حسین برازجانی

حسین برازجانی

حسین برازجانی

خَشَم: محله، کوی برزن و قسمتی از شهر که در اصل «حَشَم» بمعنی خویشان و کسان که جمع آن اِحشام است. در جلد دوم صفحه 1325 فارس نامه ناصری و فارس نامه ابن بلخی خَشَم جَت را همان اِحشام جَت و در کتاب جغرافیا و اسامی دهات کشور، خَشَم جَت را اِحشام حَسن در شمال برازجان نام برده همچنان محل قدیم روستای دهقاید پس از انتقال آبادی و اهالی به محل فعلی که توسط میرزا محمد خان غضنفر السلطنه صورت گرفت

خر نخارو: نوعی نخل و خرما در دشتستان

خَس: پرچین و حصاری که جهت محافظت اطراف آغل گوسفندان به گویش محلی (خَسِ حیوونی) و اطراف محل دوشاب گیری «دِشو» از خرما «چُومه» و پرچین پیرامون زمین های کشاورزی به گویش محلی (خَسِ حاصل) و درب های ورود و خروج خانه هایی که اطراف آن با خار محصور شده به گویش محلی (دَرخَس) و (دَرخونه) که معمولاً از شاخه های بدون برگ درخت نخل به گویش محلی (لیتَک) ساخته می شود.

خر قر شمال:

 خر غر شمال، خر کولی. این اصطلاح در این مورد به کار می رود که تو کار بکن  مزدت را بگیر چه کار داری که صاحب کار کیست مثال «خِر قر شمالِ او بده بیلتو بسو. خر کولی را آب بده پولت را بگیر»

خرِ آسیو: «الاغ آسیاب» این اصطلاح به کنایه به افرادی که بارها به جایی رفته اما آن راه را یاد نگرفته اند گفته می شود. با توجه به اینکه خر یک بار راهی که رفت برای بار دوم آن جا را یاد می گیرد چه رسد به راه آسیاب که بارها آن جا رفته مثال « خر آسیو ره خُشه نمی فهمه. خر آسیاب است راه را یاد نگرفته»

حسین برازجانی

خُدِ:

الف ـ همراه، دو یا چند کس که با هم راهی را طی می کنند. همسفر، همقدم، متفق و متحد «بچه یل خُدِ دی بوواشون صرا واویدن. بچه ها با پدر و مادر شان بیرون رفتند»

خاله: صفت مردان زن گونه، مردهایی که عادات، حرکات، رفتار و سلوک زنانه دارند. خاله رنگ، خاله وحض (خاله وضع ) و خاله منگلی و به اصطلاح معروف خاله زنکی.خالو: دایی، این واژه از ریشه کلمه عربی خال گرفته شده که نه تنها به برادر مادر ( دایی ) بلکه جهت احترام به اول نام مردانی دیگر که حتی از فامیل هم نیستند اضافه می شود مثل خالو حسین

خاگ تيله:مرغ گول زنك، تيله يا به گويش محلي تيرميه ( گلوله كوچك سنگي يا بلورين كه كودكان با آن بازي مي كنند ) خاگ تيله تخم مرغي كه زير پاي مرغ مي گذارند تا مرغ در آن محل تخم گذاري كند.

خاش گوشت: «خوش گوشت» الف ـ نسج عضلانی انسان و حیوان گوشت های نرم، سفید و سرخ کم رنگ. این واژه در مورد افرادی که حتی با رعایت رژیم غذایی و امساک استعداد چاق شدن را دارند گفته می شود مثال «خُش خاش گوشته، ای اُو هم بخاره غُچ ویمو: خودش خوش گوشت است اگر به جای غذا آب هم بخورد چاق می شود»

خارک شیخالی: نوعی نخل و خرما که منسوب به شخصی به نام شیخ عالی است دارای خارکی قرمز رنگ و شیرین اما رطب و خرمای آن از کیفیت چندانی برخوردار نیست.

خار زل:
نوعی گیاه رستنی که انتهای برگ هایش کنگره ای مانند و ساقه ی آن خارهای ریز دارد و گل های آن زرد است.
خار زن:
خواهر زن

این واژه پس از شنیدن قسمتی از مطلب، خبر و یا موضوعی از کسی توسط شنونده به منظور تشویق و ترغیب طرف مقابل برای ادامه سخنی گوینده بیان می شود. مثال «خا تعریف کُه  دیه چه واوی؟ خُب ادامه بده دیگه چه شد؟» یا خُه که ای طر بعدش چه گو؟ خُب که اینطور بعدا چی گفت؟

جوابیه طولانی شما را که عمده ی آن ربطی به تذکار اینجانب نداشت، در هفته نامه ی اتحاد جنوب، مورخ 14 اسفندماه 1391 را خواندم. فکر کردم کوتاه ترین پاسخ برای شما که نوشتن از روی کتاب «سیری در گویش دشتستان» را انکار می کنید و می گویید به شما تهمت زده شده و افتراست و به قول خودتان سرقت ادبی هم نکرده اید این باشد که بریده هایی از کتاب مذکور و بریده هایی ...

شما بعد از این که به نوشتن «واژه های متداول مردم برازجان» در هفته نامه اتحاد جنوب اقدام کردید، بعضی گفتند شاید ایشان نمی دانند که قبلا کتابی در این مورد نوشته شده است و به من پیشنهاد کردند که کتاب «سیری در گویش دشتستان» را برای شما بفرستم و من هم چنین کردم.

حِلا: حالا، الان، اکنون، این بار و این دفعه. مثال: «او کشه مو اومدم وره تو حِلا دیه نووی تونه: دفعه ی قبل من آمدم پیش شما حالا نوبت شماست که بیایی.»

حلاوب: نوعی نخل و خرما در دشتستان.

حلال بیدی: حلالیت خواستن، حلالی طلبیدن، تقاضای عفو از اطرافیان به هنگام احتضار و بیماری سخت و مسافرت یا سفرهای زیارتی به ویژه حج. مثال در پاسخ به این سوال که کجا رفته بودی؟ گفته می شود: «والا هُمسادمون نخاش سخت بی رفتیدُم وش حلال بیدی بطلوُم: خداییش همسایه امان سخت بیمار بود، رفتم عیادتش که از او حلالیت بخواهم.» 

حُبانه: خُمره کوچک آب، نیم خُمره، خُمچه و خمره ای که دهانه آن باز و قاعده ی آن باریک و به شکل گلدان است.

حبو: مخفف حبیب نام مردانه.

حُجت گرفتن: بهانه جویی، بهانه طلبی،