راضیه عقیلی مهر

ششمین نمایشگاه بین المللی تخصصی خرما و صنایع وابسته در بوشهر در حالی برگزار شد که شوقی نسبت به خرما و نخل و حصیر برای بازدیدکنندگان برنمی انگیخت. البته شاید آن بخش پخت رنگینک و تقسیم آن بین بازدیدکنندگان کام برخی ها را شیرین کرده باشد! با توجه به اینکه استان بوشهر یکی از قطب های اصلی تولید خرما است و با دارا بودن ۶ میلیون اصله نخل از لحاظ تولید و سطح زیر کشت جایگاه سوم کشور را دارد. بدون شک برگزاری هر ساله چنین نمایشگاهی برای عرضه و بازاریابی محصولات شرکت های تولیدی در استان بوشهر مفید است.

از این رو انتظار می رود طراحی غرفه ها و شیوه برگزاری نمایشگاه، هماهنگ با تولیدات و صنایع وابسته خرما باشد و از همه مهم تر جدای از جنبه های تجاری و رقابتی برای رونق افزایی به بازار خرما، برای نسل امروز تداعی کننده ارزش معنوی خرما و محصولات وابسته اش نیز باشد به نحوی که بازدیدکنندگان بومی و غیربومی متوجه هویت فرهنگی دیار نخل و خرما به شکل ملموس باشند. قرار دادن دو درخت نخل با خوشه های «خارک» در پشت زمینه یکی از غرفه ها، تا حدودی پیوند طبیعت و تولید را در ذهن بازدیدکنندگان تداعی و به فضای نمایشگاه جلوه داده بود اما کافی نبود. طراحی برخی غرفه ها هارمونی نداشت. البته برخی غرفه ها هم از طراحی خوبی برخوردار بودند و هم تولیدات شرکت خود را در بسته بندی مشتری پسند روی کانترها قرار داده بودند و بعضی از آن ها با قرار دادن ظرف های کوچک تستر اجازه مزه مزه کردن رایگان هم می دادند.

اما برخی غرفه ها کارتن های خرما و دیگر محصولات خرمایی را در وضعیت ناخوشایندی روی میزهای تعبیه شده در غرفه ها قرار داده بودند که به ظاهر از کیفیت خوبی برخوردار نبود. نکته قابل توجه دیگر در این نمایشگاه تخصصی کارکنان غرفه ها بود. برخی از این کارکنان که مسئول یا نماینده شرکت تولیدی شان بودند برخورد صمیمی و خوبی با بازدیدکننده ها داشتند و تراکت ها و کارت های ویزیت تبلیغاتی شان را برای جذب مشتری به بازدیدکنندگان می دادند. اما برخی چندان از دیدن یا پرسش شما خوشحال نمی شدند چون یک بازدیدکننده معمولی بودید و فقط کنجکاو بودید اطلاعاتی کسب کنید نه یک مشتری برای خرید محصولات جزئی یا عمده آن ها. ماهیت برگزاری نمایشگاه های تخصصی ایجاد رقابت سالم، اهمیت جذب مشتری جدید، ارتباط با مردم در هر رده سنی و سلیقه و عرضه تولیدات جدید برای فروش در گستره بیشتر است. اما در این نمایشگاه تخصصی خرما برخی غرفه داران به نظر حوصله خودشان را هم نداشتند چه رسد که پرسش بازدیدکننده ای را پاسخ دهند. برپایی نمایشگاه یک فرصت برای تبلیغ و گستردگی ارتباطات است. عجیب است که این ابتدایی ترین اصول نمایشگاهی را مد نظر قرار نداده بودند. بخشی از غرفه ها به دستگاه های بسته بندی محصولات خرمایی اختصاص داشت که کارکنان این شرکت ها با حوصله به پرسش های همه بازدیدکنندگان پاسخ می دادند اما برای مثال کارمند یکی از غرفه ها در پاسخ به کنجکاوی یکی از بازدیدکنندگان برای دانستن کارکرد دستگاهی که در غرفه اش قرار داشت با تندی چنین پاسخ داد که آیا شما تولید کننده خرما هستید؟! و مرد متعجب از این رفتار، پاسخ داد خیر و سرش را زیر انداخت و رفت. آن کارمند محترم می توانست با نرمی بگوید این دستگاه برچسب زنی  بسته های خرماست و لحظاتی را در مورد نحوه کاردستگاه توضیح دهد. نه صرفا با این بهانه که چون بازدید کننده تخصصی ندارد به او بی اعتنا باشد. انتظار نمی رفت در یک نمایشگاه آن هم با مدت زمان فشرده، چنین برخوردی با بازدیدکننده شود. مردم با میل و علاقه با هر شغل و سلیقه برای تماشای کالاها و خدمات نمایشگاه ها مراجعه می کنند. چون ماهیت برپایی نمایشگاه این گونه تعریف شده است وگرنه از همان ابتدای ورودی یا در تبلیغات گسترده ای که می شود عنوان شود این نمایشگاه فقط برای متخصص هاست! اگر نقدی بر این احوال نوشته می شود برای بهتر شدن این مسیر با ارزش و تداوم برگزاری اینگونه نمایشگاه ها در سال های آینده است وگرنه تکرار این ایرادات جمعیت بازدیدکننده را کاهش می دهد و میل مردم را برای حضور گسترده کمتر می کند.  

