معزالدین آرچین :   

با آغازجنگ در اروپا توسط آلمان نازی (1939) نیروهای متفقین حضور کارشناسان و مهندسین آلمانی را در خاک ایران مورد بهانه قرار دادند و چون دولت به اتمام حجت آنها آنطور که باید و شاید وقعی ننهاد؛ درسحرگاه روز سوم شهریور1320نیروهای ارتش سرخ شوروی و انگلستان کشور ایران را از زمین و هوا و دریا مورد حمله قراردادند و آن رابه اشغال خود درآوردند. ارتش رضا شاهی که تقریبا غافل گیرشده بود ضمن صدور دستور مقاومت به نیروهای خود ، اعلامیه شماره 1 خودرابه شرح زیرصادرکرد:

1-ازساعت 4بامدادروز3شهریور ماه ارتش شوروی درشمال وارتش انگلیس درباختروجنوب باختری ، کشورراموردتجاوزوتعرض قراردادند.

2-شهرهای تبریز، اردبیل، رضاییه ، خوی ، اهر، میاندوآب، ماکو، مهاباد ، بناب ، رشت ، حسن کیاده ، میانه ، اهواز ، بندرپهلوی موردبمباران هوایی واقع وتلفات وارده نسبت به مردم غیرنظامی زیاد ونسبت به نظامیان باوجودی که سربازخانه ها بمباران می کنند .معذالک تلفات نسبتا کم بوده است. یک هواپیمای مهاجم درناحیه تبریزدرنتیجه تیراندازی توپخانه ضدهوایی سرنگون شده است .

3-نیروی موتوریزه ومکانیزم شوروی درمعبرجلفا ، مرندوپل دشت ، ماکو، قره ضیاءالدین ونیروی موتوریزه ومکانیزه ارتش انگلستان درمحورخانقین ، قصرشیرین ، نفتخانه ، گیلان غرب ، آبادان ، بندرشاهپوروقصرشیخ به تعرض دست زدند .

4-نیروی دریایی شوروی درکرانه های دریای خزر ونیروی دریایی انگلیس دربندرشاهپوروخرمشهرتعرض نمودند.

5-واحدهای ارتش شاهنشاهی که غافلگیرشده اند درحدود امکان باآنها تماس برقرار نموده ودرنقاط مختلف به دفاع پرداختند ودوارابه زره پوش دشمن درمنطقه باخترمورداصابت وازکارافتاده وپیش روی دشمنان رامتوقف ساختند.

6-درکلیه مناطق شمالی وباختری روحیه اهالی بسیارخوب وعموما تقاضای خدمت درصفوف ارتش وحرکت به جبهه رابرای دفاع ازمیهن می نماید.پس ازصدوراعلامیه شماره یک ستاد ارتش به شرح فوق ، یگان های نیروی زمینی باوجودنداشتن وسایل ترابری کافی درزیرفشارنیروی هوایی دشمن تلاش های خودرابه کاربردند .دراین موقع ستاد جنگ به ریاست سرلشکرعزیز الله ضزغامی درباشگاه افسران مرکز( خیابان سوم اسفند) تشکیل واعلامیه شماره دوستاد ارتش به شرح زیر منتشرشد:

1.   نیروهای مهاجم دشمن باوجودبرتری عددی وسایل زرهی زیاد که باغافلگیری به تهاجم پرداخته بودند درهمه جابا مقاومت سخت واحدهای ارتش شاهنشاهی برخوردنموده وتلفاتی به آنها واردآمده است .

2.    مناطق تهاجم زمینی :

الف : درمنطقه گرگان وخراسان مقدمات شروع حمله ازطرف ارتش شوروی آغازوازره باجگیران نیروی موتوریزه آنها به طرف قوچان پیش روی می نمایند.

ب: درمنطقه شمال باختری شهرهای اردبیل ، مرند ، باکو، خوی ، شاهپورپس ازیک سلسله زدوخوردهای اولیه تخلیه گردیده وتاکنون چهارارابه جنگی دشمن ازکارافتاده است.

3.هواپیماهای جنگی شوروی شهرهای بی حفاظ وبی دفاع شمال وشمال غرب گرگان ، شاهرود، مشهد ، رشت ، بندرپهلوی ، غازیان ، تبریز، زنجان ، رضاییه وقزوین رابادسته های 15و20هواپیمایی درنهایت شدت ومکرر موردحمله هوایی قراردادوخساراتی به اهالی غیرنظامی واردآوردند. بمباران ادامه دارد واهوازموردبمباران واقع شده است . یک هواپیمای دشمن درناحیه رشت سقوط کرده ویک هواپیمای انگلیسی هم درجنوب باختری براثرتیراندازی مسلسل سنگین سرنگون گشته وسرنشینان تلف شدند.

4. نیروی دریایی شوروی کرانه های دریای مازندران رابمباران نمودند. رییس ستاد جنگ سرلشکرضرغامی.  1

....................................................................................................................................................................

1-تاریخ ارتش ایران ازهخامنشی تاعصرپهلوی –غلامرضا علی بابایی –صفحه 295