روزنامه قانون نوشت؛ جوان های بسياري قدم به قدم در سبزه میدان ایستاده‌اند و فریاد می‌زنند فانوس آرزوها اما کمی آرام‌تر اگر از آن‌ها بخواهی ترقه‌های صدادار و بی صدا و حتی بمب های دست ساز نيز برایت می‌آورند. این درحالی است که شب‌های چهارشنبه‌سوری در تهران به چهارشنبه‌سوزی تبدیل می‌شوند. صداهایی که از گوشه گوشه شهر به گوش می رسد، بی شباهت به میدان جنگ نیست. حتی بسیاری خانواده‌ها سعی می‌کنند در این شب از خانه بیرون نیایند، چه برسد به اینکه بخواهند در مراسمی در محله‌شان شرکت کنند. البته آن‌ها که در اطراف تهران باغ دارند برای چهارشنبه‌سوری به آنجا پناه می برند و مراسم‌شان را برگزار می کنند. این در حالی است که هر سال قبل از عید نهادهای مربوطه مانند اورژانس و نیروی انتظامی، هشدارهایی را برای جلوگیری از خسارت‌های جانی و مالی می‌دهند اما دوباره این حوادث اتفاق می‌افتد.

این در حالی است که در حوادث چهارشنبه‌سوری سال گذشته ۱۶ نفر جان باختند، 30 نفر معلول و 500نفر نیز راهی بیمارستان‌ها شدند. دکتر افشین‌استوار، ريیس دفتر بیماری های غیرواگیردار وزارت بهداشت به ایسنا گفته است بیشترین موارد حادثه در تهران رخ داد اما به نسبت جمعیت استان‌ها باید گفت که استان‌های غربی، کردستان، آذربایجان غربی و همدان بیشترین سوانح را داشتند.بيشتر سوانح مربوط به نوجوانان پسر بوده که بیش از ۸۰درصد را تشکیل می‌دهد، یعنی دو سوم حوادث چهارشنبه‌سوری مربوط به نوجوانان است. یکی از ارگان‌هایی که باید در این زمینه اطلاع رسانی و برای این موضوع مردم را آگاه کند، شهرداری تهران است.

آتش بازی در فضای عمومی شهر

البته شهرداری در روزهای قبل از چهارشنبه‌سوری باید مکان هایی را برای جمع شدن مردم و برگزاری جشن های مربوط به این شب فراهم كند. در همین رابطه حجت نظری عضو کمیسیون فرهنگی شورای شهر تهران نیز در گفت‌وگو با «قانون» با تاکید بر اینکه آیین چهارشنبه‌سوری نباید تبدیل به چهارشنبه سوزی شود، گفت: « تمام تلاش ما در شورای شهر این است که با ایجاد برنامه‌های موثر، درصد این حوادث را به صفر برسانیم تا خدای ناکرده هیچ یک از شهروندان دچار آسیب‌دیدگی نشوند». او ایجاد برنامه‌های مفید و مفرح را در شب چهارشنبه سوری بسیار مفید می داند و ادامه می‌دهد:« باید سعی کنیم برای جوان ها محیطی ایجاد کنیم که در فضایی بی‌خطرتر این مراسم را برگزار کنند. شادی و نشاط و اجرای برنامه‌های فرهنگی بسیار خوب است حتی آتش‌بازی‌هایی که با حضور متخصصان در میدان‌های شهر انجام می‌شود، دیدنی است اما اینکه عده ای بیایند با ترقه‌های غیر استاندارد فضا را برای خودشان، خانواده‌شان و دیگر شهروندان ناامن کنند که خدای ناکرده به اتفاق‌های جبران‌ناپذیری بینجامد، درست نیست». نظری با اشاره به اینکه شهرداری‌های مناطق می توانند درخصوص شب چهارشنبه سوری برنامه های فرهنگی مختلفی را براي شهروندان اجرا کنند، افزود:«در بعضی مناطق شهرداری‌ها، برنامه‌های فرهنگی را برای نوروز برگزار کرده‌اند که چهارشنبه‌سوری نيز می‌تواند جزیی از آن باشد.