مورد دیگر اینکه آنچه در این نمایشگاه تخصصی خرما محل ایراد بود، عرضه محصولاتی چون زعفران، فرش و تولیدات تزئینی دریایی چون گردنبند و گوشواره و دستبند صدفی و حتی فروش آب لیمو و آب غوره بود که ربطی به تولیدات خرما نداشت. شاید مبلغ اجاره غرفه ها و یا خالی نبودن فضای غرفه ها موجب شده که چنین ناهماهنگی ایجاد شود. کاش برگزار کنندگان نمایشگاه تخصصی جنبه تجاری ماجرا را نادیده می گرفتند و برای حفظ ظاهر هم شده غرفه هایی که توسط تعدادی بانوان خوش ذوق بوشهری در بیرون نمایشگاه برپا شده بود و محصولات خانگی خرمایی را به شکل ترکیبی در قالب و شمایل پخت نان و شیرینی و کلوچه و شکلات و ... عرضه می کردند را جایگزین غرفه هایی که محصولاتشان ربطی به خرما نداشت، می نمودند. ناگفته نماند این محصولات برای بازدیدکنندگان که اغلب هم شهروندان بوشهری بودند، هم خوشمزه و اقتصادی بود و هم مرتبط با محصولات وابسته به خرما به شمار می آمد. از طرفی برخورد صمیمی تری با مشتریان شان داشتند.  

در این نمایشگاه ۴۶ غرفه متشکل از صنایع بسته‌بندی، ماشین‌آلات و محصولات خرمایی وجود داشت که برخی غرفه های صنایع وابسته چون صنایع حصیری، ابتکارات جالبی برای تولید صنایع دستی با «پیش» و «پنگاش» به کار برده بودند. محصولاتی که طرفداران بسیاری در بین بومی ها و غیربومی ها دارد. روی برچسب غرفه ها مشخصا نام شهرهای شرکت کننده نوشته نشده بود اما اغلب غرفه ها به شرکت های تولیدی خرما در استان بوشهر اختصاص یافته بود.

نکته قابل تامل دیگر برپایی کارگاه های آموزشی در زمینه کسبگزار و کار تخصصی خرما از ثبت برند تا تولید و صادرات خرما بود که با استقبال علاقه مندان همراه می شد. اما مدت زمان آن بسیار کوتاه بود. مسئولان نمایشگاه می توانستند روی این بخش از نمایشگاه گسترده تر مانور دهند و از اساتید متخصص دیگری در بخش تئوری به ویژه در رشته حقوق برای بحث ثبت برند، مالکیت فکری، ثبت علائم تجاری و حقوق تجارت و همچنین کارآفرین ها در بخش تجربی برای برگزاری کارگاه های آموزشی در طول ساعات بازدید بهره مند شوند. هم مخاطبان بیشتری را جذب می کرد هم جلوه علمی و کاربردی می یافت. تجربه ثابت کرده مردم نسبت به آموزش های کاربردی علاقه بیشتری نشان می دهند. برای مثال در کارگاه عصر پنج شنبه 24 آبان ماه دکتر منصوری استاد دانشگاه حضور یافت و در مورد نحوه ثبت برند برای بازدیدکنندگان و مخاطبان شرح داد هر چند مدت این کارگاه کوتاه بود اما همان مدت کوتاه هم کیفیت نمایشگاه را بالا برد و برای بازدید کنندگان به ظاهر جذاب بود.

برپایی نمایشگاه سختی های خودش را دارد. اما برخی نواقص به ظاهر کوچک می تواند تلاش های بزرگ برگزار کنندگان را نادیده بگیرد. کف نمایشگاه یک موکب قرمز خوش رنگ قرار داده بودند که بر اثر تماس و تردد بازدیدکنندگان، حالت لوله لوله شده بود. خوب بود یکی از کارکنان را مسئول تمیز کردن و نظم دهی پیوسته این موکت ها قرار می دادند. گاهی پای مردم در پیچ و تاب این موکت ها قرار می گرفت و برخی غرفه دارها هم با قرار دادن محصولاتشان که ربطی هم به تخصص خرما نداشت به این بی نظمی دامن زده بودند.  

ششمین نمایشگاه بین المللی تخصصی خرما و صنایع وابسته در بوشهر از سه شنبه 22 آبان ماه آغاز و تا 25 آبان ماه در محل دائمی نمایشگاه های بین المللی بوشهر برگزار شد. در این نمایشگاه علاوه بر استان بوشهر، استان های تهران، خوزستان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، یزد، خراسان رضوی و فارس نیز حضور داشتند. انتظار می رفت با توجه به تبلیغات گسترده خبری شاهد برنامه های جذاب جانبی در حاشیه نمایشگاه باشیم که به طور حتم به رونق این بازار می افزود چرا که هدف از برگزاری نمایشگاه، افزایش بازیدکنندگان است که برای جذب بازدید کننده باید به دنبال توسعه و تنوع هم بود.