- یوسفی؛ مدیری با نگاه فرهنگی
- تاجگردون: ۱۴۰۳ سال خیلی سختی است / رأی ندادن خاتمی یک علامت است
- تصاویر دیدنی از تیپ و استایل نوروزی پریناز ایزدیار
- طارمی- آزمون و حالا قایدی: چه خط حملهای!
- مالیات ارزش افزوده ۱۰ درصدی ابلاغ شد
- جریمه تخلفات حادثه ساز ۵ برابر شد/ جزییات و زمان اعمال
- بیش از ۸.۵ میلیون تردد در جادههای بوشهر ثبت شد
- دکتر یوسفی؛ معتقد و عامل به تعامل صنعت نفت با محیط پیرامون
- مدیری با اشراف کامل
- قلب جوان 23 ساله دشتستانی اهدا شد/ تصاویر
با ورود مفهم «امر سیاسی» به عرصهی نظم نمادین و زبانی، مناقشات نظری پایداری بر سر حدود و گسترهی دلالتی آن آغاز میگردد. همین مناقشات نظری، بسترساز فراهم آمدن ادبیات نسبتا غنی پیرامون چیستی «امر سیاسی» گشت. اما انسان زمانهی ما کماکان با این پرسش اندیشهساز/سوز مواجه است که چگونه میتوان روح سرکش آن را با مهمیز «تعریف» رام کرد؟
با ورود مفهم «امر سیاسی» به عرصهی نظم نمادین و زبانی، مناقشات نظری پایداری بر سر حدود و گسترهی دلالتی آن آغاز میگردد. همین مناقشات نظری، بسترساز فراهم آمدن ادبیات نسبتا غنی پیرامون چیستی «امر سیاسی» گشت. اما انسان زمانهی ما کماکان با این پرسش اندیشهساز/سوز مواجه است که چگونه میتوان روح سرکش آن را با مهمیز «تعریف» رام کرد؟
درسگفتار امر سیاسی چیست؟
محمدرضا تاجیک
1
با ورود مفهم «امر سیاسی» به عرصهی نظم نمادین و زبانی، مناقشات نظری پایداری بر سر حدود و گسترهی دلالتی آن آغاز میگردد. همین مناقشات نظری، بسترساز فراهم آمدن ادبیات نسبتا غنی پیرامون چیستی «امر سیاسی» گشت. اما انسان زمانهی ما کماکان با این پرسش اندیشهساز/سوز مواجه است که چگونه میتوان روح سرکش آن را با مهمیز «تعریف» رام کرد؟ آیا تعریف امر سیاسی به مثابه یک «امر گفتمانی» یا «امر ذهنی» یا «امر خصوصی» یا «امر اجتماعی» یا «امر فراسیاسی» یا «امر حکومتی» میتوان این دلآشوبهی ذهنی و فکری دیرینهی آدمی را مرتفع نماید؟ صیرورت یا شدنِ مفهومی (به بیان دلوزی) امر سیاسی در پیوند و رابطه با چه مفاهیم دیگر صورت میگیرد؟
2
اگرچه پرسشهایی که «امر سیاسی» را احاطه کردهاند در نزد بسیاری از اندیشهورزان سیاسی یگانه و واحد مینماید؛ اما بیتردید، پاسخها بس متکثر و متنوع و متفاوت بوده و هستند. میدانیم دیدگاه مسلط دربابِ امر سیاسی در قرن نوزدهم، که از طریق گرایشهای جامعهشناختی مختلف تا قرن بیستم تداوم پیدا کرد، این «امر» را بدل به فروسیستم[1] یا روساخت[2] کرده بود که تابع قوانین ضروری جامعه بهشمار میآمد. این دیدگاه، با پوزیتیویسم به پیروزی رسید و نتایج متزاید و رسوبشدهی بیش از یک قرن زوال فلسفهی سیاسی را تایید کرد.
