اتحاد جنوب: جایزه جهانی فردوسی در صورت توافق ایران و یونسکو، گران‌ترین جایزه ادبی تاریخ کشورمان خواهد بود و با مبلغ 70 هزار دلار، فاصله‌اش با جوایز درجه الف دنیا نزدیک است.

رضا صالحی امیری در گفت‌و‌گو با ایران از پیشنهاد خانم روزلین راسل، رئیس کمیته مشورتی حافظه جهانی یونسکو برای تصویب جایزه جهانی فردوسی خبر داد.

وی گفت: خانم راسل در گزارش نهایی امکان‌سنجی تأسیس جایزه فردوسی با تاریخ 30 آگوست 2010 برابر با 8 شهریور 1389، با اشاره به برآورده ساختن دو هدف استراتژی میان مدت یونسکو در بخش‌های فرهنگ و ارتباطات و اطلاعات، تأسیس این جایزه را به دلیل پراکندگی میراث مستند ایرانی در سراسر جهان، و اهدای آن به افراد یا مؤسسات خارج از کشور، هدفی جهانی دانست و آن را برای گسترش روابط میان مؤسسات فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و مؤسسات دارای میراث مستند ایرانی در خارج از ایران مفید ارزیابی کرد. به گفته دکتر صالحی امیری، پیشنهادهای خانم راسل در پایان این گزارش در چهار محور ارائه شد.

1- هیأت اجرایی یونسکو تأسیس جایزه‌ای را که توسط جمهوری اسلامی ایران به مؤسسات یا افرادی در خارج از ایران اعطا می‌شود به تصویب برساند. این جایزه برای بهترین معرفی و دسترس‌پذیر ساختن آثار مرتبط با تمدن ایرانی اهدا ‌شود.
2- جایزه هر دو سال یک بار به ارزش 70000 دلار اعطا شود.
3- جایزه به افتخار بزرگ‌ترین شاعر حماسه‌سرای ایران، فردوسی نامیده شود.
4- هیأت داورانی متشکل از اعضای کمیته مشورتی بین‌المللی و کمیته فرعی فناوری برنامه حافظه جهانی یونسکو با همکاری کارشناسان فرهنگ ایران از جمله افرادی از داخل ایران در مورد جایزه فردوسی تصمیم‌گیری کنند.

وی افزود: متأسفانه روند تصویب و اجرای این جایزه تا امروز معوق مانده است. کمیسیون ملی یونسکو در ایران، در تیر ماه 1392 در این زمینه توضیحاتی را ارائه کرد و یادآور شد که در سال‌های گذشته بررسی درخواست کلیه کشورها برای ایجاد جوایز جدید متوقف شد زیرا روند رو به رشد ایجاد جوایز که در مواردی نیز در چارچوب اهداف استراتژیک و اولویت‌های یونسکو قرار نداشت سبب شد تا با توصیه مدیرکل یونسکو و به منظور ایجاد رویه‌ای واحد در بررسی پیشنهاد کشورها، بازنگری ضوابط موجود در دستور کار قرار گیرد و بررسی پیشنهاد ایران برای تأسیس جایزه فردوسی نیز به همین دلیل معلق مانده بود، صالحی امیری یادآور شد: در نشست اخیر شورای اجرایی یونسکو، استراتژی تأسیس و مدیریت جوایز یونسکو بازنگری شد و امید می‌رود این درخواست بر اساس ضوابط جدید مورد بررسی قرار گیرد. همچنین اردیبهشت‌ماه سال‌جاری، در مراسم اهدای گواهی نقشه‌های دوره قاجار ایران، در حضور خانم بوکووا فرصتی فراهم شد تا درخواست تصویب این جایزه از سوی سازمان اسناد و کتابخانه ملی دوباره مطرح شود.

بر پایه این گزارش، پیشنهاد تأسیس جایزه جهانی فردوسی با اخذ موافقت‌های لازم در کشور از سال 1386 آغاز شد و با انجام رایزنی‌ها و پیگیری‌های پیوسته با مسئولان یونسکو ادامه یافت. سرانجام در 25 مرداد 1388، پس از چند مرتبه بازنگری در متن اولیه، پیش‌نویس نهایی اساسنامه جایزه جهانی فردوسی برای اعطا به افراد یا مراکزی که در جهان برای نگهداری و مرمت میراث مستند حوزه تمدن ایرانی- اسلامی و دسترسی به آن اقدام برجسته‌ای انجام داده‌اند با همکاری کمیسیون ملی یونسکو در ایران و سازمان اسناد و کتابخانه ملی تنظیم و به یونسکو ارائه‌ شد.
پس از ارائه این پیشنهاد و پیگیری‌های انجام شده، خانم روزلین راسل کارشناس ارشد یونسکو و رئیس وقت کمیته مشورتی بین‌المللی برنامه حافظه جهانی، برای آشنایی با ظرفیت‌ها و بررسی و ارزیابی امکان اجرای این جایزه در ایران از ٢٣ تا ٢٩ خرداد ماه ١٣٨٩ به ایران سفر کرد. وی در این سفر با رئیس و اعضای کمیته ملی ملاقات کرد و از مراکز مهم کتابخانه‌ای، آرشیوی و موزه‌ای کشور بازدید نمود./ب1