امسال منطقه 13 ابتکاری داشته که در آستانه نوروز، آیین های سنتی را برگزار می‌کند و درخصوص چهارشنبه‌سوری و مراسم‌های آن نیز حضور فعالي خواهند داشت». در همین رابطه شورای شهر تهران، آمادگی خود را برای برگزاری این روز اعلام کرده و از آماده باش نیروهای ایمنی در شب چهارشنبه سوري خبر داده است. در آخرین جلسه ای که در شورای هماهنگی مدیریت بحران شهر تهران به ریاست شهردار تشکیل شده بود و محمدعلی نجفی ریاست آن را برعهده داشت سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران موظف شد تا با همکاری کارگروه‌های تخصصی شورای هماهنگی مدیریت بحران شهر تهران، تدابیر لازم را درخصوص پیشگیری و آمادگی برای مقابله با حوادث احتمالی در چهارشنبه سوری ظرف حداکثر 15 روز اتخاذ کند. دستگاه‌های عضو شورای هماهنگی مدیریت بحران شهر تهران نیز موظف شدند تا با هماهنگی این سازمان، آمادگی لازم به منظور ایمنی و مقابله با حوادث احتمالی در ایام تعطیلات نوروز را احراز و شهری ایمن و تاب آور را برای میزبانی از میهمانان در تهران فراهم کند. در این رابطه همچنین سردار حسین رحیمی، ريیس پلیس تهران نیز در گفت ‌وگو با رسانه‌ها گفته است: «ماه پایانی سال فضای تهران متفاوت است و پلیس طرح‌های ویژه‌ای را در این ماه به اجرا در می‌آورد. علاوه بر طرح‌های روزانه و ماموریت‌های پلیس، طرح‌های مضاعفی در سطح پایتخت اجرا می‌شود».وی به موضوع چهارشنبه سوری اشاره کرد و گفت: «طرح رصد و کشف مواد محترقه خطرناک و قاچاق از سوی پلیس‌های تخصصی در حال اجراست و در آخرین مرحله 6 میلیون عدد مواد محترقه در تهران کشف شد. طرح‌های پلیس برای کشف مواد محترقه در انبارها، مخفیگاه‌ها و سطح شهر ادامه دارد».ريیس پلیس تهران با اشاره به افزایش گشت‌های پلیس در اسفند، تاکید کرد: در ماه پایانی سال گشت‌های خودرویی، موتوری و پیاده پلیس افزایش یافته و ماموران در اماکن تردد مردم مانند مراکز خرید، بازار، پاساژ‌ها و خیابان اصلی مستقر می‌شوند. این استقرار به منظور پیشگیری از سرقت است.

انبارهای تهران آماده برای چهارشنبه سوزی

در این گیر و دار همچنان ابزارهای مواد محترقه در بازار تهران و بين دستفروش‌ها دست به دست می‌چرخد و به مردم و جوانان فروخته می‌شود. البته نوجوانان مشتری اصلی این وسایل هستند. حتی از چند ماه پیش در انبارهای بازار تهران این مواد انباشته می شود تا در موقعیت مناسب به فروش برسد. کافی است سری به بازار بزنید تا با یک جمله کوتاه، فروشندگان دست شما بگیرند و شما را به این انبارها ببرند تا مواد محترقه و آتش زا و حتی بمب‌های دست ساز را به شما بفروشند. سودی که دلالان وارد کننده از این بازار می برند از همه بیشتر است. جنس‌ها رنگ‌به‌رنگ در حجره‌ها انتظار مشتریان را می‌کشند و مردم با نگاه خود به دنبال انتخابی خوب هستنداما در میان تمام شلوغی‌هایی که عده‌ای می‌خواهند جنسی بفروشند و عده‌ای نيز آمده‌اند تا لوازم مورد نیاز خود را بخرند،صداهای مداوم و آرامی در میان فریادهای بلند به گوش می‌رسد که از کنارتان عبور می‌کنند و می‌گویند: «ترقه، منور، فشفشه. بمب دست ساز همه مدل، همه رقم». هر قدم که برمی‌دارید، می‌توانید چندین بار این واژه‌ها را بشنوید. تعدادشان آن‌قدر زیاد است که تعجب‌آور به نظر می‌رسد. از یک طرف از تبلیغ مخفیانه فروشنده‌های ترقه مشخص است که کالای ممنوعي را به فروش می‌رسانند و از طرف دیگر تعدادشان آن‌قدر بسيار است که تعجب می‌کنید چگونه یک جنس ممنوع در یک مکان و زمان مشخص تا این تعداد دستفروش و فروشنده دارد.

مشاهده چنین تناقضی سوال‌هایی به همراه می‌آورد، سوال‌هایی از این دست که این ترقه‌ها از کجا می‌آیند؟ چه کسی آن‌ها را وارد می‌کند؟ چه کسانی آن‌ها را پخش می‌کنند که در نهایت به بازار و دستفروشان می‌رسد؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال‌ها نصف روز را در بازار بزرگ تهران گذراندیم و با دستفروش‌هایی که می‌توان گفت تمام‌شان با لهجه‌ای از غرب کشور صحبت می‌کنند به گفت‌وگو پرداختیم؛ گفت‌وگوهایی که نتایج جالبی داشت. شرح گفت‌وگو با فروشنده‌های کالای ممنوعی به نام «ترقه» را در ادامه می‌بینید.

