اتحاد خبر - زهره عرب: به مناسبت روز موزه و میراث فرهنگی (29 اردیبهشت-18 مه) به سراغ چند تن از مسئولین و فعالان در این زمینه رفته ایم تا وضعیت کلی میراث فرهنگی در استان را بررسی کنیم. 

مرمت کاروانسرای مشیر الملک اصولی تر از قبل 

رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان دشتستان در زمینه اهمیت آثار باستانی و اهمیت حفظ آن گفت : آثار باستانی ما در دشتستان بردک سیاه، گور دختر، کوشک اردشیر و...  است که دارای نگهبان ۲۴ ساعته جهت حفاظت هستند یعنی بناهایی که ثبت ملی هستند نگهبان ۲۴ ساعته دارند. یک سوم این آثار در دشتستان است و به بخشداری ها طی نامه ای اعلام شده است که اگر آثاری دارای قدمت تاریخی مثل قبرستان ها یا موزه دارند به ما اعلام کرده تا کارشناسان خود را جهت به ثبت رساندن آن آثار اعزام کنیم .

حمید سعادت افزود: کوشک اردشیر پارسال مورد مرمت قرار گرفته است، برای مرمت چرخاب برازجان در سال ۹۵ نیز بودجه گرفته ایم. پارسال کاروانسرای مشیر الملک را با بودجه ۲۰۰ میلیون تومان مرمت کردیم، و با توجه به اینکه آثار باستانی را طبق اصول اولیه مرمت می کنیم و مقاوم سازی هم انجام می پذیرد طی این مرمت ها کاروانسرای مشیر در مقابل حوادث طبیعی مقاوم شده و این مرمت با تمام بازسازی های پیشین فرق داشته است، مصالح به کار رفته و مرمت داخلی کاملا اصولی انجام شده، تراش سنگ های داخلی صورت گرفته و ترمیم و برق کشی ها نیز بصورت اصولی انجام شده است که مشکلات قبلی را نداشته باشد.

سعادت در مورد وضعیت موزه در استان گفت: در شهرستان بوشهر چندین موزه از قبیل موزه رئیسعلی دلواری در دلوار، اداره میراث فرهنگی بوشهر و موزه دریانوردی در منطقه بهمنی را داریم. در برازجان نیز مشغول پیگیری هایی هستیم که تا پایان سال بتوانیم موزه ایجاد کنیم. الان اداره میراث فرهنگی در محل دژ برازجان مستقر است. با توجه به اینکه ساختمان جدید اداره میراث فرهنگی خرید شده ، با انتقال اداره به محل جدید به دنبال تبدیل کاروانسرای مشیر الملک به موزه و محل برگزاری کلاس های صنایع دستی هستیم و دوست داریم در آینده این اتفاق بیافتد. در حال حاضر به دنبال اخذ مجوز برای این تبدیل هستیم. قبلا در قسمت ورودی دژ موزه اشیاء داشتیم ولی با توجه به شرایط امنیتی آن را تعطیل کرده ایم و برآنیم به زودی موزه اشیاء و مردم شناسی را در دژ برازجان راه بیندازیم. ان شالله در سال ۹۵ به یاری خداوند و با رایزنی های انجام شده امید می رود که بودجه قابل توجهی را برای کاروان سرا بگیریم و تا ۷۰ درصد کار مرمت و بازسازی آن را انجام بدهیم.

وی در پایان گفت: با توجه به اینکه میراث فرهنگی هر استان و هر شهری هویت آن را نشان می دهد انتظارات ما از مردم در زمینه حفظ آثار فرهنگی این است که در این زمینه حساسیت وجود داشته باشد و مردم برای حفظ آن تلاش کنند چون همانطور که گفته شد میراث فرهنگی هویت شهرستان و استان را می رسانند خواهش ما حفظ آثار است و مردم خود را جدا از میراث فرهنگی ندانند و هر راهکاری را به ما انتقال بدهند. ما به صورت مستقیم در دفتر میراث فرهنگی دشتستان در محل کاروانسرای مشیرالملک آماده شنیدن هرگونه انتقاد پیشنهاد هم در زمینه میراث فرهنگی و آثار باستانی و صنایع دستی هستیم.

حجم زیادی از آثار باستانی استان بوشهر در شهرستان دشتستان است

کارشناس ارشد باستان شناسی و فعال اجتماعی در این زمینه گفت: ما ده ها شهرستان در استان داریم. در بحث باستان شناسی و به لحاظ میراث فرهنگی ما بیش از 300 اثر باستانی و تاریخی ثبت شده داریم. حجم زیادی از این آثار در شهرستان بوشهر و شهرستان دشتستان است. شهرستان دشتستان حائز بیش از 100 اثر باستانی ثبتی است که در رتبه اول کثرت آثار در استان قرار می گیرد.    

جمشید افرندید ادامه داد: در زمینه رتبه بندی در شهرستان تنگستان ، کنگان ، جم و دیر به دلیل رشد صنعت خیلی از آثار ثبتی تخریب شده و از بین رفته است که اینها اثر ثبتی بوده اند و پیگیری در مورد اعمال قوانین انجام نشده و حتی میراث فرهنگی دلیل خراب شدن این آثار را جستجو نکرده است. در این زمینه انتقاد بسیار زیاد است چون کنترلی روی آثار باستانی وجود ندارد.

