رویداد 24 نوشت؛ بدیهی است در یک دهه اخیر بحران آب در منطقه شدت یافته و همچنین تحولات اقلیمی در ایران نگرانی عمومی درباره آینده زیست آبی کشور ایجاد کرده است. با توجه به کاهش بارندگی نسبت به سال‌های گذشته، احتمال خشکسالی کوتاه‌مدت در سال پیش‌رو و خشکسالی درازمدت در آینده را تقویت می‌کند.

این تغییرات نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی را بر آن داشته است تا جلساتی غیرعلنی با محوریت بحران آب و خشکسالی برگزار کرده تا برای گذر از این دوران تصمیم گیری شود. در همین رابطه دیروز (چهارشنبه ۲۲ فروردین) جلسه‌ای غیرعلنی با حضور رضا اردکانیان- وزیر نیرو و محمود حجتی- وزیر جهاد کشاورزی برگزار شد.

به گفته سخنگوی هیات رئیسه مجلس در این جلسات سیاست‌های دولت برای گذر از خشکسالی با مدیریت منابع آبی و همچنین تجدید نظر در نوع کشت مورد بررسی قرار گرفت.

دکتر بهروز بهزاد کارشناس محیط زیست، در گفت‌وگو با رویداد۲۴ درباره بحران خشکسالی و عبور از تنش آبی حاکم بر کشور گفت: در ایران عدم آشنایی مسئولان، به عدم رسیدگی به منابع آبی منجر شده است. به قطع می‌توان گفت که این عدم رسیدگی در آینده نزدیک، بحران امنیتی را در سراسر کشور رقم خواهد زد.

او با بیان اینکه ایران تجربه خشکسالی دراز مدت را در حافظه دارد گفت: خشکسالی‌هایی که به نتایج فاجعه‌بار ختم شده است. در خشکسالی سال ۱۳۵۳ حدود ۵۵ هزار نفر از سیستان و بلوچستان به مازندران مهاجرت کردند و امروز پس از گذشت ۵۰ سال همچنان تبعات این بحران دامن منطقه را گرفته است. مردم مازندران مهاجران را نپذیرفتند و این موضوع منازعاتی را شکل داد.

این کارشناس محیط زیست در ادامه گفت: خشکسالی سال ۱۳۵۳در ابعاد کوچکی رخ داد اما خشکسالی پیش‌رو مهاجرت‌ها در ابعاد میلیونی را به دنبال خواهد داشت. این جابه‌جایی جمعیت، در صورتی که به منازعه نرسد مناسبات جمعیتی و نیروی انسانی را دستخوش تغییراتی می‌کند که نظم کشور را به هم خواهد ریخت.

او افزود: در صورت رخ دادن خشکسالی در این دوره، امکان کنترل بر عواقب آن وجود نخواهد داشت. چون فاجعه وسیع‌تر از آن است که مسئولین فعلی بتوانند برای آن نظم نوینی ایجاد کنند. این عواقب امنیتی است که همه امور کشور را تهدید می‌کند.

بهزاد درباره احتمال رخ دادن خشکسالی درازمدت نیز گفت: آمار به صورت رسمی مشخص نیست. به همین سبب مسئولان که اطلاعات دقیقی در دست دارند مشخص کنند که آیا خشکسالی پیش‌رو، موقت است یا تنها در دوره محدودی اتفاق خواهد افتاد. با توجه به شواهد پیش‌بینی می‌کنم که خشکسالی ۱۳۹۷ از نوع خشکسالی موقت است و امیدوارم سال آینده ترسالی را تجربه کنیم. دو نوع خشکسالی وجود دارد، خشکسالی موقت در دوره مشخص مثلا یکساله رخ می‌دهد و دوره بعد ترسالی اتفاق خواهد افتاد.

او افزود: خشکسالی درزامدت تابع دوره‌های زمانی است که هر ۲۰ تا ۲۵ سال یکبار رخ می‌دهد و می‌تواند طولانی‌مدت نیز باشد. اقلیم جهانی تغییرات بزرگی را در کشور ما ایجاد کرده است و در صورتی که ادامه داشته باشد ایران خشکسالی‌های پی‌درپی و طولانی‌مدت را تجربه خواهد کرد.

این کارشناس محیط زیست در پاسخ به سوالی در ارتباط با میزان توجه مسئولان به برنامه‌های توسعه پایدار، توضیح داد: هر زمان که عبارت توسعه پایدار را از رسانه‌های جمعی می‌شنوم واقعا متاسف می‌شوم. در ایران توسعه پایدار به سخره گرفته شده است. افرادی که مسئولیت‌های اساسی در اجرای برنامه‌های توسعه پایدار را در دست دارند، مفهوم آن را درک نکرده‌اند. این مسئولانی که سمت‌های کلیدی را در اختیار دارند، به‌خاطر ناآگاهی به توسعه پایدار اعتقادی ندارند.

بهزاد تاکید کرد: در ایران نه تنها فعالیتی در عرصه توسعه پایدار صورت نگرفته بلکه راه عکس را پیش گرفته است. مسئولان فعلی و آینده کشور به دوره آموزش جامع در حوزه توسعه پایدار نیاز دارند تا با مفاهیم و مبانی این نوع توسعه و برنامه‌ریزی آشنا شوند. توسعه پایدار به درک نیاز دارد که متاسفانه مسئولان و برنامه‌ریزان کشور این درک دیده نمی‌شود.

او با اشاره به تجربیات خود در سایر کشورهای جهان اظهار کرد: در دوره تحقیقاتی ۳ ساله‌ای از سوی بانک جهانی و سازمان ملل متحد، مسئول تحقیقات حوزه آب در کشورهای آفریقایی کنیا، موزامبیک و تانزانیا شدم. این تحقیق بر اساس ترس این کشورها از خشکسالی در آینده آغاز شد، یعنی کشورهایی که بارندگی‌شان به صورت میانگین ۵ برابر ایران است، از ۱۰ سال پیش به فکر پیش‌گیری از خشکسالی بوده‌اند. در این بازه کنیا، موزانبیک و تانزانیا برنامه‌ریزی‌هایشان را آغاز کرده و از خدمات رفاهی بانک جهانی، دیوان بین‌المللی دادگستری سازمان ملل و نیروهای اضطراری سازمان ملل بهره می‌برند.

بهزاد در پایان متذکر شد: گویی مسئولان یا خوابند و اهمیت مسئله منابع آبی و خشکسالی را درک نمی‌کنند یا خودشان را به خواب زده‌اند. غیر از این دو صورت نیست زیرا هرچه ما اخطار دادیم توجهی نکردند. در جلسات مدام از کارشناسان تقدیر می‌شود اما بلافاصله بعد از جلسه گویی به ما پوزخند زده و مسئله را رها می‌کنند. زمانی که مدام مجوز حفر چاه‌های عمیق داده می‌شد، درخواست کردم که این کار در دشت‌های ممنوعه متوقف شود اما مسئولان به بهانه آبرسانی به مردم، به کارشان ادامه دادند. آنها تنها مسیر پیش پا را می‌بینند و به آینده و چالش‌های آن توجهی ندارند./د