مهسا مژدهی: ایران، کشورهای عربی و حتی ایالات متحده برای یک آتش‌بس در منطقه تلاش می‌کنند. با ورود رسمی اسرائیل به جنگ با حزب‌الله و به زعم آن حمله به خاک لبنان، تلاش‌ها برای اینکه جنگ متوقف شده و به دیگر نقاط خاورمیانه رخنه نکند بالا گرفته است. با این‌حال نتانیاهو و اسرائیل کم‌ترین نشانه‌ای از علاقه به پایان جنگ از خود نشان نمی‌دهند. حملات به حماس، در غزه و به ویژه نقاطی چون جبالیه با قدرت فراوانی ادامه دارد و در  لبنان اوضاع کاملا جنگی تلقی می‌شود. در این میان حزب‌الله با وجود اینکه تعدادی از فرماندهان نامدار خود را از دست داده، کماکان از قدرت تسلیحاتی علیه اسرائیل استفاده می‌کند.اما آیا رفت‌وآمدهای دیپلماتیک در منطقه و تلاش‌های غربی و ایده‌های آنها برای توقف جنگ، دستکم در خاک لبنان، موفق خواهد بود؟

در خبرآنلاین با اسفندیار خدایی کارشناس مسائل بین‌الملل در مورد این مساله به گفتگو نشسته‌ایم:

تلاشهایی برای آتش‌بس در غزه و لبنان شده، به نظر شما آیا آتش‌بس به نتیجه می‌رسد؟ کدام طرف جنگ با آتش‌بس مخالف است؟

پذیرش آتش‌بس برای اسرائیل به منزله شکست است. حماس و حزب‌الله از آتش‌بس استقبال می‌کنند. سازمان ملل و بسیاری از فعالان حقوق بشر هم به دنبال آتش‌بس هستند. ولی اسرائیل مخالف آتش‌بس و عادی شدن اوضاع است. چون پذیرش آتش‌بس یعنی شکست اسرائیل.

 چرا پذیرش آتش‌بس یعنی شکست اسرائیل؟

واقعیت این است که الان حماس و حزب‌الله در شرایط خوبی قرار ندارند. بسیاری از فرماندهان هر دو گروه شهید شده‌اند و برقراری ارتباط رهبری و فرماندهی هر دو گروه بسیار دشوار است. انفجار پیجرهای حزب‌الله، ترور حسن نصرالله، اسماعیل هنیه و سایر فرماندهان و رهبران، این دو سازمان را با بحرانهای جدی مواجه کرده. قاعدتاً در غزه حتی گلوله و مهمات کمیاب شده. آتش‌بس این فرصت را برای حزب‌الله و حماس فراهم می‌کند تا خود را احیا کنند و آماده‌تر به میدان برگردند. اسرائیل چون می‌خواهد ماندگار باشد، تلاش خواهد کرد که از این فرصت استفاده کند تا این دو گروه را نابود و یا تا حدامکان تضعیف کند.

پذیرش آتش‌بس چطوری به نفع حماس تمام می‌شود؟

 انتفاضه فلسطین زمانی با سنگ مبارزه می‌کرد، سپس با کوکتل‌مولوتوف و مدتی بعد با موشک‌های ابتدایی به جنگ برگشت. آتش‌بس با حماس باعث شد بعداً با موشک‌های پیشرفته‌تر و با عملیات پیچیده طوفان‌الاقصی خواب را از چشم  اسرائیل‌ها برباید. توافق و آتش‌بس موجب می‌شود در آینده حماس با موشکهای بالستیک و هایپرسونیک برگردد. تونل‌های حماس هم پیچیده‌تر می‌شوند و اعضای حماس با تجربه‌تر و قدرتمندتر برگردند. اعتبار حماس هم بالاتر خواهد رفت.

آتش‌بس چه نفعی برای حزب‌الله داره؟

اسرائیل با یک زنجیره از عملیات‌های برنامه‌ریزه شده، ضربات غیرمنتظره‌ای به حزب‌الله وارد کرده. انفجار هزاران پیجر موجب شهادت و زخمی‌شدن صدها رزمنده حزب‌الله شد و نظم عملیاتی و ارتباطات اعضای حزب‌الله را به هم زد. فرماندهان برای چاره‌اندیشی گردهم‌آمدند، اسرائیل محل تجمع فرماندهان را هدف قرار داد. سید حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله ناچار شد خود به میدان بیاید و با فرماندهان چاره‌اندیشی کند. اما این جلسه هم لو رفت و او و تعدادی از فرماندهان بار دیگر شهید شدند. پس از آن تعداد دیگری از فرماندهان حزب‌الله هدف قرار گرفته شدتد و غالباً شهید شدند. در این شرایط دشوار، حزب‌الله بیش از همیشه نیازمند آتش‌بس برای ترمیم خود است. البته با همین ضربات که گفته شد حزب‌الله مانع پیشروی ارتش اسرائیل به خاک لبنان شده و هنوز قدرتمند است اما در غیاب رهبری و فرماندهان با تجربه، و احتمالا تضعیف روحیه بعضی اعضاء ممکن است موجب بشود که اسرائیل تلفات بیشتری به حزب‌الله وارد کند و فریب‌کاری‌ها و نقشه‌های جنگی در برخی عملیات‌ها به ثمر بنشیند. البته تا این لحظه اسرائیل موفقیتی جز ترور برخی فرماندهان و انفجار پیجرها نداشته است.

