- پوشش بین المللي برنامه های روز ملی خلیج فارس با حضور ١٩ شبکه مختلف تلویزیونی خارجی
- پیام شهردار برازجان به مناسبت گرامیداشت نهم اردیبهشت ماه؛ روز شوراها
- فال روزانه ۱۴۰۳.۰۲.۰۹
- عناوین روزنامههای ورزشی امروز1403/02/09
- عناوین روزنامههای امروز1403/02/09
- قطعی شدن صعود تیم های مدعی به دور بعد
- زندگی نامه و معرفی محمدحسین کمالی
- مطالبه فعالان اقتصادی استان بوشهر تعطیلی شنبه است
- سفر قائم مقام دانشگاه آزاد اسلامی کشور به عسلویه و دیدار با علما و مسئولین منطقه
- رئیس دانشگاه کراچی در حالی که لباس مخصوص این مراسم را بر تن کرده بود، مدرک دکترای افتخاری را به رئیسی داد / سال ۹۶ در روسیه بدون حضور مقامات ارشد دولتی، به روحانی مدرک دکترای افتخاری دادند
اتحادخبر-حسرت محمودآبادی:پارسی ها با کمک و یاری رساندن یکدیگر و یاری پادشاهان مقتدر خود ، عظمت و شکوهی را در تاریخ به جای گذاشتند که نشانه نبوغ و نژاد پاک آنان است. نژادی که حماسه ی آنان را همچون آفتابی در تاریکی نشان می دهد. آنان درخششی در جهان از خود به جای گذاشتند که برای آیندگان نیز خواهد ماند. ( آلبر شاندرو) شناخت و ...
حسرت محمودآبادی:
پارسی ها با کمک و یاری رساندن یکدیگر و یاری پادشاهان مقتدر خود ، عظمت و شکوهی را در تاریخ به جای گذاشتند که نشانه نبوغ و نژاد پاک آنان است. نژادی که حماسه ی آنان را همچون آفتابی در تاریکی نشان می دهد. آنان درخششی در جهان از خود به جای گذاشتند که برای آیندگان نیز خواهد ماند. ( آلبر شاندرو)
شناخت و زنده نگاه داشتنِ آیین هر ملت همانا به جریانِ انداختن روحِ حماسه در میان آنان و ایجادِ حرکت و پویایی به سمت آینده است. آیینِ بار یکی دیگر از آیین های ویژه ی ایرانیان است. «بار» به معنای ((اجازه)) به تختِ نشستن پادشاه و پذیرفتن اشخاص است. این آیین یکی از آشکارترین مثال های پیوستگی و استمرارِ فرهنگ ایرانی در فرهنگ های دیگر کشورهاست. فرهنگِ سازمان ، مجموعه ای از باورهای بادوام است که از طریقِ واسطه های نمادین ، مبادله می شوند و در زندگی کاری انسان ها معنی پیدا می کنند.
