مجید یوسفی گله داری

لازمه پیشرفت و تعالی یک جامعه، فرهنگ موثر و کارآمد است. به اعتقاد کارشناسان مسائل اجتماعی، فرهنگ، اساس و زیربنای هر جامعه‌ای را تشکیل می‌دهد. بنابراین فقر فرهنگی به‌‌عنوان یک عامل بازدارنده محسوب می‌شود و جامعه را به سمت انحطاط می‌برد.

جلال آل احمد درباره فرهنگ می‌گوید:《فرهنگ، تحویل بار مرده‌ها به زنده‌هاست》. یعنی مجموع دانش، آداب و رسوم و... که تازه‌ها از قدیمی‌ها و امروزی‌ها از دیروزی‌ها به ارث برده‌اند. بزرگان و گذشتگان تعاریف بسیاری را از فرهنگ بیان کرده اند که به‌طورکلی فرهنگ، اعتقادات، هنرها، عادات و راه و روش زندگی مردم را توصیف می‌کند.
در مقابل، معضلی در جامعه وجود دارد که اصطلاحا به آن فقر فرهنگی گفته می‌شود. در تعریف فقر فرهنگی می‌توان گفت:
پس از فقر مادی در طولانی‌مدت، پدیده‌هایی در جامعه به وجود می‌آید که با گذشت زمان به نوع خاصی از زندگی و الگو برای افراد آن جامعه تبدیل می‌شود. در حقیقت جامعه‌ای که دچار فقر مادی است، خانواده‌ها در آن ناچاراند نوع و منش زندگی را متناسب با شرایط مادی خود تغییر دهند. این هماهنگی به‌مرور زمان به‌صورت عرف و عادت جامعه در آمده و برای حذف و کاهش آن تلاش و زمان بسیاری لازم است.

فقر فرهنگی دامن‌گیر جوامعی می‌شود که افراد یا مسئولان آن، آموزش‌های لازم را دریافت نکرده اند؛ چرا که زیربنای فرهنگ، آموزش است.
اکنون پس از گذشت سال‌ها از عمر شهرهای جنوب کشور که غالبا دارای ثروت ملی از جمله نفت، گاز و دریا هستند، شاهد معضل فقر فرهنگی بسیار بالایی هستیم. مردم جنوب کشور برای به ثمرنشستن و بقای انقلاب، تلاش‌ها و رشادت‌های بسیاری کرده‌اند که با توجه به آن‌ها، وضعیت امروزه زندگی در جنوب کشور قابل قبول نیست. با تحقیقی ساده و میدانی در شهرهای جنوب کشور متوجه میزان سطح فرهنگ و نیاز به تلاش در این امر خواهیم شد.

در مرحله اول باید مشکلات معیشتی مردم ریشه‌یابی شود و برای حل آن‌ها اقدام شود؛ چرا که مشکلات معیشتی زیربنای فقر فرهنگی است.
در زمینه علت کمبود میزان سطح فرهنگ مناطق جنوب نسبت به دیگر مناطق کشور، سوالاتی مطرح است که از این قرار است:
تلاش‌های مسئولان برای مقابله با فقر فرهنگی به چه اندازه است؟
مسئولیت مقابله با فقر فرهنگی با چه ارگان یا افرادی است؟
چرا وضعیت آموزش در جنوب کشور ضعیف است؟

دانستن فقر فرهنگی تنها بخشی از بیان مسئله است و هر مسئله‌ای نیاز به راه حلی دارد. همان‌طوری‌که در طول زمان ثابت شده است، شیوه اصولی و ریشه‌ای مبارزه با مشکلات، جلوگیری و از بین بردن زمینه‌های پیدایش آن‌هاست.
با توجه به موارد فوق، راهکارهایی برای مقابله با فقر فرهنگی در جنوب کشور پیشنهاد می‌شود: آموزش همگانی از سمت دولت و نهادهای محلی، آموزش مسائل بهداشتی و درمانی، کمک به فعالیت مطبوعات، مسابقات کتابخوانی، فعالیت گسترده کتابخانه‌های محلی و مساجد، آموزش مسائل پایه فرهنگی و اجتماعی به دانش‌آموزان از سوی مدارس، برگزاری سمینارها و نشست‌ها و بسیاری موارد دیگر...
در این مهم، فعالیت و تلاش سازمان آموزش و پرورش به‌صورت خاص مورد نیاز و در انتظار است. البته که ریشه کن کردن فقر فرهنگی نیازمند همت همه افراد جامعه، اصرار بر آن و همچنین صرف زمان است.
همچنین باید توجه داشت که موارد فوق به‌صورت کلی بیان شده است و اجرای آن‌ها خواهان صرف هزینه و نیرو برای دولت و ارگان‌های محلی است؛ اما این اطمینان را داریم که صرف هزینه برای افزایش سطح آگاهی و فرهنگ جامعه جنوب کشور، امری مهم و بسیار مورد نیاز است. لازم است به این مهم هرچه سریع‌تر رسیدگی شود و از پیشرفت بیشتر فقر فرهنگی در زندگی و جامعه مردم خونگرم جنوب جلوگیری شود. به امید اینکه هرچه زودتر شاهد تعالی و رشد فرزندان این مرز و بوم باشیم.