روزهای سه شنبه در تقویم انجمن گردشگران دشتستان ​"در روستا​" نامگذاری شده که هر هفته با کمک اعضاء انجمن به معرفی یکی از روستاهای دشتستان می پردازد، این هفته در یک گفتگوی مجازی به معرفی روستای خون پرداختیم.
انجمن گردشگران دشتستان

 

روستای خون یكی از روستاهای بخش بوشكان است كه از توابع  شهرستان دشتستان به مركزیت برازجان،استان بوشهر می باشد.

شناسایی كلی روستای خون:

این روستا در 72 كیلومتری جنوب شرقی شهرستان برازجان و بطوریكه بعضی شواهد بیان می كند درست در وسط منطقه بلوك بخش بوشكان واقع گردیده است.
این روستا در فاصله 8 کیلومتری از شهر کلمه و 20 کیلومتری شهر بوشکان قرار دارد.
جمعیت روستا تقریبا 800 نفر با 180 خانوار میباشد.

روستای خون دارای سه بخش مجزّا و جدا از هم است
 بخش قدیمی آن در میان باغات نخیلات خرما كه اهم محصولات این روستا را تشكیل می دهد جای گرفته است.این قسمت توسط رودخانه ای كه به رودخانه خاكو موسوم است نیز به دو قسمت تقسیم می شود. ساختمان های این قسمت اغلب از سنگ و گچ و تیرآهن بوده و تنها بخشی از آن كه مربوط به گذشته است از مصالح قدیمی مثل گل و خشت ساخته شده است.
بخش بعدی به تل قلعه موسوم است كه دقیقا در غرب بخش قدیمی كنار تل« تپه» موسوم به تل قلعه قرار دارد كه اگر چه به علت نداشتن آب جاری نظیر قنات یا رودخانه منازل در بین نخلستان واقع نگردیده ولی با راه اندازی تلمبه های دیزلی اقدام به كشت درخت مركبات در منازل نموده اند بطوریكه حیاتی یافت نمی شود كه تعدادی درخت در آن كشت نشده باشد.
سومین قسمت این روستا موسوم است به كناربلند كه می توان گفت قسمت نوساز این روستا بوده و اكثریت ساختمانهای آن با مصالح جدید ساخته شده است آن هم بصورت دستگاههای ساختمانی كه همه اتاق ها اعم از نشیمن،آشپزخانه، حمام و... در یك مجموعه قرار گرفته است،این روستا از همه طرف در میانه كوه واقع گردیده است.
این رشته كوه ها كه دنباله كوه های استان فارس هستند در این روستا به رشته كوه قبله و رشته كوه كلاهی كه ارتفاع 2500متر دارد موسومند.

وجه تسمیه نام روستا
در مورد اینکه چرا نام روستا خون گذاشته شده موارد مختلفی ذکر شده که از بهترین این دلایل گرفته شدن کلمه "خون" از کلمه "خوان" به معنی "سفره" است.
دو آثار باستانی كه در شمال غربی روستای خون قرار گرفته و موسومند به (خون كَلی«khoon kali»از این قرار است كه در گذشته خیلی دور حدود زمان صفویه یعنی چهار قرن پیش،فردی بر این منطقه تسلط داشته یكی از این دو ساختمان یعنی خون كلی بالایی به عنوان آشپزخانه وی بوده وخون كلی پایینی كاروانسرایی بوده است. چون آشپزخانه در مقابل گردنه ای است «كه به لهجه  محلی گردنه را كَل (kall)گویند»و فرد مذكور نام این ساختمان را «خوان» به معنی سفره گذاشته بود،اسم این روستا مشتق از همین اسم یعنی خوان بوده است ولی در زمان تقسیمات كشوری همانطوریكه روستاییان مثلا زندان را زندون گویند خوان را خون تلفظ و لذا به همین املا ثبت گردیده است و بدین ترتیب این روستا از خوان به خون تبدیل و بدین نام ثبت گردیده است.
البته "نورآباد" نامی است که به تازگی برای این روستا انتخاب شده که استقبال زیادی از این نام نشد.روستا هم رسما و هم در بین افراد روستا، خون (خین) نامیده می شود.