آیینِ بار یک فرهنگِ سازمانی در دربار شاهانِ ایران بوده است و آموختن رسومِ بار ، بخشی از تربیتِ شاهزادگان و همه درباریان و عمومِ ایرانیان - هر یک به فراخور حال و سطحِ خویش - بود ، به ویژه شاهزادگان باید تعلیماتی ویژه می آموختند تا این آیین به بهترین شکل برگزار شود و یا در آن حضور یابند. ((و بارِ عام آن باشد که همه طبقات ، خدمتکاران و سفرا را بپذیرند در برابر خانی که فقط خواص و نزدیکان را می پذیرند.)) ( دهخدا ، ۱۳۷۷ذیل بار) عصر ساسانی را که باید فراتر از یک دوره پادشاهی از قبیل دیگر پادشاهی ها دید و تاثیراتِ خاندان ساسانی به طرزی واضح بر اوضاع جهان شناخته شده از قدیم تا کنون ، تشخیص پذیر است. بار ، باردهی و باریابی در عصرِ ساسانی ، آیینی پیچیده ، پیشرفته و دقیق بود و نشانگر این واقعیت که ایرانیان به مراحلی بسیار بالا از جامعه پذیری و ادب معاشرت رسیده بودند. برای باریافتن باید از پیش درخواست داده می شد که به این کار بارخواهی گفته می شد و شخصی که درخواستش را می پذیرفتند ، باریاب نامیده می شد. مراسمِ بار در درگاهِ ساسانی بر این گونه بود که: ((ابتدا بارخواه به سالارِ بار یا پرده دار رجوع کرده و درخواست باریافتن می نمود سپس سالارِ بار نزد شاه می رفت و پس از گرفتن موافقت پادشاه ، بارخواه را طبقِ تشریفات ویژه به حضور پادشاه می برد)) ( خالقی مطلق : ۱۳۷۲، ۱۹۲) دقت در این ترتیبات چنان بود که حتی شاهزادگان نیز نمی توانستند جز در چهارچوب قوانین و آیین پادشاه را ببینند و سالارِ بار می توانست برای ممانعت از شاهزاده خاطی به شدت عمل متوسل شود. آیینِ بار همچنین نمایانگرِ شیوهِ مدیریت و حکومت داری پادشاهان و حاکمِ زمان است که تخطی ناپذیر و با جزئیات دقیق تدوین شده است. زمانی که بهرامِ پنجم (گور) پیش از به پادشاهی رسیدن ، چون پیک و فرستاده ای به دربار می رود پرده دارِ شاه برایش وقت ملاقات می گیرد و سپس به حضور شرف یاب می شود:
هم اندر زمان رفت سالارِ بار
زِ پرده دوان تا در ِ شهریار
بفرمود تا پرده برداشتند
به ارجش زِ درگاه بگذاشتند
( فردوسی / ۷، ۱۳۸۴، ۵۴۲)
یکی از تشریفاتِ بار این بود که بارخواه در هر پست و مقامی ، می بایست در جلوی کاخ از اسب پیاده می شد و پیاده به دهلیزِ کاخ می رفت در آنجا در انتظار می نشست تا سالارِ بار برای او اجازه شرف یابی می گرفت. خسرو انوشیروان درنخستین روزِ جلوس بر تخت پادشاهی در خصوصِ پذیرفتن بارخواهان به بارگاهش چنین می گوید که در هر زمانی که بارخواهی به دربار بیاید ، او در هر حالی که باشد ، چه زمانی که با مشاورین مشغول رایزنی باشد چه هنگام رزم و چه هنگام بزم ، بارگاه را به حضور خواهد پذیرفت و بارگاه او بر روی همگان گشوده خواهد بود:
اگر می گساریم با انجمن
گر آهسته باشیم با رایزن
به چوگان و بر دشتِ نخچیرگاه
برِ ما شما را گشادست راه
به خواب و به بیداری و رنج و ناز
ازین بارگه کس مگردید باز
( فردوسی : ۵۷۱)
بی دلیل نیست که انوشیروانِ بزرگ مظهرِ عدالت و دادخواهی ست و در میانِ مردم تا کنون محبوب و مثال زدنی و همین انصاف و عدل را مقایسه کافی ست برای جامعه کنون که صدای دادِ بی نوا را هیچ گوشی برای شنیدن و پاسخ دادن نیست. حال آنکه خودِ پادشاه در همه حال آماده ی شنیدنِ صدای مردم بود شخصِ وزیر را نیز مسئولِ بررسی رفت و آمدها در نظر می گرفت تا هیچ کس بی جواب از بارگاه بازنگردد. همچنین انوشیروان یکی از وظایف وزیرش را این می داند که اگر بارخواهی را به بارگاه او راه ندهند به او گزارش کند:
ولیکن زِ دستور باید شنید
بد و نیک ، بی او نیاید پدید
هر آنکس که آید بدین بارگاه
به بایست کاری نیابند راه
نباشم ز ِ دستور همداستان
که بَر من بپوشد چنین داستان
( فردوسی : ۵۶۸)
آنچه انوشیروان درباره ی تبیین و تفسیرِ وظایف با حفظ نظارت خویش در حوزه آیینِ بار انجام داد ، تحقق این رهنمود سازمانی گریفین است که ((برای تحققِ وظایف تفکیک شده ، می توان از اهرم نظارت استفاده کرد.))
