امید دریسی

چند دقیقه به نیمه‌شب دوشنبه هفده‌ام ماه مه ۱۹۶۵ الى کهن دریافت که به‌زودی خواهد مرد. طنین گام‌های سنگین نگهبانان در دالان زندان و چرخش خشک کلید در قفل سلول انفرادی، او را از خواب بیدار کرد و به سرعت در تخت‌خواب سفری خود نیم‌خیز شد. خواب‌آلوده در نور ضعیف چراغ خوابی که از آغاز شب روشن مانده بود هیکل دو سرباز سوری را تشخیص داد و بی‌درنگ پنداشت شکنجه‌هایی که روز گذشته و روزهای پیش از آن تحمل کرده است تکرار خواهد شد.

کلنل دلی رئیس دادگاه ویژه نظامی و نسیم اندابو خاخام پیر دمشق را در میان دو سرباز سوری آشکارا مشاهده می‌کرد. دیدار غیر منتظره کلنل در نیمه شب به‌همراه خاخام حکایت از قطعی بودن اعدام قریب‌الوقوع او داشت. او از زبان کلنل دلی شنید که امشب با طناب دار اعدام خواهد شد. شب به نیمه‌راه خود رسیده بود. اندکی پس از آن، الی در میان سربازانی که کلنل و خاخام اندابو آنان را همراهی می‌کردند به آرامی از دهليز وحشتناک و طولانی زندان المزه عبور کرد. در طبقه هم‌کف، گروه اجرای مقررات نهائی اعدام در انتظار بود. سکوت مطلق زندان تنها با دعای خاخام و فرمان‌های گاه و بی‌گاه افسران حاضر که به زبان عربی سخن می‌گفتند شکسته می‌شد. دو ساعت از نیمه‌شب گذشت، درِ بزرگ زندان برای عبور زندانی بر پاشنه چرخید. جلوی کاروان لیموزین سیاه‌رنگ و مجلل آمریکائی حامل نائب سرهنگ احمد سویدانی رئیس اداره اطلاعات مخفی و رئیس فعلی ستاد ارتش سوریه قرار داشت. الی کهن را با دست‌های بر پشت بسته و لباس قهوه‌ای رنگ مخصوص زندان به داخل کامیونی در وسط کاروان انداختند. خاخام اندابو پهلوی او جا گرفت و چهار سرباز که به تفنگ‌های خودکار مسلح بودند الی را زیر نظر گرفتند.

کاروان خودروها پس از عبور از زندان از کوچه‌های دمشق نیز عبور کرد. الی که از هنگام بیداری‌اش در سلول زندان تا این لحظه با نظامیان هم‌کلام نشده بود به خاخام اندابو نزدیک شد و با صدائی ملایم که در عین حال همه حاضران آن را می‌شنیدند گفت: به هیچ‌کس بده‌کار نیستم؛ نمی‌خواهم وصیتنامه‌ای تنظیم کنم اما نظر به وظیفه‌ای که نسبت به خانواده‌ام دارم می‌خواهم نامه‌ای به زن و فرزندانم بنویسم... او به نادیا همسر و اعضای خانواده‌اش در حالی که آخرین کلمات را برای‌شان می‌نوشت آنان را به اتحاد فرا خواند و از نادیا خواست تا او را ببخشد و از خود و فرزندانش به طور شایسته پرستاری کند. نوشت که با خانواده‌اش رابطه خوبی داشته باشد و از نادیا خواست تا پس از او ازدواج کند و این کار را با احساس کمال و آزادی انجام دهد زیرا که فرزندان‌شان باید دارای پدری باشند... و در پایان خطاب به نادیا نوشت آخرین بوسه برای تو و برای همه. «الی کهن ۱۹۶۰/۵/۱۸»

رادیو دمشق قبل از نیمه شب اعلام کرد که الی کهن امشب در میدان شهدا به دار آویخته می‌شود و چندین هزار تن از مردم در دسته‌های چند صد نفری از نقاط مختلف شهر خارج شده و در اطراف میدان گرد آمده بودند. الی در این لحظات سکوت خفقان‌آور مردم که خیره به نظاره‌اش پرداخته بودند را احساس می‌کرد. پریدگی رنگ رخسار الی کهن قابل تشخیص بود. اما هنگامی که ابوسلیم -جلاد غول پیکر دمشق- کفن سفید ویژه محکومین به اعدام را بی آن‌که دست‌های الی را باز کند به او پوشاند از آرامش کامل برخوردار بود. کلنل دلی در حضور هیات داوران دادگاهی که الی را محکوم کرده بود، بار دیگر پرسشی را مطرح کرد که از تاریخ بازداشت الی تاکنون ذهن مقامات سوری را به خود مشغول داشته بود. کلنل پرسید: الی کهن، آیا هم‌دست و شریک جرمی در سوریه داشته‌ای؟ حرفی برای زدن داری؟ الی پاسخ داد: من از آنچه کرده‌ام متأسفم و اظهارات پیشین خود را تأیید می‌کنم. الی پس از آخرین بیانات خود روی از کلنل دلی برگرفت و از پلکان سیاستگاهی که ابوسلیم جلاد در انتظارش بود بالا رفت و سپس اجرای قسمت‌های مختلف مراسم اعدام با سرعت سرسام آوری گذشت و به سرعت لحظه‌ای فرا رسید که او با گردنی شکسته و سری بی‌حس و سنگین که بر سینه خم شده است بر بالای دار آویخته شده بود. جان دادن او ۹۰ ثانیه طول کشید و ابوسلیم ۲ دقیقه و ۳۰ ثانیه پس از اجرای حکم ، مرگ او را به اطلاع اعضای دادگاه رسانید: «الی کهن مرده است.»
در این هنگام ساعت ۳ و ۳۵ دقیقهٔ بامداد روز ۱۹ ماه مه ۱۹۶۵ بود. روی کیسه سفیدی که جنازهٔ محکوم را در برداشت برچسب بزرگی زد که این عبارت با حروف درشت بر آن نوشته شده بود: الياهو بن شائول کهن، پس از آنکه به جرم ورود به منطقه نظامی و انتقال اطلاعات سری به دشمن مجرم شناخته شد به نام ملت سوریه به مرگ محکوم گردید.

