مدتی است در برخی نقاط کشور پدیده ناپسند رواج پیدا نموده است.  اگر بخواهیم این مسئله را ریشه یابی نماییم از آنجایی که موضوعی است که سابقه و قدمت آن به سالهای اخیر بر می گردد و مسئله ای نبوده است که از دیر باز و ریشه در تاریخ داشته باشد و بر عکس حرفه پزشکی هم برای جامعه و هم برای خود اطبا از چنان قداستی برخوردار بوده است که حتی پزشکان در هنگام سوگند نامه پزشکی قسم یاد می کنند که هیچگاه به خاطر مادیات از درمان بیماران  مضایقه نکنند و به عبارتی این موضوع  یک پدیده مقطعی بوده و مربوط به برهه خاصی از زمان اخیر می باشد که به نظر می رسد علت به وجود آمدن آن مربوط به مدیریت سیستم بهداشتی و درمانی و سیاست های اعمال شده و همچنین غیر واقعی بودن تعرفه ها باشد که خود مسئولین و سیاستگزاران حوزه بهداشت و درمان کشور نیز بارها در  رسانه ها و مجامع عمومی این موارد را عنوان نموده اند و هر چند گاها" طرح ها و برنامه هایی برای جلوگیری از اخذ وجوه خارج از تعرفه و زیرمیزی نیز پیشنهاد و در برخی موارد به مرحله بخشنامه و اجرا رسانیده اند اما بنا به دلایلی که از حوصله این بحث خارج است با توجه به تداوم آن مجریان این برنامه ها در عملی نمودن آن و ریشه کنی موضوع زیر میزی موفق نبوده اند که برخی از دلایل مربوط به ضعف در برنامه ها و برخی نیز مربوط به ضعف در مدیریت و بدنه اجرایی سیستم درمانی می گردد و همین موضوع نیز باعث می گردد تا برخی پزشکان ازموضوع واقعی نبودن تعرفه ها و ضعف در سیستم مدیریت اجرایی سوء استفاده نموده و برخلاف سوگند خود چندین برابر حق واقعی  خود را  تحت عنوان دستمزد به صورت زیر میزی در مطب و جدای از صورتحساب بیمارستانی از بیماران اخذ نمایند و بیمار نیز که نیازمند به درمان می باشد و در صورت عدم پرداخت کارش انجام نمی شود ناچار به پرداخت پولی می گردد که هیچگونه رسیدی نیز از بابت  آن دریافت نمی نماید تا بعدا" بتواند از طریق بیمه های تکمیلی یا اداره و  سازمان خود هزینه های انجام شده را دریافت و جبران  نماید و پزشک نیز که بدون هیچ سند رسمی پول خود را دریافت نموده است هیچگونه وجهی بابت مالیات آن به دولت پرداخت نمی نماید یعنی یک موضوع  خلاف به تنهایی مطرح نیست بلکه موضوعی است که در دل خود خلافهای متعدد از جمله فرار مالیاتی را نیز به دنبال دارد و از آنجایی که در کل اگر بخواهیم به آن بنگریم در مجموع میزان مالیات آن به صورت میلیاردی قابل محاسبه است ضمن پرداخت غیر قانونی از جیب مردم و زیان بیماران خسارت هنگفتی نیز بر سییستم مالیاتی کشور که بایستی صرف بهبود زیرساختها از جمله بهداشت و درمان شود وارد می گردد.
موضوع  پول زیر میزی هر چند در اقصی نقاط کشور وجود دارد اما در برخی استانها از شدت و حدت بیشتری برخوردار می باشد که خود بیانگر نقش سیاست ها و سیستم مدیریت منطقه ای در کنترل و هدایت آن می باشد و در جاهایی که مدیریت اجرایی بهداشت و درمان  استان  در این خصوص از خود ضعف نشان می دهند به خاطر نیازی که به ارائه خدمات درمانی وجود دارد و نیز احترام خاصی که جامعه برای قشر شریف پزشک قائل است برخی پزشکان سوء استفاده نموده و مبالغ هنگفتی را به صورت غیر قانونی از بیماران خود دریافت می نمایند.
