به گزارش مهر؛ همواره برای مردم ایران، شهر شیراز با اردیبهشت ماه و هوای بی نظیر آن شناخته شده است. اوج زیبایی و شکوفایی طبیعت شیراز در اردیبهشت ماه است.

این شهر در این ماه سرسبز و تماشایی است و عطر بهار نارنج در باغ‌ها و خیابان‌هایش باعث شده است بسیاری از افراد بگویند اردیبهشت در شیراز معنی می‌دهد.

این شهر در کنار دلچسب بودن آب و هوا فوق‌العاده آن، پایتخت فرهنگی ایران اسلامی و مهد دین، هنر و حماسه نیز است.

رهبر معظم انقلاب در در تاریخ ۲ آبان ۱۴۰۳ در دیدار با دست‌اندرکاران برگزاری کنگره ۱۵ هزار شهید استان فارس با اشاره به این موضوع گفتند: «شیراز جایی است که این سه عنصر، درهم‌تنیده خودشان را نشان می‌دهند. از دوران جناب احمد بن موسیٰ (سلام الله علیه) و بقیّه‌ی امامزاده‌های شهیدی که در آن استان و در آن شهر هستند، تا دوران‌های بعد، تا امروز و تا این شهیده کرباسی که چند روز قبل از این به شهادت رسید، این سه عنصر در همه‌ی این دوران با همدیگر همراه‌اند و شریک‌اند.»

امام خامنه ای در ادامه بیانات خود به موضوع حماسه در این شیراز اشاره و افزودند: «همچنین در کنار اینها حماسه است. از خود جناب احمد بن موسیٰ شما بگیرید تا عبّاسِ دوران تا شهدای نام‌آور، [مثل] شهید مرتضیٰ جاویدی، شهید شیرعلی سلطانی و حالا [هم] همین خانم معصومه کرباسی و بقیه شهدای بزرگ استان که بعضی از آنها را سردار عزیزمان اسم آوردند، و پانزده هزار شهید، پانزده هزار الگو، پانزده هزار نمونه از شهدا در میدان‌های مختلف.»

تمام این تعاریف نشان دهنده جایگاه والای شیراز در سرزمین کهن ایران اسلامی بوده و وجه تمایز مشهود این شهر با سایر شهرهای کشور است.

شیراز؛ مهد دین

در دل بافت تاریخی شیراز، وجود داشتن قبور مطهر تعداد زیادی از امامزادگان واجب التعظیم و فرزندان بلافصل حضرت امام موسی کاظم (ع) در شیراز و همچنین نوادگان امام هفتم سبب شده این شهر همواره در دل تاریخ یکی از مراکز اصلی ترویج فرهنگ تشیع و پایگاه اصلی بر نشر فرهنگ علوی باشد.

در ادامه به تعدادی از حرم های مطهر در شیراز اشاره می‌کنیم.

حرم مطهر حضرت احمد بن موسی الکاظم شاهچراغ (ع)

حضرت سید امیر احمد (علیه السلام) ملقب به شاهچراغ و سیدالسادات الاعاظم، فرزند بزرگوار امام موسی کاظم (ع) است. حضرت احمد بن موسی (ع) و محمد بن موسی (ع) از یک مادر که ام احمد خوانده می‌شد، متولد گردیدند.

اولین بنای حرم مطهّر حضرت شاهچراغ (ع) را به زمان عضدالدوله دیلمی فرزند حسن ملقب به رکن الدوله از سلاطین آل‌بویه نسبت می‌دهند. تعمیرات بنای قبلی و اضافه نمودن ابنیه جدید در زمان اتابکان فارس به دستور امیر مقرب الدین مسعود بدر الدین وزیر اتابک ابوبکر سعد زنگی صورت گرفته است. بعداً در سال ۹۱۲ هجری قمری توسط شاه اسماعیل صفوی تعمیراتی در بقعه مطهّره انجام می‌گیرد و همچنین در سال ۱۱۴۱ هجری قمری به دستور نادر شاه افشار تعمیرات بعدی صورت می‌گیرد.

حرم مطهر حضرت سید میر محمد بن موسی الکاظم (ع)

حضرت سید امیر محمدبن موسی (ع) معروف به سید میر محمد عابد از فرزندان حضرت امام موسی کاظم (ع) می‌باشد که در جوار حرم مطهر احمد بن موسی (ع) مدفون است. طبق منابع تاریخی و کتاب‌های انساب و رجال، سید میرمحمد بن موسی (ع)، احمد بن موسی (ع) و حمزه از یک مادر هستند.

آستان مقدس حضرت سید میر محمد بن موسی الکاظم (ع) قبلاً دارای صحن و حیاط مستقل بوده است که از طریق بازار بین‌الحرمین به صحن مطهر حضرت شاهچراغ (ع) ارتباط داشته است. از اوایل دهه شصت، به بارگاه مبارک محمدی نیز توجه خاص معطوف گردید و تعمیرات اساسی در آن انجام شد. با توجه به کمبود فضای سرپوشیده حرم مطهر حضرت سید میر محمد (ع)، سالن جدید بالای سر ضریح مطهر احداث گردیده و مورد بهره برداری قرار گرفته است.

