اتحادخبرـ قاسم تنگسیرنژاد – دبیر سرویس فرهنگ و هنر: نمایش سوغات پری نوشته ندا و حیدری و به کارگردانی رحیم کاویانی از ابتدای هفته گذشته به روی صحنه رفته و اجراهایش تا پایان هفته جاری ادامه خواهد داشت. استقبال کم نظیر دانش آموزان از این نمایش باعث شد تا دوباره بحث ضرورت بازگشت تئاتر به مدارس در ذهن ها مطرح شود. در این سال ها یکی از اتفاقات ناگواری که در سیستم آموزش و پرورش کشور رخ داد حذف درس هنر از مدارس بود. به تبع این اتفاق نشاط و شادابی به شدت کم و آسیب بسیار بزرگی به دانش آموزان و هنرمندان وارد شد.

طی روزهای گذشته به همت گروه نمایشی عارف به سرپرستی رحیم کاویانی مانند سال های گذشته نمایشی با موضوع و محوریت کودکان به روی صحنه رفت. واکنش کودکان در قبال این نمایش مانند آن بود که «گمشده  را پیدا کرده اند». به راستی تئاتر به طور خاص و هنر به طور عام گمشده بزرگ کودکان ما در مدارس و زندگی روزمره شان هست. به بهانه اجرای این نمایش با بازیگران و نویسنده و کارگردان این نمایش به گفتگو نشستیم.

خانم حیدری شما به عنوان نویسنده این نمایش لطفاً بفرمایید ایده این کار چگونه شکل گرفت و چطور آن را پرورش دادید؟



ندا حیدری: پیشنهاد اولیه کار توسط خانم محبوبه رضایی به من داده شد. منتها طرح داستان برمی گردد به داستان هایی که همه ما در کودکی شنیده ایم، البته با یه سری تغییرات. من احساس کردم بچه ها بتوانند با این داستان ارتباط خوبی برقرار کنند و استفاده از یک داستان نوستالژیک  تاثیر گذاری قصه را بیشتر می کند. سعی کردم شخصیت ها به نحوی طراحی بشوند که برای بچه ها جذاب باشند. خب در این داستان از شخصیت های آشنا مثل غول و پری استفاده کردم تا موضوع نمایش(مضرات تبلت و موبایل)پررنگتر شود.
قصه های نوستالژیک در کجای نمایشنامه نمود پیدا کرده؟
ندا حیدری: داستانِ یک پری که با چند بچه زندگی می کند و بچه ها با یک اشتباه دچار مشکلاتی می شوند، بعد پری به کمک آن هاآمده و مشکلات را حل می کند و دوباره همه چیز مثل قبل می شود. این داستان برای شما آشنا نیست؟ خب از ابتدای داستان با پری  مواجه می شویم که یک چوب جادو در دست دارد و بچه هایی که پری از آنها مواظب می کند. قصه ای که به شکل های مختلف آن را شنیده ایم. همه ما از کودکی با غول و پری بزرگ شدیم.
آیا صرف پرداختن به غول و پری را می توان داستان نوستالژی بر شمرد؟
ندا حیدری: بچه ها به محض دیدن شخصیت ها با آن ها ارتباط برقرار می کنند چون همه غول و پری را می شناسند و نیازی به شناخت شخصیت ها ندارند. به این ترتیب تمرکز بیشتری به روند داستان دارند.
بله شخصیت نوستالژیک نه داستان نوستالژیک.
 ندا حیدری: من فکر می کنم کلیت داستان همان مثل همه داستان هایی است که همه ما در کودکی شنیدیم منتها یک سری تغییرات داده شده که مقتضای موضوع نمایش بود.
ولی داستانی مدرن را روایت می کنید.
ندا حیدری: خوب موضوع داستان ما موضوعی مدرن است ما درباره. مضرات تبلت صحبت میکنیم.مجبوریم از  ابزار مدرن استفاده کنیم. ما سعی کردیم در این نمایش بازی های بومی را نیز بچه ها نشان بدهیم. در صحنه دوم شعری را می خوانیم که مربوط به استان خودمان هست. «از چی چی سنگ ترازو» شروع می شود و بچه ها را دعوت به بازی می کنیم و بعد شعر «هله هله گرگ چنبری» را می خوانیم. همه این اشعار از ادبیات فولکلور نشات گرفته اند. 