داستان بالا بخش‌هایی از ابتدای کتاب «الی کوهن، نفوذی و جاسوس اسرائیلی» است که بن حنان نویسندهٔ کتاب، لحظات پایانی زندگی جاسوس اسرائیلی را در بخش «آخرین شب» حکایت می‌کند و نویسندهٔ این سطور در ایامی که رژیم صهیونیستی سفاکی را از حد گذرانده سعی کرده تا -جدا و متفاوت از آن‌چه که در غزه می‌گذرد و رسانه‌ها در حال گزارش حقیقتِ چهرهٔ واقعی این رژیم است- آن را (با تلخیص) برای خوانندگان نقل کند.

الی کوهن با نام جعلی کامل امین، بزرگ‌ترین جاسوس اسرائیل بود که توانست در دهه ۱۹۶۰ تا بالاترین سطوح حکومتی سوریه نفوذ کند و حتی مشاور عالی نظامی شود. گفته می‌شود تا قبل لو رفتن از گزینه‌های اصلی پست نخست‌وزیری بود! هم‌او که تندروترین و یهود ستیزترین سیاستمدار سوریه بود و حماسی‌ترین سخنرانی‌ها را علیه اسرائیل در مجلس سوریه انجام می‌داد و به دشمنی با اسرائیل مشهور بود. یکی از علل شکست اعراب در جنگ شش روزه و تصرف بلندی‌های جولان به دست اسرائیل به علت اطلاعات سطح بالایی بود که او به اسرائیل داده بود. او در اعترافاتش اقرار کرده بود که موساد به وی دستور داده بود تا می‌تواند به اسرائیل و یهود توهین کند و مرگ بفرستد تا دشمن اسرائیل به نظر آمده و راحت‌تر نفوذ کند! او با اتهام زدن و ارائه مدارک قوی به تعدادی از سیاستمداران بزرگ سوریه باعث حذف آنها از سیاست شد. در سوریه او از تندروترین، جدی‌ترین و پیشروترین افرادی بود که با اسرائیل مخالفت می‌ورزید. در نهایت اما هویت واقعی او آشکار شد و در سال ۱۹۶۵ میلادی اعدام شد.

نفوذ و خراب‌کاری عوامل موساد البته موضوع جدیدی نیست و رسانه‌ها و مسؤولان کشورمان نسبت به این پدیده خطرناک همواره هشدار می‌دهند. پیچیدگی عملیات تروریستی موساد در ترور شهید فخری‌زاده تردیدی باقی نمی‌گذارد که اسرائیل و دیگر دشمنان ایران تا چه حد روی پروژهٔ نفوذ سرمایه‌گذاری جدی کرده‌اند. پرسش اما این است که نفوذی‌ها چطور می‌توانند به چنین موقعیت‌های حساسی چون الی کوهن برسند و به سری‌ترین اماکن و اطلاعات دست‌رسی پیدا کنند؟ نمونه‌های دردآور آن نظیر ترور دانشمندان اتمی -شهیدان فخری‌زاده و حسن تهرانی مقدم، پدر موشکی- ایران بوده است. کوهن یکی از مهمترین جاسوس‌های رژیم صهیونیستی در قرن بیستم به شمار می‌رفت که اطلاعات خطرناک و مهمی را طی چهار سالی که در پایتخت سوریه حضور داشت به تل آویو مخابره کرده بود و در مجلس سوریه علیه اسرائیل شعار می‌داد و شب‌ها به تل آویو اطلاعات می‌داد. وی برای آن‌که زمینه نفوذش فراهم شود چند سال به عنوان یک تاجر سوری ثروتمند که عاشق بازگشت به کشورش است در آرژانتین زندگی کرد. در آن‌جا با سفارت سوریه و برخی مقامات سوری روابط مستحکمی ایجاد کرد و با این عنوان که می‌خواهد ثروتش را در میهن خود سرمایه‌گذاری کند وارد سوریه شد...