دکتر مختار فیاض

دکتر مصطفی مهرآیین را حدود سه سال است که می‌شناسم. هم‌استانی من است و البته تا حدودی در رشتهٔ تحصیلی دانشگاهی هم اشتراکاتی داریم. من درمقطع کارشناسی، جامعه‌شناسی خوانده‌ام و در مقاطع بعد ادبیات؛ ولی ایشان در مقطع کارشناسی، زبان خارجه خوانده‌اند و در مقاطع بعد جامعه‌شناسی. و فکر کنم یکی از عوامل مهم موفقیت‌شان نیز همین تسلط‌شان به زبان انگلیسی و ترجمهٔ متون جامعه‌شناسی باشد.
باری،  واسطهٔ خیر آشنایی من با دکتر مهرآیین، فضای مجازی و تلگرام بود. هرچند ایشان جامعه‌شناس‌اند و قاعدتاً انتظار می‌رود که فقط به مباحث جامعه‌شناسی بپردازند ولیکن چون از سوئی کتابخوان خستگی‌ناپذیری است و به‌عنوان منتقدی ادبی، عمیق‌تر از  بیشتر استادان ادبیات، آثار فاخر ادبی، خصوصا ادبیات داستانی را مطالعه کرده است؛ بر نظریه‌های ادبیات نیز تسلط فوق‌العاده‌ای دارد و از سوی دیگر، بر اساس نظریه‌های جامعه‌شناسان و فیلسوفان، سیاست را نیز به درستی فهمیده است و جایگاه انسان و حکومت را به‌درستی شناخته است و تجزیه و تحلیل می‌کند.
مهرآیین جامعه‌شناس محافظه‌کاری نیست که یافته‌های علمی خود را صرفاً در کلاس‌های درس و پژوهش‌های مکتوب ارائه دهد؛ بلکه همچون بسیاری از جامعه‌شناسان رادیکال، بدون ذرّه‌ای تعلق به شغل و پست و مقام، تمام همّ و غمّ خود را  صرفِ خدمت به جامعه و آزادی هم‌وطنانش کرده‌است. تا آنجا که من اطلاع دارم، مصطفی، نه در محل سکونتش تهران و نه در هیچ جای دیگر، خانه‌ای ندارد؛ او راننده نیز نیست تا با خرید و استفاده از اتومبیل‌های چند میلیاردی، وقت ارزشمند خود را صرفِ چنین زخارفی کند؛ بلکه خود را وقف مطالعه، تحقیق، آزادی و فرهنگ وطنش کرده است. بی‌گمان چنین اندیشمندِ بدونِ تعلقی، نه دل در گروِ تجملات دارد و نه نقطه‌ضعفی که به‌واسطه آن مجبور باشد حقیقت را کتمان کند. و دقیقاً همین ویژگی اوست که خواجه حافظ شیرازی را غلام همّتش کرده است:
غلام همّت آنم که زیر چرخ کبود /
ز هرچه رنگ تعلق پذیرد آزاد است /
مهرآیین پژوهش می‌کند و بر اساس همین پژوهش‌های عالمانه، نظریات خود را بدون واهمه با دیگران به اشتراک می‌گذارد.
من فکر می‌کنم اظهارات انتقادی دکتر مهرآیین، علاوه بر اینکه به‌نفع همه مردم ایران است، به‌نفع حکومت نیز خواهد بود؛ زیراحکومت نیز می‌تواند ضعف‌های خود را از زبان دانشمندی دلسوز بشنود و به اصلاح آن‌ها بپردازد. مگر نه امام علی علیه‌السلام که جمهوری اسلامی، ادعای پیروی از ایشان را دارد می‌فرماید:
مَن أبانَ لَكَ عَيبَكَ فَهُوَ وَدودُكَ. هر كس عيب تو را برايت آشكار كرد ، او دوست توست.

 بندر بوشهر/ بیست و یکم فروردین ماه ۱۴۰۴