بله موافقم.  این قسمت برگرفته از ادبیات شفاهی منطقه و بازی های نوستالژیک هست اما اینکه کل داستان برگرفته شده باشد نه. شما چند "شخصیت" نوستالژیک  را دستمایه کارتان قرار داده اید. من فکر نمی کنم یک چارچوب کلی را بتوان یک داستان تلقی کرد. بله شخصیت نوستالژیک نه داستان نوستالژیک.
ندا حیدری:  من سعی خودم را کردم. امیدوارم که این اتفاق افتاده باشد.
جناب آقای کاویانی شما برای اجرای این نمایشنامه از شیوه تئاتر موزیکال بهره برده اید. اساسا انتخاب چنین شیوه ای با چه هدفی بود؟



رحیم کاویانی: بیشتر مخاطبان ما بچه ها بودند. شما وقتی می توانید یک بچه را پای یک نمایش نگه دارید که شاد و موزیکال باشد. نکته بعد آموزش با موسیقی یکی از بهترین روش های آموزش به کودکان است و ما از این مسئله برای تاثیر گذاری بیشتر کار استفاده بردیم. ما کل موضوع نمایش را در پایان به صورت موسیقی درآوردیم که بچه ها با حفظ شعر و آهنگش آن را در منزل یا مدرسه بخوانند.
لطفاً در خصوص آموزش به وسیله موسیقی توضیح دهید.
رحیم کاویانی: امروزه ثابت شده موسیقی ضریب هوشی کودکان را چند درصد بالا می برد و الان توی مهدها و مدارس سعی می شود اکثر مسائل مثل نظافت و احترام به بزرگتر و غیره به صورت شعر به بچه ها آموزش داده شود.
به نظر من یکی از نقاط این نمایش استفاده از شیوه موزیکال هست. اتفاقی که باعث شد تا مخاطبان ارتباط بسیار خوبی با اثر برقرار کنند.
رحیم کاویانی: بله ما این مسئله را به شکلی واضح در اجراها دیدیم. همکاری بچه ها موقع پخش موسیقی فوق العاده بود.
من بیش از همکاری در حین اجرا -که امری طبیعی است- به واکنش مخاطبان پس از پایان اجرا توجه دارم.
رحیم کاویانی: بله بچه ها پس از پایان نمایش به سراغ بازیگران می آمدند و احساسات خود را با دادن شیرینی، بغل کردن و عکس گرفتن نشان می دادند. این باعث شادی و مسرت است که توانستیم ارتباط خوبی با آنها داشته باشیم.
شیوه اجرایی نمایش می طلبید که در قسمت هایی از نمایش ارتباط مستقیم با مخاطبان شکل بگیرد. البته این موضوع بخشی از اصول تئاتر روایی - پداگوژیک (آموزشی) برشت هست که شما به شکلی صحیح مورد استفاده قرار داده است.
رحیم کاویانی: البته یکی دیگر از عوامل ارتباط بیشتر بچه ها این بود که نمایشنامه به گونه ای طراحی شده بود که بچه ها در حل مشکل مشارکت داشتند در جایی از نمایش که غولک ها  دچار مشکل می شوند پری از بچه ها کمک میخواهد تا غولک ها را متوجه حضور پری کنند من فکر می کنم تعاملی که بین بازیگران و تماشاگران برقرار شد به تاثیر گذاری کار کمک شایانی کرد.
یک سوال از بازیگران نمایش دارم. شما وقتی با این متن مواجه شدید چه ایده ای برای اجرای آن داشتید؟

مهسا رهسپار: من سال ها قبل هنگامی که خودم کودک بودم نمایشی را با آقای کاویانی کار کردم. الان برخوردم تغيير كرده بود. چون سال 82 من خودم كودك بودم و بازي برایم راحت تَر بود تا الان ك بخواهم در قالب كودكانه بازي كنم. مخصوصا با اين وقفه اي كه ايجادشده بود. من از متن خوشم آمد و به نظرم متفاوت بود و جاي بازي براي بازيگر زياد داشت.

فریده قجر: من معمولا زمانی می توانم ایده های خوب و موفقی داشته باشم که روی صحنه بروم . 70 درصد ایده های جدید روی سن به سراغم می آید.
مهسا رهسپار: با خانم قجر موافقم. ايده ها وقتي روي سن مي رويم برایمان تداعي و يا تكميل می شوند و از بازيگر مقابل مان الهام مي گيريم. بازيگر مقابل در به وجودآمدن ايده و خلاقيت بسيار كمك کننده و مهم است. 