اما امروز، ما شاهد زدودن رسوبهای امر اجتماعی و «از نو فعال کردن» آن از طریق بازگرداندنِ آن به سویهی سیاسی تاسیس آن هستیم. این فرایند رسوبزدایی در عین حال، نوعی فرایند تمامیتزدایی از امر اجتماعی است. چرا چنین است؟ چون، با توجه به اینکه دیگر جامعه تمامیتی قلمداد نمیشود که نوعی منطق زیرساختی و درونزا بدان وحدت بخشیده است و با توجه به خصلتِ امکانی و حادثشوندهی اعمال نهاد سیاسی، هیچ جایگاهی وجود ندارد که از آنجا یک حکم مطلق یا فرمان بیچون و چرا بتواند صادر شود. این ناتمام تمام اعمال نهاد سیاسی، جزء برسازندهی امر سیاسی است. بنابراین، میتوان گفت که دورانِ نظریهها و گفتمانهای سیاسییی که تأکید خود را صرفا بر «صاحبان وسائل تولید» و «شیوههای تولید» استوار نموده و روابط قدرت را حافظ منافع آنان میدانستند، گذشته و به دورانی رسیدهایم که در آن «شیوههای بازنمود»[3] بر شیوههای تولید ارجحیت یافتهاند، و به این ترتیب، چنگاندازی به «دارایی گفتمانی» و یا «ثروتهای مفهومی» جایگزینِ توجه به ثروتهای مادی و یا حکومتیِ محض شده اند.
3
بنابراین، در نتیجهی این گشت و گذار مفهومی و نظری، «امر سیاسی» از حصارهای تنگ و باریک گفتمانهای سنتی – که در بستر آنها امر سیاسی به هر آن چیزی اطلاق میشد که به دولت مربوط میشود، و سیاست نیز (مطابق نظریه ی مایکل اوکشات)، به عنوان «رسیدگی به امور عمومی جمعی از مردم که بر حسب اتفاق و یا به حکم انتخاب خود گرد هم آمده اند» فهم می شود - رهایی یافته و در قلمرو بسیاری از مقولات انسانی وارد شده و خود را بهعنوان جنبهای از کلیه روابط اجتماعی؛ یک فرایند عمومی شدن درون جوامع انسانی، یا سویهی موسس جوامع انسانی مطرح کرده است. افزون بر این، در همین چرخش گفتمانی است که امر سیاسی از سویههای آنتاگونیستی خود فاصله میگیرد و جامهی نوعی دموکراسی مبتنی بر اجماع را بر تن میکند.
اما دقیقا در همین موقف نظری است که خطر «پساسیاست» توسط برخی از اندیشهورزان سیاسی احساس میشود. اینان در پس و پشتِ این ادعا که وارد «مدرنیتهی دوم یا ثانوی» شدهایم که در آن افراد رهاشده از پیوندهای جمعی، اینک میتوانند وقت خود را صرف سبکهای زندگی متنوعی بکنند که از دلبستگیهای منسوخ و قدیمی رستهاند، و با تضعیف هویتهای جمعی، اکنون جهان «بدون دشمن» ممکن شده است، منازعات متعصبانه به تاریخ پیوسته و اکنون از طریق دیالوگ و گفتوگو میتوان به اجماع دست یافت، خطایی بس عمیق را میبینند، و این ایده را بیش از آنکه در جهت «دموکراتیزهشدنِ» دموکراسی ارزیابی کنند، آن را موجب و موجد بسیاری از مشکلاتی میدانند که اکنون گریبان نهادهای دموکراتیک را گرفتهاند، و تصریح میکنند: مفاهیمب مانند «دموکراسی غیرحزبی»، «دموکراسی گفتوگویی»، «دموکراسی جهانمیهنی»، «حکمرانی خوب»، «جامعه مدنی جهانی»، «حاکمیت جهانمیهنی»، «دموکراسی مطلق» - بهعنوان مجموعهای از مفاهیم رایج – همه به دامن برداشت ضدسیاسی پناه بردهاند که نمیخواهند به بعد خصمانه سیاست بهعنوان جزء برسازندهی امر سیاسی اذعان کنند.
اکنون درمییابیم که مفهوم امر سیاسی تا زمانهی ما به تاخیر افتاده و در آینده نیز تاخیر خواهد داشت. اما اگرچه میپذیریم امر سیاسی معنای خود را از رهگذر بازنمایی اخذ میکند، و بازنمایی جز از رهگذر زبان و گفتمان ممکن نیست، فرازبان و فراگفتمان نداریم، گفتمانها متکثر و متفیرند، بنابراین، «امر سیاسی» بهمثابه برساختههای زبانی-گفتمانی، میتوانند در ساحتِ گفتمانهای متفاوت رابطهی معنایی متفاوتی با یکدیگر برقرار کنند و با مدلولهای متفاوتی جلوهگر شوند، اما نمیتوانیم کاملا بر این نظر شویم که امر سیاسی دالی کاملا بدون مدلول است، بلکه صرفا میپذیریم که امر سیاسی دالی است که معنایش از رهگذر تدوینها و تقریرهای صورت گرفته از آن (توسط گفتمانها) بیان میشود. بنابراین، قرار دادن امر سیاسی درون گفتمانِ خاص، نباید ما را هم از این واقعیت که امکان یافتن مدلولی استعلایی برای آن وجود ندارد، دور کند، و هم نباید از امکان یافتن مدلولی ثابت (اگرچه بهطور نسبی) برای آن غافل نماید. سیاست و امر سیاسی دقیقا در میانهی این میل و ارادهی به ثبات و تغییر (یا به تعبیر لاکلاو عدم امکان تثبیت نهایی معنا) است که معنا مییابد.