حرم مطهر حضرت سید علاالدین حسین بن موسی الکاظم (ع)

حضرت حسین بن موسی الکاظم (ع) ملقب به «سیدعلاالدین» کوچک‌ترین فرزند امام موسی کاظم علیه السلام است.

ایشان جوانی نیک نفس، با تقوا و مهربان بود و از جایگاه و عزت ویژه ای نزد دو امام بزرگوار یعنی حضرت امام رضا (ع) و امام جواد (ع) برخوردار بوده‌اند.

در حدود سال ۲۰۲ هجری قمری حضرت در مدینه همراه کاروان حضرت احمد بن موسی شاهچراغ علیه السلام شدند بدان امید که به دیدار امام رضا (ع) که در آن زمان ولیعهد مامون عباسی و ساکن در شهر مرو بودند نائل شوند. اما در میانه مسیر و در شهر شیراز، او و دیگر برادران بزرگوارش توسط مأموران حکومت مامون عباسی به شکل غریبانه‌ای به شهادت رسیدند.

در میان مردم نقل است که هیچکس از بارگاه حضرت سید علاالدین حسین (ع) دست خالی بیرون نمی‌رود و این خبر نزد بزرگان متواتر است که حرم ایشان مورد توجّه انبیا، امامان و اولیا الهی است و هر که در عالم رؤیا ایشان را زیارت کرده به صورت سید جوان بزرگواری بوده است.

تجلی و گسترش هنر در شیراز

شیراز شهری با صنایع دستی منحصربه‌فرد که نمایانگر ذوق و استعداد هنری مردم آن است.

این شهر به‌لطف داشتن هنرهای مختلفی همچون خاتم، معرق، قلمزنی، منبت و قالی و گلیم به‌عنوان شهر جهانی صنایع دستی شناخته می‌شود.

این موضوع به‌خوبی نشان می‌دهد، صنایع دستی و هنرهای سنتی میراث کهن و ماندگاری هستند که سفیران راستین این مرزوبوم به حساب می‌آیند.

خاتم شیراز

خاتم کاری شیراز از دیرباز جایگاه ویژه‌ای در صنایع دستی کشور داشته و ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن باعث شده است که در کنار خاتم‌کاری اصفهان و سایر نقاط کشور بدرخشد.

این هنر در گذشته روی آثاری مانند منبر مسجد جامع عتیق شیراز با بیش از ۱۰۰۰ سال قدمت و درهای چوب گردو با روکش استخوان از استاد حبیب الله خلق می‌شدند.

شهر شیراز از دوره صفویه به هنر خاتم‌کاری معروف بوده و ازاین‌رو، مهم‌ترین مرکز خاتم‌کاری ایران به حساب می‌آید. خاتم شیراز به‌خاطر کیفیت مناسب، طرح‌های منحصربه‌فرد و مواد اولیه مرغوب، جایگاه ویژه‌ای در این صنعت و هنر داشته است.

معرق کاری

هنر معرق از جمله صنایع دستی قدیمی در ایران و همین طور شیراز محسوب می‌شود که طبق اسناد و مدارک، زادگاهش هند بوده و به دست هنرمندان و صنعتگران ایرانی تکامل یافته است.

این هنر در ابتدا تلفیقی از چوب و فلز بود؛ اما معرق‌سازان هنرمند ایرانی به‌جای یک نوع چوب، به استفاده از انواع چوب با رنگ‌های مختلف پرداختند.

در حقیقت، معرق با برش‌های چوب به اشکال مختلف معنا پیدا می‌کند و از سال ۱۳۳۴ تنوع رنگی بیشتری در معرق‌کاری به کار گرفته شد و سبک جدیدی با استفاده از مواد شیمیایی به وجود آمد که دیگر محدود به چند رنگ خاص نبود.

منبت کاری

منبت یکی از صنایع دستی معروف در بازارهای شیراز است که با داشتن استادان بزرگی که به تربیت و آموزش هنرمندان و علاقه‌مندان مشغول هستند و انجام حرفه‌ای منبت، نقش مهمی در این رشته هنری در کشور داشته‌اند.

هنر منبت شامل کنده‌کاری حجمی روی چوب می‌شود که در دوره صفویه به اوج خود رسید و منجر به خلق شاهکارهای زیادی روی در مساجد، منبرها، میزها، قاب‌ها، دسته‌های چاقو و… شد. قدیمی‌ترین اثر منبت کاری شیراز به صندوق بقعه متبرکه سید میر محمد (ع) از قرن هفتم هجری قمری تعلق دارد.

کاشی هفت رنگ

کاشی هفت رنگ یکی از مهم‌ترین صنایع دستی شیراز است که به معماری دوران اسلامی تعلق دارد.