فریده قجر: من که خیلی راحت توانستم متن را بپذیرم و خیلی زود در قالب نقش بروم. چون من اکثر کارهایم کودک بوده شاید برای بقیه دوستان کمی دشوارتر بوده باشد. چون بعضی از دوستانم در این نمایش کار کودک کمتری داشتند.



نسرین شیخی : کار کودک برای من همیشه لذت بخش بوده و هست. البته فکر می کنم در خصوص ارتباط برقرار کردن با بچه ها موفق بودم. چرا که بیشتر وقتم را دوست دارم در اختیار آن ها قرار بدهم. همچنین تجربه کاری و ارتباط خوبی که همیشه با بچه ها دارم به من کمک زیادی می کند.
شکوفه حصاری کار کودک همیشه برای من جذابیت ویژه ای داشته..ب همین علت بسیار استقبال کردم..قالب کلی کار در نمایشنامه بسته شده بود و ایده های ما بیشتر در حیطه ی بازیگری و اجرای کار بود.
خب درست هست. بخش مهمی از بازیگری در بداهه خلق می شود. آیا می توان گفت که بازی های این نمایش مبتنی بر بداهه بوده اند؟
فریده قجر بله قسمت هاییش واقعا بداهه بود.
خانم حصاری بله قسمت هایی از کار واکنش های بداهه خود بازیگران بود. تجسمی عینی از واکنش های کودک درونمان.
مهسا رهسپار: موافقم. خيلي جاها كودكان درون مان ما را هدايت مي كردند و بهترين موقعيتی بود كه به كودك درون مان توجه كنيم.
خانم رهسپار! شما به دلیل اتفاق ناگواری که برای خانم قجر رخ داد در روز های پایانی به جمع بازیگران پیوستید. از این تجربه بیشتر برایمان بگویید.
مهسا رهسپار: ابتدا تسليت مي گویم به دوست خوبم خانم فجر و عذرخواهي مي كنم ك جسارت كردم و نقش ايشان را بازي كردم. براي من تجربه متفاوتي بود و من فقط موضوع نمايش را مي دانستم و در سه روز پاياني به كار اضافه شدم. استرس خيلي زيادي داشتم چون بايد نقش بهترين دوستم را به نحو احسن اجرا و سربلندش مي كردم. در مقابل آقاي كاوياني بايد انجام وظيفه مي كردم كه كارشان به اجرا برسد. متن را تقريبا در يك روز حفظ كردم و كمك دوستان و جناب كاوياني به من باعث شد ك خودم را ب كار برسانم و اينكه چطور ظاهر شدم را دوستان باید بگویند. از اعتمادی که آقای کاویانی به من کردند نیز صمیمانه سپاسگزارم.
آیا بازی شما نیز مبتنی بر بداهه بود؟
مهسا رهسپار: بله خيلي جاها بداهه بود. بعضي بازي ها و ديالوگ ها به صورت بداهه و متناسب باشرايط شكل مي گرفت.
یکی از موارد قابل ذکر در این نمایش تبدیل شخصیت ها به تیپ بود. گرچه شاید از ابتدا و در متن نمایشی قصد نهایی خلق تیپ بوده باشد و نه شخصیت. اما نکته مهم تاثیر بداهه بر حرکت بازی بازیگران به سمت تیپ هست.
مهسا رهسپار: به نظر من در اين نمايش شخصيت پردازي کمتری شده بود.اگر این اتفاق نمی افتاد بازی و حرکات بازیگران بسیار نزدیک به هم نمی شد. كارگردان به قول شما بيشتر به سمت تيپ رفته تا شخصيت.
خب این می تواند به عنوان نقطه ضعف نمایش تلقی شود یا نقطه قوت؟
مهسا رهسپار: من به شخصه اين را نقطه ضعف مي بينم. وقتي رنگ لباس ها متفاوت هست یعنی چند شخصیت متفاوت وجود دارند پس رفتار ها هم بايد متناسب باشند. من حس مي كنم تناقضی وجود دارد.
البته رفتار ها تا حدودی متفاوت است. بحث ما در اینجا بر سر تیپ و شخصیت هست. اینکه الان چند تیپ روی صحنه هستند نقطه ضعف هست یا قوت؟
فریده قجر: من فکر می کنم نقطه قوت هست. چون به کارمان تنوع بیشتری می دهد.