4
درسگفتههای ما در این دوره شامل محورهای زیر خواهند بود:
- امر سیاسی به مثابه امر عمومی / خصوصی
- امر سیاسی به مثابه امر آنتاگونیستی / آگونیستی
- امر سیاسی به مثابه امر گفتمانی / غیرگفتمانی
- امر سیاسی به مثابه امر اجتماعی / جماعتی
- امر سیاسی به مثابه امر ذهنی / عینی
- امر سیاسی به مثابه امر اولیه / ثانویه
5
منابع
1. موفه، شانتال، درباره امر سیاسی، ترجمهی منصور انصاری (تهران: رخداد نو، 1390)
2. فوکو، میشل، تولد زیستسیاست، ترجمهی رضا نجفزاده (تهران: نشر نی، 1390)
3. فوکو، میشل، تئاتر فلسفه، ترجمهی نیکو سرخوش و افشین جهاندیده (تهران: نشر نی، 1389)
4. بدید، آلن، فلسفه، سیاست، هتر، عشق، ترجمهی مراد فرهادپور و دیگران (تهران: فرهنگ صبا، 1387)
5. لاکو-لابارت، فیلیپ، هایدگر؛ هنر و سیاست، ترجمهی مهدی نصر (تهران: رخداد نو، 1390)
6. های، کالین، درآمدی انتقادی بر تحلیل سیاسی، ترجمهی احمد گلمحمدی (تهران: نشر نی، 1385)
7. فیرحی، داود، فقه و سیاست در ایران معاصر (تهران: نشر نی، 1390)
8. پیتون، پل، دلوز و امر سیاسی، ترجمهی محمود رافع (تهران: گام نو، 1383)
9. سایمونز، جان، فوکو و امر سیاسی، ترجمهی کاوه حسینزاده راد (تهران: رخداد نو، 1390)
10. آگامبن، جورحو، وسایل بیهدف؛ یادداشتهایی در باب سیاست، ترجمهی امید مهرگان و صالح نجفی (تهران: نشر چشمه، 1386)
11. رانسیر، ژاک، ده تز در باب سیاست، ترجمهی امید مهرگان (تهران: رخداد نو، 1388)
12. گیبینز، جان آر.، سیاست پستمدرنیته، ترجمهی منصور انصاری (تهران: گام نو، 1381)
13. اشمیت، کارل، الهیات سیاسی، ترجمهی لیلا چمنخواه (تهران: نشر نگاه معاصر، 1389)
درسگفتار اخوان المسلمین و تحولات جدید در خاورمیانه
داوود فیرحی
شروع دوره:یکشنبه 10 دی ماه ساعت 17-19
طرح درس:
اخوان المسلمین و تحولات جدید خاورمیانه
جلسه اول؛ إخوان المسلمین و جغرافیای فکر سیاسی در اسلام معاصر
1- پیدایی و تشکیلات اخوان
2- اخوانیسم و اسلام گرایی اخوانی
3- دو دوره فکری اخوان؛ اسلامگرایی ایدئولوژیک و اسلامگرایی پسا ایدئولوژیک
جلسه دوم؛ دستگاه فقه-فکری یا فقه سیاسی اخوان
1- گرایش های کلامی- نو معتزلی اخوان
2- اخوان و سازمان فقه مقاصدی؛ تئوری مقاصد شریعت
3- اخوان المسلمین و نظریه عمومی دولت
جلسه سوم؛ دولت اخوانی و بحران دموکراسی در مصر
1- ماهیت اصقلاب(Refolution) مصر
2- اخوان، اسلام سلفی و نیروهای معارض
3- بحران قانون اساسی
جلسه چهارم؛ اخوان المسلمین و آینده نظم سیاسی در خاورمیانه
1- موقعیت مرزی اخوان؛ در میانه سکولاریسم و رادیکالیسم /ا
منبع: انسان شناسی و فرهنگ
تازه ترین خبرها
- یوسفی؛ مدیری با نگاه فرهنگی
- تاجگردون: ۱۴۰۳ سال خیلی سختی است / رأی ندادن خاتمی یک علامت است
- تصاویر دیدنی از تیپ و استایل نوروزی پریناز ایزدیار
- طارمی- آزمون و حالا قایدی: چه خط حملهای!