وی افزود: بعد از میراث فرهنگی شهرستان دشتستان که اولین رتبه در استان را دارا می باشد، شهرستان بوشهر در رتبه دوم و بعد از آن سایر شهرستان ها قرار می گیرند. در بین بیش از 120 آثار ثبت شده در شهرستان دشتستان حدود ۶۰ یا ۷۰ اثر از آن در بخش ارم می باشد. با این حجم زیاد آثار باستانی در دشتستان همه آنها نیاز به نگهداری دارند چون دارای قدمت بسیار زیاد هستند. مثل کوشک اردشیر و یا زندان سلیمان که نیاز به مراقبت دارند و ارزش معماری آنها بسیار بالاست. ولی مشکل این است که آن بافت قدیم به دلیل این که در مرکز استان قرار گرفته بیشتر مورد توجه قرار میگیرد و بیشتر بودجه ها صرف مرمت و بازسازی های بافت قدیم میشود.

متاسفانه بناهای شاخص تاریخی ما رها شده است و ما شاهد آثار با ارزش و خیلی قدیمی در استان هستیم که به آنها توجه لازم نمیشود. مشکل اصلی محدود بودن بودجه های مرمت است که همین بودجه محدود نیز به برخی از آثار تعلق می گیرد و همه آثار را در برنمیگیرد. خوشبختانه با پیگیری های صورت گرفته و توجه به این امر در سال 94 بنای ساسانی کوشک اردشیر مقاوم سازی شده و هم اکنون از لیست آثار در خطر خارج شده است اما دیگر آثار همچنان نیاز به مراقبت ویژه دارند.

 موزه بزرگ استان بوشهر خود بدون موزه مانده است

افرندید در زمینه موقعیت شهرستان دشتستان و اهمیت آن از لحاظ آثار باستانی گفت: در شهرستان دشتستان حجم آثار باستانی و تنوع فرهنگی بسیار بالاست. به عبارتی دشتستان موزه بزرگ استان بوشهر است ولی خود بدون موزه مانده است. ما در دشتستان تنوع بالای قومیتی و فرهنگی داریم اما با این فرهنگ و تاریخ و ادبیات غنی فاقد یک گنجینه برای نمایش و شناساندن آن به مردم و سایرین هستیم. در واقع معرفی و نگهداری انجام نمیشود و این خود نشان از بی توجهی به موضوع مهم میراث فرهنگی و آثار باستانی دارد.

حفظ میراث فرهنگی یک کار فرابخشی است

رشید گل افشان مسئول اشیا تاریخی و فرهنگی میراث فرهنگی استان بوشهر در زمینه حفظ آثار فرهنگی گفت: آگاهی مردم استان بوشهر در این زمینه نسبتاً زیاد است چون صدا و سیما و رسانه ها به مسائل مربوط به میراث فرهنگی اهمیت می دهند و به دلیل بافت قدیم بوشهر و آثار باستانی زیاد آن آشنایی و حساسیت مردم نیز نسبت به مناطق دیگر بیشتر است. ما بیش از 300 آثار ثبتی در استان داریم که پراکندگی آن در 10 شهرستان استان است ولی هم به لحاظ طبیعی و هم تاریخی شهرستان دشتستان از دوره هخامنشی تا به امروز تعداد آثار باستانی زیادی را در آن شاهد هستیم و در شبه جزیره بوشهر از دوره ایلامی باقی مانده است تا آخرین آثار مربوط به بافت قدیم بوشهر که مربوط به دوره قاجاریه و پهلوی اول است.

وی افزود: در شهرستان بوشهر موزه مردم شناسی، موزه تاریخ پزشکی، موزه دریا و دریانوردی و خلیج فارس که در خود شهرستان بوشهر است، چند تا موزه دیگر هم هست که زیر نظر ادارات دیگر اداره می شود. موضوع آبزیان و موزه محیط زیست را داریم، در دلوار موزه شهید رئیسعلی دلواری و در سیراف یک نمایشگاه دائم تاریخ و فرهنگ سیراف دایر میباشد.

در عمارت دهدشتی موزه اشیاء تاریخ پزشکی با همکاری دانشگاه علوم پزشکی استان بوشهر مستقر است. که این موزه بلیط فروشی ندارد و بازدید آن بصورت رایگان است. در مدرسه سعادت بوشهر نیز موزه تاریخ آموزش و پرورش بوشهر اخیراً افتتاح شده است که بازدید از آن رایگان است.

گل افشان در زمینه حفاظت از آثار باستانی و میراث فرهنگی گفت: حفظ میراث فرهنگی یک کار فرابخشی است و منوط به فعالیت های خود میراث فرهنگی نیست و شامل تمام اقشار جامعه می شود. همه ی ما باید برای حفظ میراث فرهنگی و آثار باستانی تلاش کنیم و همه مردم در مقابل حفظ آثار باستانی مسئولیت دارند. /ع