( گریفین ، ۱۳۹۰: ۴۵۹)
غیر از نقشِ مردم داری ، شیوه های مدیریتی منظم و دقیق ، موضوعِ روابطِ بین دولت ها نیز در آیینِ بار دارای اهمیت است. خلعت و یا پاداشی که به فرستادگان دیگر کشورها جهتِ جلب محبت و مساعدت آنان داده می شد ، از جمله اهداف این آیین بوده است. بارخواهی و باریابی در واقع دادخواهی و داد یابی ست و یکی از معیارهای داد دوستی پادشاه در چشمِ مردم این بود که زود به زود به بار نشیند. هنگامی که خسرو پرویز در جنگِ بهرام چوبین با او روبه رو می شود ، برای شناختِ دشمن خود از همراهان می پرسد: «چگونه نشیند به هنگامِ بار» و پاسخ می شنود: «به کردارِ شاهان نشیند به بار» ، یعنی بار با پادشاهی یکسان است یا یکی از نشانه های نزدیک به حقیقتِ پادشاهی بوده است. پادشاهان در روزِ تاج گذاری خود تعهد می کردند که اجرای بار را همیشه نگه دارند بدین ترتیب در زمان ساسانیان ، پادشاه در نظرِ مردم به عنوانِ داورِ داوران و آخرینِ مرجع قانون بود که با رای خود به شکایات پایان می داد. اهمیتِ بار چنان بود که اگر پادشاهی بدون دلیل در زمان مقرر به بار نمی نشست موردِ اعتراضِ بزرگانِ کشور قرار می گرفت زیرا شرط اصلی پایه ریزی حکومت ، نظم است م. وقتی بهرامِ گور فرستاده روم را زمان طولانی که در پایتخت حضور داشته و هنوز بار نیافته به حضور می پذیرد ، جنگِ تُرکان را بهانه ی دیر شدنِ بار می نماید و برای جبران با نرمی خاصی با فرستاده رفتار می کند:
سپهبَد فرستاده را پیش خواند
بر او نامور پیشگاهش نشاند
بپرسید بهرام و بنواختش
برِ تختِ پیروزه بنشاختش
بدو گفت کایدر بماندی تو دیر
زِ دیوار این مرز ناگشته سیر
مرا رزمِ خاقان ز تو بازداشت
به گیتی مرا همچو انباز داشت!
(فردوسی / ۷ ، ۱۳۸۴: ۵۳۹)
در زبانِ فارسی ، کاخ شاهنشاهی را بارگاه می گویند به معنی جایی که شاهان مردم را به حضور می پذیرفتند و این نشان از اهمیتِ بار است. آیین همراه با جزئیات و ترتیبات دقیق و منظم برای برگزاری نیازمندِ لوازم و ملزوماتی دقیق و کم نظیر و مفصل بود مانند برخی چون:
۱- پرده تالارِ بار: ((هر سازمان دارای هرمی سازمانی است که مدیران در بالای هرم و کارکنان در قاعده آن قرار دارند ، از نظر کمیت ، این دو راس قابل مقایسه نیستند بالای هرم تعدادی اندک هستند ولی از نظر تاثیر گذاری ، بیشترین اثر را بر روند حرکت سازمان دارند)) ( رابینز / ۳، ۱۳۹۰: ۹۱۱) کریستین سن در توصیفِ مجلسِ بار می نویسد: ((تختِ سلطنتی را در آخرِ تالار می نهادند و در پشت پرده آن را پنهان می کردند. صاحبانِ درجات عالیه و اعیان و بزرگان مقرر از پرده می ایستادند ))
(کریستن سن ، ۱۳۷۸: ۲۸۵)
۲- تاجِ بار: شاهانِ ساسانی هنگامِ بار دادن ، تاجی که مزین به زر و سیم و یاقوت و زُمرّد و مروارید بود ، درخششِ حیرت انگیزی داشت و به وسیله زنجیری طلا از سقف آویزان شده بود بر سر می نهادند ، این زنجیر نازک بود و از دور دیده نمی شد چون از مسافتی که شخص نگاه می کرد می پنداشت تاج بر سر شاه قرار دارد در صورتی که این کلاه چنان سنگین بود که هیچ سری تاب نگه داشتن آن را نداشت.