مهسا رهسپار: پري و سه غولك با سه تيپ متفاوت برخورد مي كنيم كه باعث تنوع و جاذبه كار مي شود. از نظر اينكه چهار تيپ متفاوت حضور داشت نقطه قوت هست.
نسرین شیخی از نظر من هم این یک نقطه قوت هست چرا که بعد از اجرا کاملا مشاهده می شد بچه ها غولک شکمو و یا احساسی و یا باهوش رو درک کردند و این موقع صحبت کردن با آن ها به وضوح دیده می شد.
چرا نقطه قوت هست؟
ندا حیدری ما از ابتدای کار سعی داشتیم سه تیپ  متفاوت را نشان بدهیم. این مسئله در دیالوگ ها، لباس ها و بازی ها در نظر گرفته شده بود.
سوال مشخص من این هست. ما با چند تیپ به جای شخصیت مواجهیم. آیا این مسئله را به عنوان نقطه ضعف می بینید یا نقطه قوت؟
مهسا رهسپار: اينكه تيپ متفاوتي بود نقطه قوت بود و اينكه شخصيت پردازي به طوركامل نشده بودند نقطه ضعف.
این نقطه ضعف ناشی از کمبود وقت بود؟
مهسا رهسپار:  بله و عمدي نبود. مطمئنا ناشی از زمان كم هست. البته توي اجرا ها رفته رفته شخصيت پردازيی در حال شکل گیری است.
آقای کاویانی نظر شما چیست؟
رحیم کاویانی: راستش من ابتدای کار نوع شخصیت ها را برای بازیگران توضیح دادم. ممکن است اشکال از من بوده که نتوانستم کامل برای آن ها روشن کنم. ممکن است فکر کنید بخواهم ایرادم را توجیه کنم ولی واقعیت این است که برای یک نمایش خیلی خوب  نیاز به وقت کافی هست. هم من و هم بازیگران. ما این نمایش را ظرف مدت یک ماه آماده کردیم.
فریده قجر: به نظر من که به اندازه کافی شخصیت پردازی شده بود.
مهسا رهسپار: تيپ و شخصيت دو مقوله جداهستند. تيپ ها واضح و پررنگ بودن و شخصيت پردازي در حين اجراها شكل گرفت. اين ايراد فقط به زمان برمي گردد. چون دركارهاي قبلي جناب كاوياني شخصيت پردازي به طور كامل انجام شده بود.
ندا حیدری: منم با اینکه زمانمون خیلی کم بود موافقم ولی خوب اگر عیبی از لحاظ شخصیت پردازی دیده می شود باید تقصیر را بپذیریم و در کارهای بعدی آن را اصلاح کنیم.
در بخشی از صحبت های تان به کودک درون خود و نقش آن در بازی تان اشاره کردید. امکان دارد بیشتر توضیح دهید؟
فریده قجر : هر انسانی دارای کودک درون هست ولی  این کودک درون در بعضی افراد خیلی پر رنگ تر دیده می شوند. مثلا من خودم فکر می کنم کودک درونم بسیار فعال است. چون بیشتر اوقاتم را با بچه ها می گذرانم و تقریبا رگ خواب شان را در دست دارم.
نسرین شیخی: در کار کودک مسلما کودک درون ما متناسب با حرکت های ما فعال تر شده و حتی بیشتر واکنش های بداهه ما هم از طریق همین پررنگ تر و همین باعث جذابیت بیشتر کار می شود.
اتفاق بسیار مهم و خوبی که در این نمایش اتفاق افتاد حضور فعال دانش آموزان به عنوان تماشاگران این اثر بود. بدون شک این یک سرمایه بزرگ برای آینده خواهد بود. این اثر می تواند فتح بابی برای پرداختن به مفاهیم از طریق هنر به کودکان باشد. نظر شما چیست؟
رحیم کاویانی: بله دقیقا. همین طور است. به نظر من ما می توانیم با این اجراها تئاتر را به خانواده ها نشان بدهیم. اکثرا تئاتر را به چشم جنگ شادی می بینند. دومین خوبی آن این است که دانش آموزان و معلمان را به اجرای تئاتر در مدارس ترغیب می کنیم و همین ها نیروهای آینده هستند. خیلی از دانش آموزان بعد از اجراها از من راهنمایی می خواستند که چه طور به تئاتر راه پیدا کنند.