در استان بوشهر نیز این پدیده نامبارک دیر بازی است بر سیستم درمان استان سایه انداخته و متاسفانه خدمات شبانه روزی و زحمات خداپسندانه اکثریت قاطبه پزشکان شریف را که جای تقدیرو تشکر فراوان دارد به زیر سوال برده است جوری که برخی پزشکان برای یک عمل کمتر از یک ساعت مبالغ چند صد هزارتومانی و گاه چند میلیونی از بیماران دریافت می نمایند.
دستگاههای نظارتی از جمله دانشگاه علوم پزشکی به عنوان متولی و  اصلی ترین دستگاه ناظر بر سیستم درمانی استان متاسفانه کارنامه ناموفقی تاکنون از خود به جای گذاشته است و هرچند در مقاطعی با  توجه به پیگری مسئولینی که خود اساسا" با موضوع گرفتن پول زیرمیزی مخا لف بوده اند با اعمال سیاستهای تشویقی  و همچنین تشدید نظارتها باعث کاهش  آن گردیده اند اما اخیرا" شاهد رشد دوباره و بی رویه و تقاضاهای  چند میلیونی برای انجام اعمال جراحی کوچک هستیم که همین گسترش بیش ازاندازه بیانگر آن است که نه تنها سیاست درستی درجهت کنترل این پدیده  وجود ندارد بلکه آنچه از شواهد و قرائن پیداست دانشگاه علوم پزشکی که بایستی به صورت یک ناظر فعال عمل نماید و سرزده و مخفیانه به مطبها سرکشی کرده تا اگر خلافی صورت می گیرد برخورد نماید اصولا" این موضوع را به حال خود رها کرده است ونه تنها  کاری به کسی ندارد بلکه  اگر هم بیماری درمانده از همه جا مجبور شود برای آنکه بیماریش درمان شود پول را پرداخت نماید و به دانشگاه شکایت برد و دست به دامن آنجا شود نه تنها اقدامی صورت نمی گیرد بلکه با پاسکاری و ارجاع به نظام پزشکی و در آنجا نیز با گیر افتادن  در پیچ و خم سیستم نظام پزشکی که در آنجا نیز گاها" برای تشکیل پرونده و حق دادرسی تقاضای وجهی ( البته اینجا دیگر به صورت قانونی) می نمایند  ونهایتا" نیز بعد از مدتها سرگردانی سعی در گرفتن رضایت می کنند که بیمار نهایتا" برای اینکه ضرر بیشتر نکند و پول بیشتری از جیبش خارج نشود عطایش رابه لقایش بخشیده و یا از شکایت خود صرفنظر کرده و یا با پس گرفتن  بخشی  از وجوه پرداخت شده رضایت می دهد و پزشک مربوطه نیز که پایان کار را حتی در صورت شکایت یک بیمار از صدها بیمار چنین خوشایند و بر وفق مراد می بیند نه تنها رویه خود را ترک ننموده بلکه روز به روز بر مبالغ درخواستی از بیماران میافزاید.
آماری نیز که گاها" دانشگاه علوم پزشکی تحت عنوان برخورد با پزشکان و برگرداندن وجوه غیر قانونی اخذ شده بیرون می دهد نسبت به تخلفات صورت گرفته و میزان کل وجوه اخذ شده به هیچ وجه تناسبی با میزان جرائم اتفاق افتاده نداشته و  آنقدر ناچیز است که پزشکانی که اینکار ها رامی کنند و خود به خوبی می دانند چه خبر است سبب تشویق آنهابه ادامه راه ونهایتا" توسعه وگسترش فرهنگ زیرمیزی می گردد.
البته اینها به معنای نادیده گرفتن زحمات اکثریت پزشکان شریف نمی باشد و کم نیستند  پزشکانی که درهمین شهر خودمان در درمانگاههای دولتی از جمله درمانگاه حضرت ابوالفضل (ع)  به خدمت مردم مشغول هستند وبدون دریافت حتی یک ریال بیماران رامورد مداوا قرار می دهند  اما با آنها هم که صحبت میکنی تقریبا" همگی از وضعیت موجود اظهار  نارضایتی می کنند  و تنها دلیل ماندگاری خود در درمانگاه را انگیزه بالای خدمتی و تعهد پزشکی می دانند زیرا با وجودی که تعرفه ویزیت و تعرفه عمل آنها بر اساس نرخ اعلامی و مصوب دولتی صورت می گیرد ولی دانشگاه در پرداخت همین دستمزد ناچیز شان هم تاخیر بسیار زیاد چند ماهه ویا بیش از یکسال  دارد و نقدینگی های ویزیت  را نیز که در درمانگاه از مریض فورا" دریافت می کنند با تاخیرچند ماهه به پزشک می دهند وتاخیر در پرداخت دستمزد حق العمل توسط بیمارستان  نیز بسیار بیشتر از میزان تاخیر پرداخت سازمانهای بیمه گر به دانشگاه می باشد.
