برخی از مردم که به این تصمیم دولت اعتراض داشتند به خیابان‌ها آمدند و ما بر این باوریم که این حق مسلم آن‌هاست که [نظرات] خود را بیان کرده و به هر چیزی که می‌خواهند اعتراض کنند اما وقتی[اوضاع] به خشونت کشیده شد و برخی افراد شروع به آتش زدن اتوبوس‌ها، اماکن عمومی و شخصی کردند، ما احساس کردیم دستانی خارج از کشور سعی در سوء استفاده از این اجرای معمول دموکراسی از سوی مردم دارند و آن را به مسیرهای دیگری کشانده و ناآرامی و خشونت گسترده‌ای در کشور ایجاد می‌کنند.

عراقچی در ادامه توضیحاتش گفت: بنابراین، نیروهای اطلاعاتی، نیروهای امنیتی و نیروهای پلیس ما قادر به کنترل این وضعیت بودند و تا جایی که ما اطلاع داریم، نیروهای اطلاعاتی ما برخی افراد با ارتباطاتی به خارج از کشور را بازداشت کرده‌اند و واضح است که آن‌های با سیا یا سازمان‌های دیگری در خارج از کشور[ایران] ارتباط دارند.

فکر می‌کنم این واضح است که وقتی آمریکا سیاست «فشار حداکثری» علیه ایران را اعمال می‌کند، پس این هم بخشی از آن است. سیاست فشار حداکثری شامل تحریم‌های اعمال شده گسترده‌ای علیه ایران و البته ایجاد بی‌ثباتی در ایران، تلاش برای اعمال بیشترین فشار ممکن بر ایران است و این‌ها اقدامات واضح آمریکا علیه ایران بوده و ما از زمان انقلاب اسلامی ایران، به مدت چهل سال است که به این سیاست‌ها عادت کرده‌ایم. بنابراین من فکر می‌کنم که این چیزی قابل درک بوده و نیروهای اطلاعاتی ما در حال کار کردن بر روی این پرونده هستند تا به طرح واقعی پی ببرند.

معاون وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به این سوال که جدیدترین وضعیت توافق هسته‌ای ایران چگونه است، بیان کرد: همان‌‎‌طور که می‌دانید، توافق، از زمان خروج آمریکا از برجام، در هشتم ماه مه سال2018، اوضاع خوبی ندارد. با خروج آمریکا از برجام، کشورهای باقی‌مانده در آن که روسیه، چین و سه کشور اروپایی[ فرانسه، آلمان و انگلیس] هستند، از ما خواستند که در توافق بمانیم و آن‌ها نیز راهکارهایی کاربردی برای ادامه دادن همکاری با اقتصادی با ایران پیدا خواهند کرد که به ایران اجازه می‌دهد از منافع توافق بهره‌مند شود.

ما باور داریم که چین و روسیه تا حدی در تلاش‌هایشان موفق بوده‌اند اما آن سه کشور اروپایی کاملا در اجرای تعهداتشان و پیدا کردن راهکارهای کاربردی برای ادامه یافتن تجارت با ایران، ناموفق بوده‌اند. آن‌ها در چارچوب بیانیه‌ای که پس از نشست وزیران برجام صادر شد به ما وعده دادند و خود را در یازده عرصه مختلف از جمله بانکی، تجاری، حمل‌ونقل و بیمه متعهد کردند تا طبق وعده‌شان، راهکاری کاربردی بیابند، اما نتوانستند. تنها راهکاری که بر سر آن به نتیجه رسیده‌اند، سازوکاری مالی به نام اینستکس است که هنوز اجرایی نشده است.

او ادامه داد: ایران، یک سال کامل به آن‌ها فرصت داد تا تعهداتشان را اجرا کنند اما اجرایی نشد. بنابراین در هشتم ماه مه سال جاری، ما تصمیم گرفتیم که از مکانیسم ماشه در توافق استفاده کنیم و احقاق حقوقمان را به عنوان راهکاری استفاده کنیم. بنابراین ما تصمیم گرفتیم که تعهداتمان را کاهش دهیم که بر اساس پاراگرف 36 برجام کاملا حق آن را داشتیم؛

اگر طرف دیگر تعهداتش را اجرا نکند، ایران می‌تواند به کلی یا به طور جزئی، از اجرای تعهداتش بکاهد. بنابراین ما تصمیم گرفتیم که به طور جزئی آن را انجام بدهیم و گام‌هایی تدریجی برای کاهش تعهداتمان برداریم تا به آن‌ها و به دیپلماسی باز هم فرصتی بدهیم تا برای این[وضع] راهکاری پیدا شود.