موقعیت،حدود و وسعت روستای خون:
بطوریكه از بعضی اسناد برمی آید روستای خون به لحاظ تقسیمات كشوری جزء بخش بوشكان، شهرستان دشتستان تابع استان بوشهر است كه در جنوب شرقی برازجان و در 72 كیلومتری آن واقع گردیده است.
-حدود وسعت: وقتی از تپه های مشرف بر این روستا به آن نگاه می كنی تقریبا به شكل نقشه ایران است كه مساحتی در حدود سه میلیون مترمربع دارد و از شمال به مرز روستای ارغون،از مغرب به شهر كلمه و رشته كوه قبله،از مشرق منتهی می شود به كوه كلاهی و از جنوب منتهی می گردد به دشت احمدی و سپس به شهر بوشكان منتهی می گرد،شهرها و روستاهای اطراف ده عبارتند از: كلمه،فاریاب،تنگ زرد،بوشكان و دهرود علیا و سفلی .

ناهمواریها:
در شرق كوه كلاهی،كه حد فاصل بین روستای خون و دهرود علیا و سفلی است،در غرب كوه قبله كه حد فاصل بین روستای فاریاب و تنگ زرد با روستای خون است،در جنوب قله معروف شكی و در شمال آن دنباله رشته كوه كلاهی به نام كوه های سوك است.«سوك اسم روستایی است كه بیش از 6یا10 خانوار نمی باشد.»

آب و هوا:
در عین حال كه این روستا جزء بخش بوشكان تابع شهرستان دشتستان می باشد،علیرغم هوای بسیار گرم و شدیدا داغ دشتستان و استان بوشهر دارای آب و هوایی نسبتا معتدل است بطوریكه زمستان بسیار سردی داشته و اصولا قابل مقایسه با برازجان نمی باشد،تقریبا همانطوریكه در مشخصات جغرافیایی آن گفته شد چون در میانه و كنار كوه قرار گرفته دارای آب و هوای معتدل كوهپایه ای می باشد.

رودها و منابع آب:
این روستا دارای دو رودخانه است یكی به نام خاكو و دیگری به نام شكی كه هر دو خشك و فقط در زمستان آن هم در زمان نزول باران های شدید بمدت یكی دو روز حتی گاهی اوقات چند ساعت دارای آب باران بصورت سیل می باشد، رودخانه خاكو از ضلع شرقی و رود شكی از ضلع جنوبی وارد این روستا شده پس از آنكه آنرا به چهار قسمت تقسیم نمودند،در ضلع شمالی به هم پیوسته از شمال شهر كلمه با یكی دو رود دیگر مخلوط شده و از تنگ باهوش كه تنها راهی است كه سیلاب منطقه را بیرون می فرستد ، وارد شهرستان تنگستان «اهرم» شده و نخیلات این شهرستان را مشروب می نمایند.

جنس خاك وپوشش نباتی:
با اینكه تحقیقاتی كه درباره نوع خاك این روستا باشد بعمل نیامده ولی با توجه به اطلاعات و تجربیات كشاورزانی كه روی این خاك به كار كشاورزی مشغولند نوع خاك این روستا رسی است زیرا معمولا روستاییان از نوع برداشت محصول از زمین های آن شكایت دارند و بیشتر از سفتی و نامرغوبی آن گله و شكایت دارند بطوریكه اگر سه روز متوالی آب به صیفی جات نرسد زمین چنان محكم و سفالی می شود كه اگر دو روز دیگر عدم آبیاری به طول انجامد باعث نابودی كشت خواهد گشت.