برای تهیه این کاشی، کاشی‌های لعاب‌دار سفید کنار هم چیده شده و با رنگ‌های مختلف رنگ‌آمیزی می‌شود. پس از طراحی و رنگ‌آمیزی، روی آن لعاب می‌خورد و در کوره قرار می‌گیرد تا آماده نصب شود.

نمونه‌های این سبک هنری را می‌توان در مسجد نصیرالملک به نظاره نشست که جذابیتی دوچندان به آن بخشیده‌اند. همچنین هنگام بازدید از مسجد وکیل، عمارت نارنجستان و باغ عفیف آباد در شیراز نیز کاشی‌های هفت رنگ خودنمایی می‌کنند.

«شیراز» سرزمین حماسه و شهادت

شهر شیراز در کنار سرآمدی در حوزه دین و هنر، جلوه گر حماسه آفرینی در عرصه مقابله با دشمن متخاصم بوده است.

از رشادت‌ها حضرت احمد بن موسی الکاظم (ع) در جنگ با حاکمان آن زمان در فارس و شیراز تا حضور باشکوه مردم در جنگ هشت ساله دفاع مقدس خود گواه این موضوع است که این حماسه آفرینی‌ها ریشه در پیوند عمق دینی این مردم با فرهنگ ناب تشیع علوی دارد.

در ادامه این گزارش به تعدادی از شهدای شاخص استان فارس اشاره می‌کنیم.

سردار شهید حسن حق نگهدار

شهید حسن حق نگهدار در سال ۱۳۳۶ در شیراز و دیده به جهان گشود. دوران کودکی را در این شهر و در جوار آستان منور احمد بن موسی (ع) گذارند و پس از طی مراحل تحصیل و در بحبوحه مبارزات ملی علیه رژیم ستم شاهی موفق به اخذ دیپلم طبیعی شد.

شهید حق نگهدار از عناصر فعال در برپایی تظاهرات و راهپیمایی‌های مردمی به شمار می‌رفت و با دانشجویان مسلمان و انقلابی نیز فعالیت و همکاری مستمر داشت.

پس از پیروزی انقلاب و در آستانه تشکیل نیروی خود جوش و مردمی سپاه پاسداران, شهید حق نگهدار جز اولین کسانی بود که به خیل سبزپوشان جان‌برکف و انقلابی سپاه پیوست.

با شروع جنگ تحمیلی سلاح برگرفت تا این بار در جبهه‌ای دیگر به مبارزه خود با دشمنان اسلام ادامه دهد. شهید حق نگهدار در عرصه‌های نبرد حضور فعال داشت و به دلیل مدیریت و مسئولیت پذیری و رشادت‌هایی که از خود نشان داد وظایف مهمی از جمله فرماندهی محور را در بسیاری از عملیات‌ها برعهده او سپردند. وی در تاریخ ۴ خرداد ۱۳۶۷ در شلمچه به شهادت رسید.

سرلشکر خلبان شهید عباس دوران

شهید عباس دوران، خلبان پرآوازه همه دوران، که با غرش جنگنده‌اش از ابتدای دفاع مقدس لرزه به تن صدام و هم پیمانانش می‌اندخت سال ۱۳۲۹ در شهر شیراز متولد شد.

او در جنگ تحمیلی ۳۱ شهریورماه ۱۳۵۹ و در آغاز تحمیل جنگ به ایران در پست افسر خلبان شکاری و معاونت عملیاتی فرماندهی پایگاه سوم شکاری (شهید نوژه) انجام وظیفه می‌کرد، به گفته هم رزمانش، هفتاد و دو ساعت در حالت آماده باش ماند و با پروازهای تأثیرگذار، طنین دلاوری‌اش را زنگ گوش دشمنان ساخت.

او در طول جنگ بیش از ۱۲۰ پرواز جنگی داشت و بارها اعلام کرده بود که اگر هواپیما بال نداشته باشد خودم بال درآورده و بر سر دشمن فرود می‌آیم و هرگز تن به اسارت نخواهم داد.

شهید بی سر شیر علی سلطانی

شهید «شیرعلی سلطانی» در سال ۱۳۲۷، در محله کوشک قوامی شیراز در خانواده‌ای متدین دیده به جهان گشود.

وی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی وارد سپاه پاسداران شد و راهی مناطق جنگی شد. در عملیات فتح بستان، موج انفجار وی را مجروح کرد و تمام بدنش را از کار انداخت. وقتی شهدا را جمع می‌کنند، شهید سلطانی را در پلاستیک می‌پیچند و همراه بقیه شهدا به سردخانه تحویل می‌دهند. وقتی برای بردن شهدا به سردخانه رفتند، دیدند کیسه‌ای که شهید سلطانی در آن پیچیده شده عرق کرده است. کیسه را باز می‌کنند و می‌بینند هنوز زنده است.

سلطانی و جمعی از رزمندگان، در خط مقدم در جبهه شوش و در عملیات فتح‌المبین در یکم فروردین ۱۳۶۱ به شهادت می‌رسد.