اتحادخبر: یک پژوهش جدید حاکی از آن است که زهر یکی از مرگبارترین عنکبوت‌های جهان ممکن است در بهبود قربانیان حمله قلبی و پایداری سلول‌های بافت قلب‌هایی که برای عمل پیوند استفاده می‌شوند، موثر باشد.

پژوهشگران می‌گویند داروی بالقوه‌ای که از مولکول سم «عنکبوت تار قیفی» (کِگاری) جزیره فرِیزِر تولید می‌شود می‌تواند از لطمات ناشی از یک حمله قلبی جلوگیری کند.

عنکبوت‌های تار قیفی که در شرق استرالیا به فراوانی یافت می‌شوند، شکارچیانی‌اند که تار خود را در اطراف لانه‌شان تنیده و منتظر می‌شوند تا شکارشان در دام آن افتاده و به آن بچسبد. زهر این عنکبوت‌ها می‌تواند انسان را از پا در بیاورد.

مطالعه روی داروی تولیدی از زهر این عنکبوت تحت نظارت پرفسور پیتر مک دونالد از موسسه پژوهش قلب ویکتور چَنگ در سیدنی، نیو ساوت ولز و دکتر ناتان پَلپَنت و پرفسور گلن کینگ از دانشگاه کوئینزلند (یو کیو) در بریزبن، کوئینزلند انجام شده است.

پروفسور مک دونالد گفت: «این [یافته] نه‌تنها به صدها هزار نفر که همه ساله در سراسر جهان دچار حمله قلبی می‌شوند کمک خواهد کرد بلکه می‌تواند تعداد و کیفیت قلب‌های اهدایی را افزایش دهد و به کسانی که در صف انتظار پیوند قلب هستند امید بدهد.»

دکتر پلپنت از موسسه بیولوژی مولکولی وابسته به دانشگاه کوئینزلند (آی‌ام‌بی) می‌گوید این داروی بالقوه از طریق متوقف کردن «پیام مرگ» از قلب در صورت حمله قلبی عمل می‌کند.

او افزود: «به دنبال حمله قلبی جریان خون در قلب کاهش پیدا می‌کند که نتیجه آن کمبود اکسیژن در عضلات قلب است. نبود اکسیژن شرایط محیطی سلول‌ها را اسیدی کرده و ترکیب آن به سلول‌‌های قلب پیام می‌دهد که بمیرند.»

دکتر پلپنت گفت: «به‌رغم دهه‌ها تحقیق هنوز کسی نتوانسته دارویی تولید کند که این پیام مرگ در سلول‌های قلب را متوقف کند. این یکی از دلایلی است که بیماری‌های قلبی همچنان یکی از عوامل عمده مرگ‌ومیر در جهان باقی مانده است.»

دکتر پلپنت پروتئین زهر عنکبوت موسوم به «هیلا» را روی سلول‌های قلب زنده‌ای که در معرض فشارهای حمله قلبی قرار داشت آزمایش کرد تا ببیند آیا دارو به حفظ حیات سلول‌ها کمک می‌کند یا نه.

او در اشاره به نتیجه آزمایش گفت: «پروتئین هیلا زهر عنکبوت کانال‌های حس اسید در قلب و در نتیجه راه ارسال پیام مرگ را مسدود می‌کند. مرگ سلولی کاهش یافته و شانس ادامه حیات سلول‌های قلب افزایش می‌یابد.»

پروفسور مک دونالد که همچنین متخصص ارشد قلب در بیمارستان سینت وینسنت در سیدنی است، می‌گوید: «ادامه حیات سلول‌های قلب در پیوند قلب بسیار ضروری است. درمان قلب با (پروتئین) هیلا مرگ سلولی را کاهش داده، به مدت‌زمان و مسافتی را که می‌توان قلب را (به اتاق عمل) انتقال داد، می‌افزاید و در نتیجه به موفقیت عمل پیوند کمک می‌کند.

پروفسور مک دونالد می‌گوید: «معمولا اگر از توقف ضربان قلب اهداکننده بیش از سی دقیقه گذشته باشد، آن قلب دیگر قابل استفاده (پیوند) نیست. افزایش حتی تنها ۱۰ دقیقه به این مدت به معنای آن است که بیماری دارای یک قلب می‌شود یا آن را از دست می‌دهد. این می‌تواند زندگی افرادی را که هر لحظه در معرض خطر مرگ هستند، عوض کند.»

این پژوهش روی تحقیقات پیشین پروفسور کینگ بنا شده است که کشف کرد پروتئین کوچکی در زهر عنکبوت تار قیفی جزیره فریزر می‌تواند به شکلی موثر شانس بهبود از حمله قلبی را افزایش دهد.

او می‌گوید: «ما پروتئین کوچک هیلا را کشف کردیم که به شکلی شگفت‌انگیز لطمه به مغز را حتی تا هشت ساعت پس از حمله قلبی کاهش می‌دهد. منطقی بود که تاثیر هیلا را روی سلول‌های قلب هم آزمایش کنیم زیرا قلب نیز همانند مغز اندامی است که مقابل کمبود جریان خون و اکسیژن بسیار حساس است. چشم‌انداز ما برای قربانیان حملات قلبی در آینده این است که هیلا به عنوان نخستین دارو در آمبولانس به بیمار تزریق شود. این درمان حقیقتا می‌تواند عواقب بیماری قلبی را تغییر دهد.»

این پروتئین روی سلول‌های قلب انسان آزمایش شده است و اکنون تیم پژوهشگران روی آزمایش‌های بالینی حمله قلبی و نیز بیماری‌های قلبی تمرکز کرده‌اند که قرار است ظرف دو تا سه سال دیگر آغاز شود.

گزارش این پژوهش که بودجه آن را دانشگاه کوئینزلند، شورای ملی بهداشت و پژوهش‌های پزشکی استرالیا و بنیاد ملی قلب استرالیا تامین کرده‌اند، در نشریه «سِرکولِیشِن» منتشر شده است.