ندا حیدری:  بله منم موافقم البته چند سالی هست که ما با مدارس در ارتباط هستیم ولی امسال این مسئله پررنگ تر بود. امیدوارم از این سرمایه استفاده کنیم هم برای ارتقای سطح فرهنگ و آموزش مهارتهای زندگی از طریق تئاتر و هم آشنا ساختن نسل جدید با هنر تئاتر. امیدوارم دوستان دیگر نیز در این راه با ما همکاری کنند ما تنها توانستیم مقطع دبستان را پوشش دهیم جای تئاتر در مقاطع دیگر تحصیلی بسیار خالی ست.

فریده قجر: با استقبالی که دانش آموزان هم امسال و هم سال های گذشته از تئاتر داشتند بدون شک آینده ی درخشانی در انتظار خانواده هنر بخصوص تئاتر هست.
این اتفاقات هنری می بایست بخشی از برنامه های آموزشی در مدارس باشند
رحیم کاویانی: موافقم. باید یک بخش آموزش هنری در مدارس راه اندازی شود. من خواهشی که از مدیران  مدارس دارم این هست که حتما با ما همکاری و به ما اعتماد کنند. واقعا بعضی‌ از مدیران مدارس با ما همکاری خیلی خوبی داشتند و با روی باز پذیرای ما بودند. امیدوارم سال آینده حضور مدارس پررنگ تر باشد که باعث بیشتر دلگرمی ما نیز هست. پیشنهاد می کنم در جشنواره تئاتر مدارس حتما از هنرمندان انجمن نمابش به عنوان مشاور کمک گرفته شود تا نمایش هایی صحیح و اصولی به روی صحنه بیایند.
کاملاً درست هست. بازگشت دوباره تئاتر به مدارس یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. رویکرد ادارات مختلف در این زمینه چطور بود؟
رحیم کاویانی: به جز یکی دو تا اداره که واقعا زحمت کشیدند متاسفانه مابقی که دست یاری ما را پس زدند. جای گله و شکایت زیاد هست تریجح می دهم سکوت کنم.
اتفاق شگفت انگیز دیگری که در این نمایش اتفاق افتاد تعداد اجراهای قابل توجه این اثر هست. پیش بینی می شود در صورتی که استقبال از این نمایش در هفته جاری هم مانند هفته گذشته باشد تعداد اجراها به مرز 40 اجرا می رسد. این تعداد اجرا با اجراهای تئاتر در تهران برابری می کند و این یعنی ظرفیت بسیار عظیمی در اینجا نهفته است.
رحیم کاویانی: دقیقا. باور کنید اگر کلیه مدارس همکاری می کردند بیشتر از این  اجرا داشتیم. ما باید باور کنیم پتانسیل  زیادی برای دیدن تئاتر در شهر وجود دارد ولی نیاز زیادی به همکاری دوستان داریم. چه از طرف اداره ارشاد چه از طرف بقیه ارگان ها از جمله شهرداری، آموزش و پرورش فرمانداری و...
ندا حیدری: پیش بینی 40 اجرا برای زمانی بود که همه مدارس همکاری کنند و با توجه به آمار دانش آموزان شهر پیش بینی شده بود ولی متاسفانه به علت عدم همکاری تعدادی از مدارس احتمالا تعداد اجراها به بیست و چند اجرا تقلیل پیدا کند.
همین بیست و چند اجرا هم اتفاق بی نظیری است.
ندا حیدری: درسته ولی امیدواریم در سالهای آینده مدیران محترم مدارس اعتماد بیشتری به ما داشته باشند و انشاله بتوانیم حضور 100درصدی مدارس رو شاهد باشیم.
رحیم کاویانی: من نیز به عنوان کارگردان و سرپرست گروه ابتدا از شما و هفته نامه وزین اتحاد جنوب تشکر می کنم‌که همیشه حامی هنرمندان بودید و در پایان تشکر می کنم از سرپرستی اداره ارشاد، اداره بهزیستی،  مدیریت آموزش پرورش، معاون پرورشی آموزش پرورش، مدیریت اتوبوسرانی برازجان و سرکار خانم محبوبه رضایی که به ما اعتماد کردند و از کلیه بچه های انجمن نمایش که ما را تنها نگذاشتند و ما را یاری نمودند./ج