برای اولین بار در کشورمان حدود 16 سال پیش بود که طرح فروش سربازی اجرا شد؛ براساس این تصمیم گیری که به مدت سه سال اجرا شد؛ 360 هزار نفر از شرایط در نظر گرفته استفاده کرده و با پرداخت مبالغی با توجه به مدرک تحصیلی آنها که بین یک میلیون و 600 هزار تا سه میلیون و یکصد هزار تومان تعیین شده بود، وضع نظام وظیفه خود را مشخص کردند. اواخر سال 79 بود که مسئولان خبر از توقف این طرح و فروش سربازی دادند، بعد از این تصمیم گیری تا پاییز امسال دیگر خبری از تصمیم دولت برای فروش سربازی نبود تا این که اواسط آذر خبری روی خروجی خبرگزاری ها قرار گرفت که از پیشنهاد جدید دولت برای تعیین تکلیف مشمولان غایب حکایت داشت. براساس این خبر کوتاه، دولت در لایحه بودجه سال ۹۴ پیشنهاد داد که تمام مشمولان خدمت وظیفه عمومی که بیش از ده سال غیبت دارند، بتوانند با پرداخت جریمه مدت زمان غیبت، از خدمت سربازی معاف شوند.

طرحی خوب یا بد؟

با رسانه ای شدن تصمیم جدید دولت، بازار شایعه برای فروش سربازی داغ شده و مردم از اجرایی شدن طرح هایی سخن می گفتند که با واقعیت فاصله زیادی داشت، اما سرانجام پس از دو روز از رسانه ای شدن پیشنهاد دولت، جانشین اداره منابع انسانی ستاد کل نیروهای مسلح در نشستی خبری جزئیات بیشتری از این پیشنهاد ارائه داد. در جزئیات جدید مدت زمان غیبت مشمولان به جای ده سال، هشت سال اعلام شد و میزان جرایم نیز بین 20 تا 50 میلیون تومان در نظر گرفته شد.

این در حالی است که مدتی قبل اعلام شد مبالغ در نظر گرفته شده حداقل جرایم است و حداکثر آن نیز به 22 تا 90 میلیون تومان می رسد. کمترین جریمه برای مشمولان زیردیپلم و بیشترین نیز برای پزشکان متخصص و بالاتر در نظر گرفته شده است. با اعلام این جزئیات اظهارنظرها درباره نقاط قوت و ضعف این طرح به اوج خود رسید و موافقان و مخالفان فروش سربازی به بیان دیدگاه های خود پرداختند. عده ای از مخالفان طرح با بیان این که طرح فروش سربازی با قانون اساسی همخوانی ندارد، هشدار دادند که چنین تصمیم گیری هایی سبب ایجاد شکاف بیشتر بین طبقه فقیر و غنی کشور خواهد شد.

اما موافقان طرح نیز با بیان این که حدود یک میلیون و 500 هزار نفر می توانند با توجه به شرایط جدید وضع نظام وظیفه خود را مشخص کنند، تاکید کردند مشمولان غایب سال هاست که محرومیت های اجتماعی زیادی را تجربه کرده اند؛ محرومیت هایی مانند نداشتن گذرنامه و گواهینامه رانندگی. به گفته موافقان اجرایی شدن این طرح، شرایط برای این گروه از مشمولان بهتر می شود. علاوه بر این به اعتقاد موافقان طرح فروش سربازی افرادی که می توانند از این فرصت استفاده کنند، اکنون حدود 27 تا 50 سال دارند و عده زیادی از این مشمولان به دلیل سن بالا کارایی لازم را برای اعزام به خدمت سربازی ندارند.

افزون بر این به نظر موافقان طرح عده ای از مشمولان فراری نیز در خارج از کشور زندگی می کنند و مسئولان ابزارهای لازم برای برخورد با این افراد را در اختیار ندارند، بنابراین اعطای کارت معافیت در برابر جریمه می تواند تصمیم مناسبی باشد.

جانشین اداره منابع انسانی ستاد کل نیروهای مسلح نیز در این باره به جام جم گفته بود؛ این طرح از طرف دولت مطرح شده و مسئولان ستاد کل نیروهای مسلح نیز باتوجه به این که این طرح، طرح بدی است، اما بدتر از آن وضع سربازان غایب است و بین بد و بدتر با بد مخالفت نکرده است.

مهلت ثبت نام تمدید شد

اما در میان اظهارنظر های متفاوت مخالفان و موافقان، سرانجام مسئولان تصمیم به ثبت نام از مشمولان گرفتند به این شکل پیش ثبت نام از این افراد از پانزدهم بهمن کلید زده شد، هر چند قرار بود پیش ثبت نام تا پانزدهم اسفند ادامه پیدا کند، اما جانشین رئیس سازمان وظیفه عمومی از تمدید مهلت ثبت نام تا پایان سال خبر داد.

در این مدت حدود 220 هزار نفر برای خرید سربازی اقدام کرده اند، که به گفته مسئولان مدرک تحصیلی حدود 85 درصد این افراد زیردیپلم و دیپلم است.