عراقچی در توضیح این که ایران با کاهش تعهداتش برجامی‌اش، می‌خواهد چه پیام‌هایی را منتقل کند، گفت: پیام این است که ما می‌خواهیم توافق را حفظ کنیم. هدف از بین بردن توافق نیست. اگر این طور نبود، ما هم، در ماه مه سال 2018، با خروج آمریکا از برجام، از آن خارج می‌شدیم و هیچ کسی هم ما را سرزنش نمی‌کرد، چرا که پاسخی به عملکرد آمریکا می‌بود اما ما تصمیم گرفتیم که به دیپلماسی و حفظ توافق، فرصتی دیگر بدهیم.

ما هنوز در توافق هستیم و سعی می‌کنیم راهکارهای موجود در توافق را برای حفظ آن به کار ببندیم. هیچ توافقی نمی‌تواند دوام بیاورد اگر میان داده‌ها و ستانده‌ها تعادلی برقرار نباشد و ما، اکنون، تعادلی در توافق نداریم. ایران کاملا تا ماه مه امسال به تعهداتش پایبند بوده اما هیچ چیزی دریافت نکرده است. بنابراین کاری که ایران انجام می‌دهد، احیای تعادل در توافق است که هنوز برقرار نشده است.

او همچنین درباره این که «آیا اعتمادتان را به امضاکنندگان اروپایی برجام از دست داده‌اید»، گفت: دیپلمات‌ها، هیچ‌گاه، امید و اعتمادشان را به یک باره از دست نمی‌دهند. اما باید بگویم که ایران اعتماد کمی نسبت به برجام دارد. ما هنوز از شرکای برجام می‌خواهیم که مطابق وعده خودشان، راهکارهای کاربردی را برای حفظ برجام پیدا کنند. اگر نه، هیچ آینده‌ای برای این توافق وجود نخواهد داشت؛ هیچ کشوری در توافقی نمی‌ماند که منفعتی در آن وجود نداشته باشد. من فکر می‌کنم که کسی نمی‌تواند نیت خیر ایران را زیر سوال ببرد. گزارش‌های پی‌در پی از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وجود دارد که نشان می‌دهد ایران از سال 2015 کاملا به توافق پایبند بوده است.

عراقچی درباره این که خسارت‌های اقتصادی تحریم‌های آمریکا پس از خروج این کشور از توافق هسته‌ای، دوباره بر ایران اعمال شد، چه بوده است و اوضاع اقتصادی اکنون در ایران چگونه است، تشریح کرد: تحریم‌ها با وجود سختی‌هایی که به بار می‌آورند، فرصت‌هایی نیز ایجاد می‌کنند و ایران پس از مدت یک سال و نیم که با این تحریم‌ها مواجه بوده، توانسته است «اقتصادی با ثبات‌تر» داشته باشد و از آن «شوک‌های اولیه» در اقتصادش فاصله بگیرد و این وضعیت، بیشتر به دلیل بهره جستن از فرصت‌های ایجادشده در پی تحریم‌ها، امکان‌پذیر شده است.

عراقچی مواردی از جمله ایجاد مکانیسم‌های معامله پایاپای با شرکای ایران، ایجاد مکانیسم‌های دوجانبه مالی بر اساس ارز محلی با بسیاری از شرکای ایران از جمله چین، پیدا کردن راهکارهای کاربردی تری برای مدیریت اقتصاد ایران و داشتن برنامه‌ای جدی‌تر برای مستقل ساختن اقتصاد ایران از نفت، از جمله اقداماتی بوده‌اند که عراقچی بیان کرد در این چارچوب انجام شده‌اند.