(کریستن سن ، ۱۳۷۸ : ۲۸۵-۲۸۶)
۳- تختِ طاقدیس: ویژه ی آیینِ بار در روزگارِ خسرو پرویز بوده ، تختی بسیار بزرگ و طاق دار که درازیش صد و هفتاد اَرَش و پهنای آن یکصد و بیست اَرَش بود ، که خسروپرویز بر آن می نشست. فردوسی در توصیفِ تخت طاقدیس چنین می سراید:
چو بر پای کردند تختِ بلند
درخشنده شد روی بختِ بلند
به رش بود بالای صد شاه رش
چو هفتاد رش بر نهی از برش
صدوبیست رش نیز پهناش بود
که پهناش کمتر ز بالاش بود
بلندیش پنجاه و صد شاه رش
چنان بُد که بر اَبر سودی سرش
(فردوسی / ۹، ۱۳۸۴: ۷۰۹)
۴- تختِ زر: تختی که به صورت مشترک همه ی شاهانِ ساسانی به هنگامِ بار بر آن می نشستند ، تختِ زر است ((شاه هنگام بار می بایست حتما بر تخت زر می نشست ، چرا که نشستن بر آن نشانِ مشروعیت پادشاه بود))
( خالقی مطلق ، ۱۳۷۲: ۱۹۲)
۵- تختِ زیرگاه: از دیگر نمودهای اصلِ مدیریت رعایتِ سلسله مراتب سازمانی است. سالارِ بار، فرستادگان و بارخواهان را به بارگاه می برد که بر تختی که از تخت شاه پایین تر است می نشاند ، به همین دلیل آن را زیرگاه می خواندند. این تخت در اعصار پیش از ساسانیان نیز به کار می رفته است و نشانگرِ رعایتِ پیشینه اصول سلسله مراتب در ایران بوده است.
۶- نمازِ بُردن: نماز بردن ، عملِ تعظیم و خم شدن یا به خاک افتادن به قصدِ تعظیم در برابر شاه یا بزرگان دیگر است. ((در تالارِ بار میانِ بارخواهان و پادشاه پرده ای حدِ فاصل بود ، سپس پرده دار ، پرده را بر می داشت و در پشت پرده شاه بر روی تخت با جامه و آرایش با شکوه و هیبت نمایان می گشت و بارخواه با دیدنِ شاه به رسمِ نماز زمین را می بوسید.))
( خالقی مطلق ، ۱۳۷۲: ۱۹۳)
۷- زمانِ بار: ساعتِ بار اغلب در آغاز روز بود بدان سبب که زمانِ بیشتری برای پذیرش اشخاص ، فرستادگان ، دادخواهان و رسیدگی به امور کشور باشد:
چو پیراهنِ شب بدرّید روز
پدید آمد آن شمعِ گیتی فروز
شهنشاه بر ِ تختِ زرّین نشست
درِ بار بگشاد و لب را ببست
(فردوسی : ۵۴۸)
۸- مکانِ بار: محلِ رسمی بار تالارهای طاق کسری بود اما گاهی با توجه به تعداد زیاد بارخواهان در فضایی باز برگزار می شد. البته این مورد را در رابطه با قباد و میزان استقبال مردم به دیدار با وی نگاشته اند.