فروش مواد محترقه خطرناک زیر بالن آرزوها

پسر جوان بالن‌ها را دست گرفته است و می‌گوید: « دانه‌ای پنج‌هزار تومان». او می‌گوید:«این جنس‌ها را از بانه می‌آوریم و هر سال همان مواد قدیم را با اسم‌های عجیب جدید می فروشیم تا برای نوجوان‌ها جذاب‌تر باشد. یک‌سال اسمش کوزه است، یک سال نسور سنجاق و سال دیگر آتش جادو!». او در ادامه صحبت هایش از دوستش می‌گوید:« وارد کردن ترقه کاری است که فقط آخر سال‌ها انجام می‌دهد، باقی سال را لوازم برقی می‌آورد و بعد از مونتاژ و بسته‌بندی آن‌ها را وارد بازار می‌کند». در جواب اینکه چگونه این کار را می‌کند، می‌گوید:‌«حتما به جایی وصل است که می‌تواند به راحتی جنس از مرز وارد کند. او بسيار پولدار است اما کسی از اسم واقعی‌اش خبر ندارد و ما نيز به همين اسم می‌شناسیمش».

در بازار تهران تعداد کسانی که برای فروش بالن و ترقه آمده‌اند، بسیار است. یکی دیگر از این دستفروش‌ها می گوید:« تعداد ما فروشنده هایی که می رویم به بانه برای وارد کردن مواد محترقه بسيار است. همه از بانه کردستان و کوه‌دشت خرم‌آباد آمده‌اند. هر کدام بسته به توانش به‌طور عمده از یک میلیون تومان تا 10 میلیون تومان و حتی بیشتر جنس آورده است. ما 10 نفریم که از بانه آمده‌ایم و هر کدام تا پنج میلیون تومان جنس خریده‌ایم». محمد، فروشنده دیگری است که ترقه‌ها را عمده می‌خرد و بین بقیه کسانی که دربازار تک‌فروشی می‌کنند، می‌فروشد. درباره اینکه چگونه این ترقه‌ها وارد کشور می‌شوند، می‌گوید: «ترقه‌ها از راه قاچاق و غیرقانونی از چین و مرز بانه وارد می‌شوند، هیچ کس هم به درستی نمی‌داند چه کسی این کار را انجام می‌دهد.شايد او یکی از واردکننده‌های رسمی است که به هر حال در گمرک آشنا دارد و می‌تواند این جنس‌ها را در بین لوازم دیگری که با تریلی وارد می‌کند، بگذارد و به راحتی به کشور بیاورد. کسانی هم که جنس‌ها را از او می‌گیرند و به دست ما می‌سپارند، او را می‌شناسند اما ما او را نمی‌شناسیم. تنها یک اسم مستعار دارد که به همین نام نيز معروف است؛ کوزه آتشین». او درمورد خرید و پخش ترقه‌ها با اشاره به اینکه آن‌ها کارشان عمده فروشی مواد محترقه است، می‌گوید: «ما از عمده‌فروش‌ها می‌گیریم و پخش می‌کنیم.

براي مثال من با ۴۰-۳۰ نفر دیگر همکاری می‌کنم. جنس‌ها را از عمده‌فروش می‌گیرم و بین کسانی که می‌شناسم بسته به اینکه هر کدام چقدر می‌خواهند، پخش می‌کنم و آن‌ها نيز تک‌فروشی می‌کنند. تک‌فروش‌ها برای گرفتن جنس‌ها از شب قبل زنگ می‌زنند تا برای آن‌ها به میزانی که می‌خواهند جنس را بسته‌بندی و آماده کنیم. اسم‌های آن‌ها را روی آن می‌نویسیم و صبح با پیک موتوری به دست آن‌ها می‌رسانیم. شب هم هرچقدر که فروخته‌اند را از طریق شماره حسابی که داده‌ایم، برای‌مان واریز می‌کنند. چون از قبل به آن‌ها شناخت داریم، برای همین مشکلی وجود ندارد پول آن را بعد از فروش بپردازند». هر سال با وجود اخطارهای نیروی انتظامی و اورژانس دوباره حوادث چهارشنبه سوری تکرار می شود و چه بسا بیشتر. البته سال گذشته آن‌گونه که سرهنگ مرادی، روابط عمومی نیروی انتظامی تهران گفته بود، درصد کمی از حوادث این شب کاهش پیدا کرد و آن ‌نيز به خاطر کمپینی بود که به نام «نه‌به چهارشنبه سوزی» برگزار شده بود./د