- مالیات ارزش افزوده ۱۰ درصدی ابلاغ شد
- جریمه تخلفات حادثه ساز ۵ برابر شد/ جزییات و زمان اعمال
- بیش از ۸.۵ میلیون تردد در جادههای بوشهر ثبت شد
- دکتر یوسفی؛ معتقد و عامل به تعامل صنعت نفت با محیط پیرامون
- مدیری با اشراف کامل
- قلب جوان 23 ساله دشتستانی اهدا شد/ تصاویر
- یک فروند شناور گردشگری بدلیل هنجار شکنی در بوشهر توقیف شد
- اگر رسایی به هیئت رئیسه برود باید برای مجلس تاسف خورد!
- اولین واریزی بزرگ برای معلمان در 1403
- مبالغ جرایم رانندگی بهروزرسانی شد
- توئیت معنادار حسن روحانی
- در آینده یکی از خبر ساز ترین باشگاههای فوتبال پایه ایران خواهیم بود
- هدایای باقیمانده پیاده روی برازجان قرعه کشی شد
- دبیر ستاد بزرگداشت هفته دولت در استان بوشهر منصوب شد
- استان بوشهر در اغلب شاخصهای اقتصادی رتبه اول تا پنجم را دارد
- توجه ویژه به کالای تهلنجی و تعاونی مرزنشینان در استان بوشهر
- ۹۶۵ بازرسی از مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی دشتستان انجام شد
- ۵۰ کلاس درس در شبانکاره برای اسکان مسافران نوروزی آماده شد
- همه دستگاهها برای کاهش وقوع جرایم همکاری کنند
- موارد تغییر کاربری غیر مجاز اراضی استان بوشهر بررسی شد
- ۵۷ هزار مسافر نوروزی در مدارس شهرستان گناوه اسکان داده شدند
- شهروندان و مسافران از اسکلههای مجاز در بوشهر استفاده کنند
- ۹۰ هزار مسافر وارد شهرستان عسلویه شد
- ۱۸۰۰ سما کارت بین توانخواهان بهزیستی استان بوشهر توزیع شد
- ۱۶۷ هزار مسافر توسط ناوگان حمل و نقل عمومی استان بوشهر جابجا شد
- ۲ ورزشکار بوشهری به اردوی تیم ملی بسکتبال جوانان دعوت شدند
- ترسم ای فَصاد گر فصدم کنی/ تیغ را ناگه تو برلیلی زنی
- جلسه ستاد ساماندهی سواحل استان بوشهر در استانداری
- لیگ برتری شدن تیم پارس جنوبی هیچگاه از ذهن مردم جم و جنوب استان پاک نخواهد شد
- غیبت آزمون به تیم ملی لطمه نمی زند/ جوان گرایی اتفاقی مثبت بود
- سپاهان از فردا تمریناتش را آغاز میکند
- معاون رئیسی: گفتهایم در پایان ۱۴۰۷ تورم باید تک رقمی شود / توانستهایم در سیاست خارجی گامهای بلندی برداریم / ما عضو شانگهای، بریکس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا شدیم
- ارسال پُستی شیرخشک در ایام نوروز/ نگران کمبود شیرخشک نباشید
- وضعیت دارو در سالی که گذشت/ از صادرات تا مطالبات داروخانهها
- بازگشت احتمالی ترامپ چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟
- ۷۰ درصد از اعتبارات سرمایهای استان بوشهر تخصیص یافت
- شناورهای تفریحی که هنجارهای اجتماعی را رعایت نکنند توقیف می شوند
- نجات ۳ نفر در ساحل گناوه/ امدادرسانی به یک فروند جت اسکی انجام شد
- ۴۵ کمپ اسکان گردشگران در استان بوشهر ایجاد شد
- آب های استان بوشهر متلاطم و مواج است/شنا و دریاگردی ممنوع
- مدیری پیشرو در مسئولیت های اجتماعی
- برای دوستم مهدی یوسفی/ در ستایش خرد
- ایران حملات تروریستی در مسکو را محکوم کرد
- میوه خشک جایگزین آجیل شور و شیرینی شود
- برنامه فشرده سپاهان در سال جدید/ هر ۳/۵ روز یک بازی در لیگ!
- مهمترین پروژههای فضایی سال ۱۴۰۳