 در صحبتهایی که با این پزشکان می شود عنوان می نمایند که در مواردی نیز که وزارت بهداشت  اعتبار و پولی برای پرداخت به پزشکان تمام وقت جدای از در آمد اختصاصی برای دانشگاه  بوشهر می فرستد متاسفانه آن را به پزشک نمی دهند و پولی را که برای پزشک فرستاده شده است در جاههای دیگر که کمبود دارند هزینه می کنند وطرحی که بر اساس مصوبات مجلس و بخشنامه وزارت بهداشت مربوط به طرح کلینیک ویژه اساتید تمام وقت که در همه جای کشور اجرا شد و چند صدمیلیون تومان پول به دانشگاه بوشهر  دادند  در حالی که در جاهای دیگرکشور اجرا شد ولی در بوشهر دانشگاه پولی را نیز که از وزارتخانه گرفته بود به پزشکان پرداخت ننمود و همین موضوع نیز باعث شده است که علیرغم انگیزه بالای خدمتی  و عدم تمایل به دریافت پول زیر میزی به دلیل فشار های زندگی و عدم توجه مسئولین دانشگاه به پرداخت دستمزد ناچیزشان ، پزشکان بعد از مدتی تحمل این وضعیت را نداشته وبه ناچار تقاضای دائر نمودن مطب کنند که می توان مثال در این خصوص را متخصص ارتوپد درمانگاه ذکر نمود که مجبور شد اخیرا" مطب بزند ویا متخصص چشم  و گوش و حلق و بینی در سنوات قبل  و یا موارد بیشمار دیگر که همگی رمز عدم ماندگاری پزشکان در سیستم دولتی و توسعه فرهنگ زیر میزی در استان و نقش دانشگاه علوم پزشکی به عنوان دستگاه مسئول را به خوبی آشکارمی نماید.
متاسفانه پزشکان شریفی  نیزکه صادقانه خدمت میکنند و پولی نیز از کسی دریافت نمی کنند نه تنها هیچگونه سیاست تشویقی درخصوص آنها از سوی دانشگاه علوم پزشکی وجود ندارد بلکه باتوجه به اینکه  اجازه داده اند اینگونه فرهنگ زیرمیزی در استان گسترش یابد و هیچگونه اقدام جدی صورت نمی گیرد کار برای این افراد و سالم کار کردن در این سیستم نیز بسیار مشکل شده است زیرا بسیاری از بیماران خیال میکنند اگر پولی ازآنها نمیگیرند به خاطر بلد نبودن یا عدم مهارت و تخصص پایین آنها می باشد درصورتی که اتفاقا" اینگونه پزشکان را که مرور می کنیم متوجه می شویم همگی در سطح بسیار بالایی از نظر تجربه و تخصص کاری و حتی برخی درحد و اندازه   نخبه های کشوری می باشند که صرفا"به دلیل علاقه به استان و اخلاق و تعهد بالا به حرفه پزشکی ازهرگونه تخلفی پرهیز می کنند.
 یکی از راهکارهای قانونی در برخورد با تخلف پزشکی مثل سایر اصناف  ارجاع به تعزیرات حکومتی میباشد که در موادی که علیرغم تذکرات مکرر پزشک همچنان به تخلفات خود ادامه دهد قابل تعزیر در دادگاه  می باشد. آنچه از شواهد و قرائن بر می آید تذکر که نمی دهند هیچ حتی  اگر بنا به شکایت و اصرار بیمار و پیگیری شخصی، پرونده ای نیز به کمیسیون تعزیرات دانشگاه ارجاع شود در این قسمت نیز در سالهای اخیر مشاهده نگردیده است که اقدام موثری صورت گرفته باشد و پزشکی به دادگاه معرفی شده باشد و از آنجایی که تخلفات فراوان و نارضایتی زیادی هم اکنون در جامعه وجود دارد فعال نبودن این قسمت  و نداشتن آمار متناسب با میزان جرم صورت گرفته نیز خود بیانگر عدم تمایل مسئولین و سیاستگزاران دانشگاه به پیگیری این موضوع می باشد.
