احمد خواجه حسنی

بر اساس دیدگاه تئوری انتخاب [۱] انسان از زمانی که متوجه مفهوم «خود» می‌شود، ابراز وجودش نیازمند تائید دیگران است، بنابراین منشاء نیاز انسان به دیده شدن نوعاً نیازی روانشناختی است و بالطبع كسب وجهه اجتماعی به نوعی تاییدِ خویشتن است در این بین ، رفتار جمعیِ این روزهای بخشی از زنان جامعه ما در تولید محتواهای اینستاگرامی امّا چیزی فراتر از این قاعده و از جهاتی خود تحقیری است، این گونه رفتارهای جمعی از چاله جنس دوّم بودگی زنان به در آمدن ، از بدن و هویت خویش درکی کالایی پیدا کردن و متعاقباً در چاه نگاه سلطه گرایانه مردانه افتادن است! شاید از همین رو ویرجینیا وولف می نویسند؛ «قرن هاست که زنان به مثابه آئینه درشت نمای، این امکان را برای مردان فراهم آورده اند تا خود را دو برابر بزرگ تر از آن چه هستند ببینند»...
این آزادی کاذبی که در فضای مجازی در تبعیت از رفتار جوامع غربی بنیان گردیده و به جامعه قالب شده، فارغ از بحث مالکیّت زن بر بدنش در عمل و با این قبیل رفتارها باعث ظلم و خشونت بیشتر علیه زنان و مشخصاً سبب کالایی شدن بدن زنان گردیده ! این که در جامعه ما به زنان سخت گرفته شده و می شود و در پاره ای موارد حقوق اینان نادیده انگاشته یا سرکوب‌ می شود جای بحث و بسط بیشتری دارد و بنا به دلایلی برای نگارنده محترم و قابل درک است ولی خاستگاه این مدعا برون داد رفتاری است که مورد انتقاد نگارنده است، بدین مضمون که این رویه ای که برخی بانوان در پیش گرفته اند نه تنها آزادی نیست، بلکه به نام آزادی ، به تحقیر جمعی زنانگی منجر می شود ، نمی بایست غافل از این بود که نگاه به زن در نظام سرمایه داری نگاهی کالایی و مصرفی است پس در این مقال بحث پوشش و آزادی های فردی و اجتماعی مطرح نیست ، صحبت از این است که خود زنان دارند بدن های جنسی شده و تبلیغاتی خودشان را به نمایش می گذارند و شوربختانه با این قبیل رفتارهای غالباً تبلیغاتی، به فرضیه جذابیت جنسی زنان به عنوان یک سرمایه اقتصادی، مهر تأیید می زنند...
این گونه تبلیغات، گرچه در ظاهر با هدف بازاریابی یا فروش کالا و یا ارائه برخی خدمات است امّا در واقع یک نظام ایده را به بیننده القا می‌کند ایده مرد سالارانه جوامع سرمایه داری که با هدف شي انگاری زنان برنامه ریزی شده تا این باور را در ذهن و ضمیر زنان بارور کند که اگر می‌خواهید با ارزش باشید، باید از بدن خود استفاده ابزاری کرده، بدن ها را به عنوان یک شي با ارزش در معرض دید عموم قرار دهید! لایک بگیرید، مخاطب جذب کنید و رشد کنید! رشدی به قیمت خود شي انگاری ... و این نقشی است فریبا که جوامع مبتنی بر سرمایه‌داری بر عهده‌ی زنان گذاشته است.
سیمون دو بوار در این باره اعتقاد دارند:  "جامعه از زن می‌خواهد که خود را به یک کالای اروتیک بدل کند. هدف مدهایی که زن به خدمت آن ها درآمده این نیست که او را چون فردی خودمختار آشکار کنند، بلکه به عکس هدف شان این است که زن را از تعالی خود جدا کنند تا به مثابه طعمه‌ای به مردان عرضه گردند". [۲]
مخلص کلام و به سخن ملاله یوسف زی، بانوی دارنده نوبل، جوامع سرمایه داری از قدرت زنان هراس داشته و به نحوی از انحاء در صدد سرگرم کردن و به بازی گرفتن زنان هستند، زی بر این باور است که؛ «دو نیروی بزرگ‌ برای تغییر جهان وجود دارد؛ یکی شمشیر است و دیگری قلم، ولی نیروی کمتر شناخته شده دیگری هم‌ هست که بس توانمندتر از این‌ دو است، نیروی زنان»

«برای بیدار شدن مردم در جوامع، این زنان هستند که باید بیدار شده و به حرکت بیفتند»، [۳] زنانی که به تعبیر پوپر اگر ابراز وجود کنند آن جامعه خوشبخت است...!
آنان که ایستاده بر پای دانش و بینش مردمی خویش اند، چندان محتاج "چشم" های دیگران نیستند.[۴]

پ ن :

۱- دکتر ویلیام گلاسر، بنیانگذار تئوری انتخاب
۲- برگرفته از کتاب جنس دوم، اثر سیمون دو بوار، ص ۴۰۸
۳- جواهر لعل نهرو
۴- روان درمانی اگزیستانسیال (اروین د یالوم)