خوشبختانه امروزه رویکرد‌های جدیدی وجود دارد که تمام این فاکتور‌ها را مد نظر قرار می‌دهد. اکنون پزشکان توجه بیشتری به جنبه‌های روح و روانی بیماری دیابت بر زندگی فرد بیمار دارند.

تغییرات متابولیکی که بیماری دیابت در بدن ایجاد می‌کند می‌تواند زندگی روزمره فرد را کاملا تغییر بدهد. اما واقعیتی که گاهی نادیده گرفته می‌شود، ارتباط تنگاتنگ دیابت نوع اول و دوم با مشکلات روحی و روانی است. کارشناسان تخمین می‌زنند تقریبا ۵۰ درصد از بیماران دیابت زمانی در زندگی خود دچار اختلالات روحی نیز می‌شوند. ضمنا بیماران دیابت دو تا سه برابر سایر افراد در معرض ابتلا به افسردگی‌اند.

شواهدی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد خطر افسردگی در بیماران دیابت بالاست. از این رو نمی‌توان جنبه‌های روحی و روانی دیابت را دست کم گرفت. غفلت از فاکتور‌های روانی بیماری دیابت می‌تواند منجر به اختلال در روند درمان شده و تاثیر منفی بر فرد بیمار و خانواده‌ی او بگذارد. دریافت کمک حرفه‌ای از سوی یک مشاور و فراگرفتن مهارت‌های لازم به بیماران دیابت کمک می‌کند کیفیت زندگی خود را بالاتر ببرند.

جنبه‌های روانی بیماری دیابت

زندگی با یک بیماری مزمن کار ساده‌ای نیست، چون می‌تواند عادات روزمره، روابط اجتماعی و حتی نگرش نسبت به خود را تغییر بدهد. دیابت ملیتوس یا دیابت شیرین یک بیماری مزمن است که بیشترین تغییرات را در زندگی روزمره افراد مبتلا ایجاد می‌کند.

دیابت نوع اول معمولا از همان دوران کودکی خود را نشان می‌دهد، اما دیابت نوع دوم که شایع‌ترین نوع دیابت در دنیاست و تقریبا ۹۰ تا ۹۵ درصد از تمام انواع دیابت را دربرمی‌گیرد در دوران بزرگسالی بروز می‌کند و درصد بزرگی از آن می‌تواند با سبک زندگی ناسالم از جمله عادات بد غذایی مرتبط باشد. در چنین مواردی، بدن نمی‌تواند انسولین کافی تولید کند تا از گلوکر به عنوان منبع انرژی استفاده شود.

علاوه بر فاکتور‌هایی که می‌توانند سبب بروز این اختلال متابولیکی شوند، باید فاکتور‌های دیگر را نیز مدنظر داشت. بسیاری از پزشکان بیشتر به تغییرات و تبعات فیزیکی دیابت توجه می‌کنند که هر چند مسئله‌ی بسیار مهمی است، اما چیزی که معمولا به آن بی‌توجهی می‌شود «سلامت روان» است.

دیابت و روابط

دیابت می‌تواند تاثیر بزرگی بر نحوه‌ی روابط فرد با خانواده و اجتماع و تعامل با دنیا بگذارد و در مورد روابط خانوادگی و دوستانه چالش برانگیزتر هم می‌شود. استرس و سایر هیجانات منفی می‌توانند بر توانایی حضور فرد در روابط اثر بگذارند و گاهی حتی باعث شوند فرد به طور کلی از ارتباط با دیگران سر باز بزند.

دیابت و رفتار‌ها

مبتلا به دیابت بودن و تحت تاثیر استرس‌های ناشی از آن بودن باعث می‌شود گاهی فرد نتواند آنطوری که می‌خواهد رفتار کند. برای برخی از افراد این رفتار‌ها شامل پیگیری برنامه درمان و مراقبت از خود می‌شود و برای عده‌ای دیگر به معنی احساس بی‌انگیزه بودن برای رفتن به مدرسه و دانشگاه و محل کار یا انجام فعالیت‌های تفریحی می‌شود. برخی از بیماران نیز طیفی از تمام این مشکلات را تجربه می‌کنند.