۹- انواعِ بار: همانطور که در ابتدا نیز اشاره شد بار به دو صورتِ بارعام و بارِ خاص نام گذاری و برگزار می شد. بارِ عام رسمی ست که در آن شاه و درباریان به گروهی از مردم اجازه دیدار با شاه و دربار می دهند که در عصرِ ساسانی ، زنان نیز حق بارخواهی و باریابی داشتند. برخی آیین ها و اعمال که در دربار صورت می گرفت مختص به بارِ عام هستند مانند روزِ مظالم یا همان دادخواهی. همچنین بارِ عام نشان دهنده توجه حاکمیت به زیر دستان است که همانا یک اصلِ مدیریتی محسوب می شود. احترام و توجه متقابل میانِ مردم و پادشاه ، که منجر به این امر می شد در نوروز دربارِ شاه آماده پذیرایی از مردم بود و در آن روز بارِ عام تدارک دیده در گنج ها را گشوده و به مردم و عامه هدیه می دادند. همچنین در آن روز زندانیان نیز خواه گناهکار خواه بی گناه از زندان آزاد می شدند:
به نوروز چون بر نشستی به تخت
به نزدیک او موبد نیک بخت
وُزان پس گنهکار و گر بی گناه
نماندی کسی نیز در بندِ شاه
( فردوسی / ۹ ، ۱۳۸۴: ۷۱۲)
بارِ خاص مخصوص به حضور پذیرفتنِ فرستادگان خارجی ، نژادگان و نجبا و بزرگان کشور بود. شخصی که موظف پرده داری بود را خُرم باش می نامیدند. وقتی که شاه می خواست اشخاص را به حضور بخواهد ، خُرم باش امر می داد کسی بالای قصر برود و بلند طوری که همگان بشنوند فریاد زند که زبانتان را حفظ کنید که شما امروز در حضور شاه هستید. در بارِ خاص ، دیدنِ شاه ممنوع بود شاه در پشت پرده می نشست و اشخاص که بار می یافتند با فاصله ده ذرع از پرده می ایستادند حال این را باید در نظر قرار داد که پادشاه در بارِ عام بی پرده و از نزدیک دیدار داشتند. به امید اینکه عدالت و احترام به مردم از گذشتگان نیک سرشتمان ، سرلوحه حاکمان این عصر قرار گیرد. باز هم آیینی از کهن دیارمان ، ایران جان را بازگو ساختیم.
منابع :
۱- بار و آیین آن در ایران
نویسنده : خالقی مطلق ، جلال
ادبیات و زبانها : ایران نامه : بهار ۱۳۶۶
۲- بررسی نمودهای فرهنگ سازمانی ایرانیان
در آیین بار عصر ساسانی با تکیه بر شاهنامه فردوسی
نویسندگان: صدیقه قاسم زاده ، دکتر ابراهیم واشقانی / پاییز ۱۳۹۶
تازه ترین خبرها
- پوشش بین المللي برنامه های روز ملی خلیج فارس با حضور ١٩ شبکه مختلف تلویزیونی خارجی
- پیام شهردار برازجان به مناسبت گرامیداشت نهم اردیبهشت ماه؛ روز شوراها
- فال روزانه ۱۴۰۳.۰۲.۰۹
- عناوین روزنامههای ورزشی امروز1403/02/09
- عناوین روزنامههای امروز1403/02/09
- قطعی شدن صعود تیم های مدعی به دور بعد
- مطالبه فعالان اقتصادی استان بوشهر تعطیلی شنبه است
- سفر قائم مقام دانشگاه آزاد اسلامی کشور به عسلویه و دیدار با علما و مسئولین منطقه
- رئیس دانشگاه کراچی در حالی که لباس مخصوص این مراسم را بر تن کرده بود، مدرک دکترای افتخاری را به رئیسی داد / سال ۹۶ در روسیه بدون حضور مقامات ارشد دولتی، به روحانی مدرک دکترای افتخاری دادند