براساس تصمیم گیری های جدید نیز میزان جریمه مشمولان با توجه به مدت زمان غیبت و مدرک تحصیلی آنها مشخص می شود، به این شکل که به ازای هر سال غیبت بیشتر از هشت سال، 10 درصد به مبلغ جریمه اضافه می شود. این در حالی است که متاهل و صاحب فرزند بودن شخص نیز روی میزان جریمه تاثیرگذار است، به همین دلیل نمایندگان مجلس تصویب کردند، برای مشمولان متاهل 5 درصد تخفیف در نظر گرفته شود، افزون بر این به مشمولان دارای فرزند نیز به ازای هر فرزند 5 درصد تخفیف تعلق می گیرد.

این در حالی است که قرار بود زندگی در داخل یا خارج از کشور نیز بر میزان جرایم مشمولان تاثیرگذار باشد، اما نمایندگان مجلس با این پیشنهاد موافقت نکردند.

افزون بر این نمایندگان مجلس محدودیت هایی را نیز برای افرادی که با پرداخت جریمه کارت معافیت دریافت می کنند در نظر گرفته اند. به این ترتیب این افراد اجازه شرکت در انتخابات مجلس و شورای شهر و روستا را نداشته و نمی توانند پست های مدیریتی و راهبردی داشته باشند.

بعد از انتشار جزئیات طرح جریمه مشمولان غایب، عده ای از مشمولان از این گله داشتند که چرا مدت زمان دست کم هشت سال غیبت در نظر گرفته شده است. سردار موسی کمالی، جانشین اداره منابع انسانی ستاد کل نیروهای مسلح مدتی قبل در این باره به جام جم توضیح داد: براساس قانون، مدت خدمت سربازی در ایران 30 سال است؛ دو سال دوره ضرورت، هشت سال دوره احتیاط و دو دوره ده ساله به نام ذخیره اول و دوم نیز وجود دارد.

به گفته وی تصمیم گرفته شد افرادی که مدت هشت سال دوره احتیاط آنها تمام شده است و وارد دوره ذخیره شده اند، بتوانند با پرداخت جریمه تکلیف نظام وظیفه خود را روشن کنند.

سردار کمالی درباره این که در این طرح به تحصیلکرده ها ظلم شده نیز توضیح داده بود؛ براساس قانون پسران زمانی که هجده سال شان شد باید به سربازی بروند، اما در این میان آنهایی که ادامه تحصیل می دهند از فرصتی که برای آنها در نظر گرفته شده استفاده کرده و سربازی خود را به تعویق می اندازند.

درباره میزان درآمد دولت از جریمه مشمولان غایب نیز باید یادآور شد کمیسیون تلفیق مجلس درآمد دولت را از این محل 3000 میلیارد تومان پیش بینی کرده بود، دولت نیز در لایحه بودجه سال آینده پیشنهاد کرده تمام درآمدهای حاصل از اعطای معافیت های مشمولان به حساب خزانه داری کل کشور واریز و تا سقف یکهزار میلیارد تومان آن صرف تقویت بنیه دفاعی نیروهای مسلح شود. با توجه به ثبت نام بیش از 220 هزار نفر برای پرداخت جریمه می توان گفت پیش بینی مسئولان از میزان درآمد دولت درست بوده است.

باید تاکید کرد نمایندگان مجلس لایحه بودجه را در صحن علنی مجلس تصویب کرده اند و اکنون باید منتظر نظر شورای نگهبان بود تا پس از این مرحله مسئولان ستاد کل نیروهای مسلح دستورالعمل های لازم را برای اجرا شدن این طرح ابلاغ کنند.

معافیت از خدمت سخت تر شد

اواخر اردیبهشت امسال قسمتی از آیین نامه های قانون خدمت وظیفه عمومی که 1390 تصویب و اجرایی شده بود کامل شد و براساس جزئیات ماده 39 این قانون که به معاینه و معافیت پزشکی مشمولان وظیفه می پردازد معافیت از خدمت سربازی سخت تر شد. مدتی قبل جانشین اداره منابع انسانی ستاد کل نیروهای مسلح دراین باره به جام جم گفت: آیین نامه جدید بیماری ها به صورت دقیق احصا و به روزرسانی شد، برای نمونه براساس آخرین تصمیم ها سن کفالت از 65 به 70 سال رسید.

افزون بر این براساس آیین نامه قدیمی اشخاصی که کمتر از 14 دندان داشتند می توانستند از معافیت پزشکی برخوردار شوند، اما در آیین نامه جدید شرط دندان برداشته شده و به شکل جزیی بحث بیماری فک و دهان مطرح است. علاوه بر این تا قبل از آیین نامه جدید افراد به دلیل چاقی و لاغری غیرمعمول معاف می شدند، اما براساس آیین نامه جدید، افرادی که چاقی و لاغری مفرط دارند یا کف دستشان بیش از حد طبیعی عرق می کند فقط معاف از رزم شناخته می شوند. این در حالی است که براساس آیین نامه جدید شرایط معافیت به دلیل ضعیف بودن چشم نیز تغییر کرد، زیرا براساس مقررات پیشین فردی معاف می شد که مجموع نمره دو چشم اش برابر 0.8 بود، اما به گفته جانشین اداره منابع انسانی ستاد کل نیروهای مسلح براساس آیین نامه جدید برای شخصی که مدرک تحصیلی اش پایین تر از لیسانس است نمره یک چشم باید 0.6 باشد و برای فردی که مدرک کارشناسی و بالاتر دارد نمره یک چشم باید 0.8 باشد تا بتواند از این شرط معافیت استفاده کند./ب1