معاون وزیر امور خارجه کشورمان در توضیح این که ایران چه شرایطی باری بازگشت به میز مذاکره دارد، با اشاره به مذاکرات ایران و شرکای دیگر برجام پیش از رسیدن به توافق و همچین با اشاره به پایبندی ایران به این توافق، گفت که ایران هیچ گاه تحت فشار مذاکره نخواهد کرد و مذاکره در این شرایط، در واقع مذاکره برای تسلیم خواهد بود و ایران آماده مذاکره با آمریکا در هیچ سطحی نیست؛ از این گذشته، آمریکا با خروج از توافق هسته‌ای که آن را بر خلاف منافعش می‌دانست، مذاکره با این کشور را به تجربه‌ای «بد و ناموفق» تبدیل کرده است و ایران اعتماد خود را کاملا به هر گونه حسن نیتی در آمریکا از دست داده.

عراقچی در ادامه این گفت‌وگو در توضیح این که انتخابات آمریکا چه تاثیر در نحوه کنار آمدن ایران با واشنگتن، خواهد داشت اظهار کرد: ایران، بر اساس سیاست‌های داخلی آمریکا تصمیم‌گیری نمی‌کند؛ فارغ از این که چه کسی در آمریکا رئیس جمهور شود، ایران اصولی بنیادین مبتنی بر امنیت و منافع ملی خود دارد که آن را به دقت دنبال می‌کند و تغییر رئیس جمهور آمریکا چیزی را در رابطه با ایران تغییر نخواهد داد، مگر این که کسی روی کار بیاید که به تعهدات آمریکا عمل کند و به برجام بازگردند که در این صورت ایران می‌تواند در چارچوب برجام با این کشور مذاکره کند.

او همچنین درباره فعالیت‌های روسیه، در منطقه با اشاره به این که روسیه پیوندهایی تاریخی با برخی کشورها در خاورمیانه داشته است گفت که این کشور به دنبال احیای این پیوندها بوده و به خاورمیانه رو کرده‌اند و ایران، روسیه را یک عامل بین‌المللی در منطقه می‌داند که می‌تواند نقشی سازنده داشته باشد که نمونه آن مشارکت روسیه در مذاکرات آستانه به همراه ایران و ترکیه در راستای دستیابی به راهکاری سیاسی برای مشکل سوریه است.

این مقام دستگاه دیپلماسی کشورمان درباره این که ایران برای کنار آمدن با بحران‌های منطقه که تروریسم از جمله آن‌هاست، چه برنامه‌ای دارد، با اشاره به این که تروریسم، تهدیدی مشترک است و تمام کشورهای منطقه و فراسوی منطقه، مسئولیتی مشترک برای مبارزه با تروریسم دارند، گفت که ایران سهم خود را در این میان با اقداماتی همچون مبارزه با داعش انجام داده است که انگیزه آن دفاع از امنیت ملی ایران و امنیت منطقه بوده؛ بنابراین ایران از هرگونه تلاش مشترک برای مبارزه با ترویسم استقبال و قدردانی می‌کند.

عراقچی همچنین در این گفت‌وگو در پاسخ به این سوال که با توجه به میزبانی پکن برای یک فروم امنیتی درباره خاورمیانه چه دیدگاهی درباره آن وجود دارد گفت که چین هم می‌تواند مانند روسیه نقشی سازنده در مشکلات خاورمیانه و مناطق دیگر داشته باشد و با اشاره به نقش چین در حفظ برجام که تنها مسئله از میان مسائل خاورمیانه بود که از طریق دیپلماسی، بدون درگیری، بدون خشونت و هیچ گونه خون ریختنی انجام شد گفت که چین هم بخشی از برجام و موثر در به نتیجه رسیدن این توافق و اجرای آن بوده است.

او همچنین با اشاره به هدایت پروژه باز طراحی تاسیسات هسته‌ای اراک توسط چین، به عنوان نمونه‌ای از نقش سازنده چین، گفت که این نمونه می‌تواند تا مسائل دیگری در خاورمیانه نیز گسترش یابد و با توجه به این که بخش اعظم انرژی مورد نیاز چین توسط کشورهای منطقه تامین می‌شود، چین ارتباط و دغدغه‌های مستقیمی در منطقه دارد و هرگونه مشارکت سازنده‌ای مورد استقبال ایران قرار می‌گیرد.

ایسنا