 در موارد نادری نیز که به خاطر اعتراضات صورت گرفته از جانب دستگاههای نظارتی دیگر، دانشگاه علوم پزشکی اعلام نموده است پرونده هایی را به تعزیرات ارجاع نموده  است نتیجه آن بعد ازگذشت ماهها و یا سالها مشخص نشده است برای مثال رییس دانشگاه قبلا" نیز اعلام نمود پرونده دو داروخانه متخلف  را درشهر کنگان به تعزیرات فرستاده است حال اینکه از این همه داروخانه چرا داروخانه های کنگان انتخاب شدند بماند  تاکنون نیز  بعد از گذشت بیش از یک سال اعلام ننموده اند حاصل این ارجاع چه بوده است تا لااقل برای سایر داروخانه ها نیز عبرت آمیز باشد و آنقدر دانشگاه در این خصوص ضعیف عمل نموده است که حتی شنیده شده است یکی از داروخانه ها ی بوشهر بازرس دانشگاه را از داروخانه بیرون انداخته است و خود بازرسین نیز مستاصل شده اند که با توجه به اینکه گزارشاتشان بی فایده است و مسئولین دانشگاه ترتیب اثری نمی دهند اصولا" چکار باید بکنند و بازرسی و گزارشات آنها فایده ای دارد یا خیر؟
بنابراین یا اشکال در دادگاه تعزیرات حکومتی است و یا اینکه اصلا" چنین چیزی اتفاق نیفتاده و پروندها به دادگاه نرفته است که بخواهد نتیجه ای داشته باشد و اخیرا" نیز که مجددا" پس از طرح موضوع پول های زیر میزی در رسانه ها در پاسخ به اعتراضهای صورت گرفته در خصوص عدم  برخورد و پیگیری تخلفات پزشکان و اخذ وجوه خارج از تعرفه به میزان بیش از توان بیماران  رییس دانشگاه در رسانه ها اعلام نمود سه پزشک زیر میزی بگیر را به دادگاه تعزیرات فرستاده است معلوم نیست از همان ارجاء های مثل داروخانه های کنگان باشد یا اینکه واقعا" قصد برخورد دارند. در عین حال رییس دانشگاه با این صحبتهایشان  در حقیقت توپ را به زمین تعزیرات حکومتی انداخته است لذا در اینجا مسئولین تعزیرات حکومتی استان  با توجه به اینکه از جانب رییس دانشگاه اکنون توپ در زمین آنهاست  بایستی پاسخگو باشند که با وجود اینهمه تخلفات که به صورت متداول ومستمر و روزانه در خصوص اخذ وجوه خارج از تعرفه در شهر بوشهرصورت می گیرد  از ابتدای سال جاری  تاکنون چند پرونده از جانب دانشگاه به آنها رجاع شده است و در صورت ارجاع  با چند متخصص برخورد نموده است و اینکه با پرونده این سه پزشک  به قول رییس دانشگاه علوم پزشکی متخلف چه برخوردی صورت گرفته است تا سبب عبرت سایر پزشکان گردد و گام کوچکی در جهت کنترل پولهای زیر میزی و کاهش فشار اقتصادی از دوش مردم آنهم دراین شرایط که گرانی بیداد می کند و برخی مردم ازتامین مایحتاج معمول و روزانه خود هم بر نمی آیند انجام شده باشد ضمن آنکه زمینه برای فعالیت سالم اکثریت قشر پزشکی که درجهت اعتلای این حرفه مقدس و کمک به درمان نیازمندان و رفع و مشکلات جامعه به عنوان یک قشر فرهیخته همواره پیشگام می باشند و جای تقدیر و تشکر فراوان از آنها دارد فراهم گردد./ح