 به تقابل اسرائیل با ایران برگردیم، آیا اسرائیل به دنبال انتقام از ایران در پاسخ به عملیات وعده صادق دو است؟

بله، حتماً به فکر انتقام است. اما محدودیتها و ملاحظاتی باعث شده که فعلاً دست نگه دارد. گنبد آهنین اسرائیل جواب نداد و این موضوع هم در عملیات موشکهای ایران و هم موشکها و پهپادهای حزب‌الله خودش را نشان داد که همین باعث خویشتنداری اسرائیل شده. دقت موشک‌های ایران غیرمنتظره بوده. به‌علاوه چون ایران فقط پادگان‌ها و سایتهای نظامی اسرائیل را هدف قرار داده، احتمالاً اسرائیل هم به نفع خود نمی‌بیند که تاسیسات اقتصادی مثل پالایشگاه‌ها را هدف قرار بدهد. زیرا در آن صورت ایران هم در پاسخ، پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها و تاسیسات آب‌شیرین‌کن و کارخانجات و بنادر اسرائیل را هدف قرار خواهد داد. اسرائیل وسعت کمی داره و با گسترش ناامنی‌ها و مشکلات برق و آب و... جمعیت زیادی به دنبال مهاجرت خواهند رفت.

به نظر شما عملیات اسرائیل علیه ایران محدود به پادگانها و سایتهای نظامی خواهد بود؟

خیر. اتفاقاً به نظر من اسرائیل به سیم آخر خواهد زد. چون ایران را ریشه قدرت حماس و حزب‌الله می‌داند. به نظر من اسرائیل به دنبال عملیاتی مشابه انفجار پیجرها و سپس مدیریت زنجیره اتفاقات مشابه پس از انفجار پیجرهای لبنان در ایران است. در لبنان با انفجار پیحرها، اسرائیل موفق شد زنجیره‌ای از ترورهای فرماندهان را مدیریت کنه و سید حسن نصرالله را وادار کند که از مخفی‌گاه به میدان بیاد و با فرماندهان جلسه بگذارد و با ترور او و جلسات بعدی فرماندهان حزب‌الله معلوم شد که انفجار پیجرها برنامه‌ریزی شده بود و نظم و تدبیر امور را از حزب‌الله گرفت. اسرائیل احتمالاً به دنبال چنان سناریوهایی برای ایران است. احتمالاً پاسخ اولیه اسرائیل بیشتر جنبه امنیتی خواهد داشت تا نظامی. سپس حتی عملیات خرابکارانه علیه زیرساختهای کشورمان هم ممکن است جزو برنامه این رژیم باشد.

 پس اسرائیل به‌جای آتش‌بس در اندیشه ادامه و گسترش جنگ حتی علیه کشورمان است؟

در شرایط کنونی اسرائیل قصد آتش‌بس ندارد چون به منزله شکست این رژیم است، بلکه به دنبال گسترش جنگ و حتی وارد کردن آمریکا به جنگ با ایران است. به‌خصوص بعد از برگزاری انتخابات آمریکا در ۱۵ آبان، یعنی در این فاصله دوماهه تا شروع به کار رئیس‌جمهور بعدی، فرصت خوبی برای جنگ‌افروزی اسرائیل است. اسرائیل اگر به دنبال ماندگاری و دوام است، به‌جای آتش‌بس، ناچار به تلاش برای تضعیف اساسی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود و در حال برنامه‌ریزی در این زمینه است.

چرا این دو ماه بعد از انتخابات آمریکا مهم است؟

نظرسنجی‌ها از پیروزی ترامپ حکایت دارند. چه ترامپ پیروز میدان باشد و چه کامالا هریس، قاعدتاً یک رئیس‌جمهور آمریکا با توجه به افکار عمومی مردم این کشور، تمایل ندارد در دوره دولت او آمریکا در حمایت از اسرائیل وارد جنگ با ایران شود. از طرف دیگر بایدن هم دیگر ملاحظات انتخاباتی را کنار می‌گذارد. او همانطور که قبلاً بارها گفته، خودش را یک صهیونیست می‌داند و مخالفتی با جنگ کوتاه‌مدت با ایران ندارد. بالاخره پالایشگاه‌ها و تاسیسات زیربنایی ایران گنبد آهنین ندارند و در مقابل حملات آمریکا و اسرائیل آسیب‌پذیر هستند.  البته در آن صورت ایران تلفات و خسارات سنگینی به اسرائیل وارد خواهد کرد. لکن این احتمال هست که دولت افراط‌گرای نتانیاهو این خسارت‌ها و تلفات اسرائیل را لازمه تضعیف اساسی کشورمان بداند تا ایران را سالها گریبانگیر مشکلاتی نظیر کمبود طولانی‌مدت، سوخت، برق و بنزین و نفت و گاز و سایر مشکلات ناشی از تخریب زیرساختها کند؛ تا این مشکلات داخلی، جمهوری اسلامی را ناتوانتر از حمایت از حماس و حزب‌الله و یا تجدید نظر در این زمینه کند. در پس زمینه تفکرات افراطی نتانیاهو و بایدن می‌تواند این باشد که پس از این حملات و پاسخ ایران، پرچم صلح رو بالا ببرند و تصور می‌کنند با توجه به تلفات بالای اسرائیل، ایران هم لابد صلح را می‌پذیرد و با تحلیل آنها به عصر قجر از بابت نبود برق و انرژی برمی‌گردد. لذا این دو ماه بعد انتخابات آمریکا و شروع به کار دولت بعدی حساسیت بالایی دارد.