اتحادخبر: مديركل اسبق دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي وزارت خارجه با تبیین چشم‌اندازهای نشست سه‌جانبه و آینده رابطه ایران، روسیه و آذربایجان گفت برای اولین بار رئیس‌جمهوری روسیه طی مصاحبه‌ای اعلام کرد که روابط ایران و روسیه یک رابطه راهبردی است و این بیانگر آن است که حرکتی جدی در منطقه در حال وقوع است.

روزنامه دنیای اقتصاد: سیدرسول موسوی که مسوولیت سفارت ایران در فنلاند و تاجیکستان را نیز در کارنامه‌اش دارد در گفت‌وگویی در خبر آنلاین، اهداف و چشم‌اندازهای نشست سه‌جانبه را مورد بررسی قرار داده است. موسوی با بیان اینکه اجلاس سه‌جانبه ایران-روسیه-آذربایجان به چند دلیل بسیار مهم است، گفت: «دستور کار مشخص این اجلاس به تصمیم‌گیری جدی‌تر در مورد کریدور شمال به جنوب می‌پردازد. کریدوری که اقیانوس هند را از طریق ایران، آذربایجان و روسیه هم به خاک روسیه وصل می‌کند و هم از طریق روسیه به اروپا وصل می‌شود. هفت هزار و 200 کیلومتر طول این کریدور است و از قسمت‌های مختلف از جمله راه زمینی، دریایی و ریلی عبور می‌کند و مسیر دریایی را فوق‌العاده کوتاه می‌کند، در کنار آن، بحث تکمیل راه‌آهن رشت به آستارا نیز مطرح می‌شود.»

او با بیان این که نکته مهم در این اجلاس حضور روسیه به‌عنوان یکی از ضلع‌های این مثلث است، افزود: «این در حالی است که روسیه همیشه برای همکاری با کشورهای دیگر در منطقه قفقاز با اکراه گام برداشته است. نکته مهم دیگر این است که اگر شما به صحبت‌های مقامات روسی و ایرانی گوش کنید، می‌بینید که طرفین همواره بر رابطه تاکید می‌کردند.» این دیپلمات با اشاره به این موضوع که طرفین تاکید می‌کنند که رابطه خوب و رو به گسترش است، اما تاکنون شاهد نبودیم که یک مقام روسی، رابطه با ایران را استراتژیک (راهبردی) بنامد، ادامه داد: «برای اولین بار آقای پوتین چند روز قبل طی مصاحبه‌ای اعلام کرد که روابط ایران و روسیه یک رابطه راهبردی است. این بیانگر آن است که یک حرکت جدی در منطقه در حال وقوع است، بدین معنا که روسیه حضور جدی‌تر ایران در حوزه کشورهای قفقاز که همواره کرملین آن را حیاط خلوت خود می‌دانست، پذیرفته است.»

سیدرسول موسوی با بیان اینکه دستور کاری برای موضوع قره‌باغ تعریف نشده است، گفت: «اینها قرائنی است که حدس زده می‌شود. ممکن است به دلیل اهمیت موضوع و روند تحولات طی ماه‌های اخیر و درگیری‌های صورت گرفته، طرفین درباره قره‌باغ هم صحبت کنند. به خصوص اینکه گفته می‌شود آذربایجان هم به توافقاتی در مورد زمین‌های مورد اختلاف دست یافته بود.»

چرایی تمایل روس‌ها به گسترش روابط با ایران

مدیر کل سابق دفتر مطالعات در پاسخ به این سوال که چرا روس‌ها در این مرحله تمایل دارند که ارتباطات‌شان را با ایران قوی کنند، افزود: «موضوع کریدور شمال - جنوب موضوع بسیار مهمی است، یعنی یک تغییر جدی در مسیر انتقال تجارت است و اگر یک ترانزیت ثابت وجود داشته باشد می‌تواند برای کشورهای منطقه سودآور باشد. از سویی بین چین و روسیه رقابت‌هایی ایجاد شده و چین بحث یک راه و یک کمربند و احیای جاده ابریشم را مطرح کرده است.همچنین رقابت دیگری بین چین و هند به وجود آمده است.

هندی‌ها هم تمایل به این دارند که از طریق کریدور شمال -جنوب به اروپا وصل شوند. با توجه به اتفاقاتی که در خاورمیانه در جریان است این منطقه، کانال سوئز و شمال آفریقا ناامن شده است. راه زمینی ایران هم امن‌تر و هم بسیار نزدیکتر و باصرفه‌تر است. از سویی اخیرا بین ایران- افغانستان- هند توافق سه‌جانبه‌ای در چابهار صورت گرفت که خود این مساله می‌تواند تحولی باشد.»

موسوی با اشاره به اینکه در حال حاضر روند تحولات خاورمیانه بسیار سخت و پیچیده است، ابراز کرد: «بخش عمده‌ای از نیروهایی که در سوریه در حال جنگ هستند، به نوعی از مجموعه فدراسیون روسیه به آن منطقه رفته‌اند. به‌عنوان مثال چچن و داغستان و جمهوری‌های مرکزی، چچن، اینگوش و داغستان جمهوری‌هایی درون فدراسیون روسیه هستند؛ به این معنی که این افراد پاسپورت‌های روسی دارند. با تهدیداتی که روس‌ها از جانب آنها دارند، اگر مسکو بخواهد کشور خود را حفظ کند، باید در این زمینه تمهیدات لازم را در نظر بگیرد. روسیه از سمت غرب نیز دارای مشکلات دیگری است؛ حوادث اوکراین هم امنیت سرزمینی روسیه از سمت این کشور را تهدید می‌کند و از طریق گسترش ناتو تهدید می‌شود.»

او افزود: «طرح الحاق اوکراین به ناتو و بحث احتمالی الحاق گرجستان به ناتو برای روسیه تهدید به شمار می‌آید. بنابراین برای مقابله با این قضیه توجه به جنوب از طریق آذربایجان که بخشی از حوزه امنیتی روسیه است و همچنین ایران و روسیه می‌تواند خود را از طریق معادلات خود با شرق همانند چین - که با آن رقابت دارد - و غرب مانند ناتو، متوازن و از این تنگنا نجات دهد.»

دیپلمات سابق ایران با بیان اینکه اگر با این رویکرد به این موضوع نگاه کنیم می‌توانیم از این فرصت که برای ایران شکل گرفته استفاده کنیم، ادامه داد: «دنیا صرفا به این معنی نیست که برای عرصه سیاست طراحی انجام دهیم، مهم استفاده از فرصت‌هاست. برای ایران فرصت‌های زیادی به وجود می‌آید ولی به نحو احسن از آنها استفاده نمی‌شود. به‌عنوان مثال سقوط طالبان، سقوط صدام، تحولات جهان عرب، فروپاشی شوروی و تحولات همسایگان همگی برای ایران فرصت بود. آنچه که در حال حاضر درخصوص روسیه مطرح است نیز برای ما یک فرصت به‌شمار می‌رود.»/ص