دیابت و نوسانات خلقی

علائم قند خون پایین که می‌توانند سبب نوسانات خلقی شوند شامل موارد زیر می‌شوند:

• احساس آشفتگی
• گرسنگی
• مشکل در تصمیم گیری و هماهنگی بدن
• روحیه تهاجمی و تحریک پذیری
• تغییرات رفتاری و شخصیتی
• مشکل در تمرکز و توجه

تغییرات در قند سطح قند خون می‌تواند بر خلق و خوی فرد اثر بگذارد، اما زمانی که قند خون به سطح نرمال خود برمی‌گردد، این علائم رفع خواهند شد.

دیابت، بیماری که خیلی از بیماران را آشفته می‌کند

تاثیرات روحی و روانی بیماری دیابت اغلب سبب تنش، ترس و استرس می‌شود و دیابت عارضه‌ای است که بیماران هر روز و هر ساعت با آن درگیرند. بیمار دچار دیابت باید میزان قند خونش را اندازه گیری کرده و تصمیم بگیرد که چه باید بکند. علاوه بر تزریق‌هایی که باید انجام شود، بیمار تحت فشار و استرس ناشی از مدیریت ِ خود بیماری نیز هست.

نیاز مداوم به کنترل بیماری اغلب بر حس اعتماد بنفس بیمار دیابت به شیوه‌ای منفی اثر می‌گذارد. بعضی از بیماران دچار فرسودگی‌های روحی و هیجانی و حتی اختلالات خوردن می‌شوند و ممکن است فکر کنند در کنترل بیماری خود ناتوانند.

جنبه‌های روانی دیابت و سلامت روان

افراد دچار دیابت نوع اول سه برابر بیشتر از کسانی که دبابت ندارند در معرض افسردگی‌اند. آن‌هایی که دچار دیابت نوع دوم هستند نیز دو برابر سایرین در معرض افسردگی قرار دارند. بیماران دیابت ۴۰ درصد بیشتر از بقیه ممکن است دچار اختلالات اضطرابی شوند.

طبق یافته‌های علمی، تغییرات التهابی ناشی از بیماری دیابت می‌تواند در ابتلا به افسردگی نقش داشته باشد. معلوم شده که سیتوکین‌های پیش التهابی با ناحیه‌ی متفاوتی از مغز و پیام رسان‌های عصبی وارد تعامل می‌شوند که مسئول این اختلال مزمن هستند.

باز هم تاکید می‌کنیم کسی که از نظر روحی و روانی حال خوبی ندارد نمی‌تواند بیماری‌اش را کنترل کرده و در جهت بهبودی پیش برود. دیابت نباید فرد را از داشتن یک زندگی نرمال و باکیفیت محروم کند و بیمار دیابت نیاز به حمایت روحی و روانی در کنار روند درمان جسمی خود دارد.

نکاتی درمورد سبک زندگی

کسی که دیابت دارد می‌تواند با انتخاب‌های درست از زندگی‌اش لذت بیشتری ببرد، مثلا:

برنامه غذایی داشته باشید: وعده‌های غذایی سالم و در حجم مشخص بخورید و تغذیه‌تان هر روز سر ساعت مشخصی باشد.

به طور منظم ورزش کنید: فعالیت بدنی به بهبود خلق و خو کمک می‌کند، قند خون را کاهش می‌دهد و برای حفظ وزن سالم مفید است. آن‌هایی که دیابت دارند باید قبل و بعد از ورزش قند خون خود را چک کنند، مخصوصا اگر از انسولین استفاده می‌کنند و ورزش سنگین انجام می‌دهند.

داروهای‌تان را به موقع مصرف کنید: مصرف دارو هر روز سر ساعت مشخص و چک کردن منظم قند خون کمک می‌کند سطح گلوکز خون‌تان در طیف نرمال بماند و در نتیجه خلق و خوی‌تان را بهتر بتوانید کنترل کنید.

تغییرات را کم کم ایجاد کنید و انتظار نتایج بزرگ نداشته باشید: مثلا می‌توانید با خود قرار بگذارید در طول هفته، یکی از وعده‌های غذایی‌تان شامل سبزیجات بیشتری باشد یا بیشتر آب بنوشید. هدف‌های کوچک و قابل دسترس می‌تواند اعتماد بنفس‌تان را افزایش بدهند و استرس را از شما دور کنند، در نتیجه روحیه و خلق و خوی بهتری خواهید داشت.

شبکه‌ای از افراد حامی و پشتیبان برای خود تشکیل دهید: اگر در گروهی باشید که افراد آن بتوانند از شما حمایت کنند و هر وقت نیاز داشتید کمک‌تان کنند، به شما این نیرو را می‌دهد که با چالش‌های بیماری‌تان قوی‌تر روبرو شوید.