- طرحهای مقابله با تنش آبی در نقاط مختلف استان بوشهر اجرا میشود
- حفاظت از لاکپشتهای دریایی در بوشهر/برداشت بارناکل غیرقانونی است
- ۴ هزار و ۱۹۳ نفر از دانشجویان متاهل وام تحصیلی دریافت کردند
- شیوه صحیح استفاده از محصولات مراقبت پوستی برای تاثیرگذاری بیشتر
- علائم سرطان روده بزرگ را بشناسیم
- هواشناسی ۸ اردیبهشت ۱۴۰۳ / رگبار و رعدوبرق در مرکز و شرق کشور
- گفتوگوی تلفنی وزیر خارجه پرتغال با امیرعبداللهیان درباره کشتی اسرائیلی توقیف شده
- موضع تازه وزیر دفاع آمریکا درباره عملیات ایران علیه اسرائیل
- قندهای پنهان در رژیم غذایی خود را بیابید و آنها را حذف کنید
- ورزش باعث رشد قد میشود؟
- چرا برای کاهش وزن نباید سراغ «پیکرتراشی» بروید؟
- پرداخت یکسوم وامهای استان بوشهر توسط بانک قرضالحسنه مهر ایران
- این سوسک یک اثر هنری است (عکس)
- ام1 پروکار ؛ یکی از خاص ترین های ب ام و (عکس)
- موزخوار شلو را تا کنون دیده اید؟! (عکس)
- آلومینیوم کابوس پرسپولیس «اوسمار» / آمار خوب شاگردان حسینی
- پرسپولیس حریف گربه سیاه نشد/ حضور یک تیم از لیگ دسته اول
- کشتیگیر بوشهری به مدال برنز رسید
- پتروشیمیها حق مردم استان بوشهر را بدهند/ لزوم رعایت عدالت
- سرمایه هلدینگ خلیج فارس نباید خرج یک تعداد سلبریتی پرخرج شود
- عملیات بهسازی و نوسازی باغات استان بوشهر اجرا میشود
- روسیه: اوکراین حدود هزار نظامی دیگر را از دست داد
- بازتاب پیروزی سپاهان در جام حذفی توسط سایت پرتغالی
- بازی پرسپولیس - سپاهان جنگ واقعی است/ نکونام کار بزرگی کرده است
- تهدید به بمبگذاری در سفارت روسیه در برزیل
- کره شمالی: حقوق بشر ابزار تهاجم و رفتار خصمانه آمریکاست
- چالشهای صنعت داروهای گیاهی در ایران/ انتقاد از قیمتگذاری دستوری
- کلید اولیه نوبت اول کنکور سراسری سال ۱۴۰۳ سهشنبه منتشر میشود
- مقامات آمریکا شایستگی اخلاقی اظهار نظر درخصوص حقوق بشر را ندارند
- ایران قهرمان رقابتهای کشتی فرنگی جام تختی شد
- ترکیب تیم ملی فوتسال ایران مقابل ازبکستان مشخص شد
- ترکیب پرسپولیس مقابل آلومینیوم اعلام شد
- آمریکا: اسرائیل مرتکب نسل کشی در غزه نشده است!
- 🎥ویدیو/ شنبه های اتحاد خبر با سید حمید شهبازی (۶)
- فال روزانه ۱۴۰۳.۰۲.۰۸
- عناوین روزنامههای امروز1403/02/08
- عناوین روزنامههای ورزشی امروز1403/02/08
- خط و نشان مدعیان قهرمانی ادوار گذشته در شب دوم مسابقات فوتسال محلات شهر برازجان
- حضور پتروشیمی پردیس در ایران اكسپو، بزرگترین رویداد صادراتی ایران
- استارت فوتسال محلات شهر برازجان جام ۱۵ با قدرت نمایی مدعیان / تصاویر
- مادر حسن غلامی هنرمند شاخص هم استانی در آغوش خاک آرام گرفت / تصاویر