پوشش نباتی:
نباتاتی كه در زمینهای هموار و كوههای این روستا مشاهده میگردد چه به طور طبیعی و چه به صورت كشت متنوع است،در این میان گیاهان طبیعی كه اسامی محلی آن ها چنین است عبارتند از:
-بَهْمَن تَرْكه: گیاهی است كه كلیه دشتهای این روستا به جز زمینهای تحت كشت را می پوشاند.
-چمن
-خارشتر: بوته كوچكی دارای خارهای تیز

-شبدر
-زَنگُلْ: گیاهی دارای خوشه ای زیبا همچون ستاره پروین
-پیچك
-گُلْ پَدری: Golpadri
-دُمْ كُره: به مناسبت اینه كه خوشه ای شبیه موهای دم كره اسب دارد
-توله«پنیرك»
-گل كره دزد: همان شقایق است.
در كوههای این روستا بیشتر علفی می روید كه به آن جَوْمار گویند «شباهت زیادی به جو دارد»آنچه در بالا ذكر شد در تمام زمینهای این روستا روئیده و به طور طبیعی رشد می كنند.

حیواناتی كه در این روستا به صورت اهلی و وحشی در اطراف روستا زندگی می كنند را می توان به صورت زیر نام برد:
-حیوانات اهلی: گاو،الاغ،گوسفند،بز،اسب،قاطر،سگ و گربه.
-حیوانات وحشی: خوك،گرگ،روباه،جوجه تیغی،خار پشت(كه به زبان محلی آنرا چُولَهْ گویند)،بز و میش كوهی،آهو.
-حیونات موزی: مار،عقرب،موش،رُطیل بندرت،سوسمار،نوع مخصوصی سوسمار بزرگ كه آنرا بزلیسَكْ( bozkisak).گویند اهالی این روستا معتقدند كه این حیوان دارای دو زبان است،با زبانی گوسفند و یا بز را امر به ایستادن می كند و با زبان دیگرش از آن شیر می دوشد و نیز اعتقاد دارند پستان گوسفندی را كه بزلیسك میمكد سوراخهای آن بند آمده و دیگر شیر نمی دهد.

-آبزیان: قورباغه،ماهی های كوچك غیر قابل خوردن،خرچنگ(كه به زبان محلی آنرا كَرِنجال«karenjal» گویند)
-پرندگان: به طور كلی طیور چه به صورت وحشی و چه به صورت اهلی در این روستا از هر نوعی یافت می شود.
-پرندگان اهلی: مرغ،خروس،بوقلمون،كبوتر كه انواع آن به نام كبوتر چاهی،قمری و كبوتر كُرّی(korri)در این روستا زیاد است.
-پرندگان وحشی: كبك،تیهو«كه خوشمزه ترین گوشت را در بین پرندگان چه اهلی و چه وحشی دارند همانطوریكه آهو خوشمزه ترین را در بین حیوانات دارد،بطوریكه در این روستا ضرب المثل است كه به لحاظ لذیذ 
بودن گوشت گویند: چرنده آهو،پرنده كبك و تیهو»،داركوب،شاهین،جغد،   هدهد،قوش«به زبان محلی باشه(basheh )»لك لك،كلاغ،گنجشك،چلچله،سار«كه به لهجه محلی سِهْ چِرْ(seh cher) گویند»لاشخور،و انواع دیگری از پرندگان وحشی
لزوم به تذكرات كه در بین پرندگان اهلی بوقلمون از اول وجود نداشته و مدتها بعد از سایرین پرورش آن در این روستا رایج گردیده بطوریكه در حال حاضر بعضی افراد تا 50 یا 80 تا از این پرنده اهلی را دارند و نگهداری می كنند.
-حشرات: پروانه،پشه،خرخاكی«به لهجه محلی بُتلْ(botol)گویند.
شته،سوسك،شپش«كه به علت نبودن مواد بهداشتی در قدیم وجود داشته و الآن وجود ندارد»،عقرب،كرم،كنه،ملخ،سن،زنبور«كه بویژه در زمان محصول خرما خیلی باغداران را ناراحت می كند بطوریكه زیاد می شود كه گاهی اوقات محصول خرما را از قیمت اصلی می اندازد ،مورچه، موریانه، مگس،خرمگس،سنجاقك(كه بیشتر در كنار آبها زندگی می كنند)

«شغل اکثر اهالی روستا را کشاورزی،باغداری و دامداری تشکیل می دهد.»/ص

گردآورنده : ندا مزارعی