سرنخ یک دشتستانی برای دستگیری قاتل شهید مطهری

امروز: جمعه 07 ارديبهشت 1403

تاريخ انتشار: 13 ارديبهشت 1393 - 15:34

اتحاد جنوب: اردیبهشت 58 مرتضی مطهری با گلوله مستقیم فردی در کنار منزل دکتر یدالله سحابی به شهادت رسید. ضارب با استفاده از تاریکی شب مردی را هدف قرار داد که امام خمینی (ره) در مراسم بزرگداشتش او را پاره تن خود نامید و بر فقدانش اشک ریخت؛ اتفاقی که حتی گفته می شود درباره شهادت فرزندش اتفاق نیفتاد. شاید تاثر امام به این خاطر بود که می دانست فقدان مطهری چه خسارت سنگین و شکاف عمیقی را در بدنه فکری انقلاب به بار خواهد آورد که جبران این ضایعه کار دشواری است.

به گزارش «خلیج فارس»؛ با این وجود کمتر این موضوع رسانه ای شده که در مراحل اولیه شناسایی گروهک تروریستی فرقان یکی از سرنخ های مهم که منجر به دستگیری قاتلین شهید مطهری شد، توسط دکتر محمد مهدی جعفری از چهره های مبارزی بود که متولد دشتستان می باشد.

فرقان که در ابتدا به عنوان گروهی انقلابی با رویکری مسلحانه توسط اکبر گودرزی کار خود را آغاز کرد، تا روز دستگیری اش در ۱۸ دی ۱۳۵۸ و سپس اعدام، مرتکب 20 ترور گردید که به گفته دکتر سید محمد مهدی جعفری، اگرچه همه ترورها هدفمند نبودند و در میان آنها شخصیت های بی تاثیر در انقلاب هم به تیغ تیر این گروهک سپرده شدند، اما وجه مشترک همه آنها روحانیت بود.

گودرزی که متولد روستای دوزان از توابع الیگودرز لرستان بود، خود را چوپان زاده ای معرفی می کرد که بعدها یارانش او را «چوپان زاده آزاده» می خواندند و چون بیان زیبا و قریحه سرشاری در تفسیر داشت، با تفسیر خاص و انقلابی از آیات قرآن توانست با وجود سن کم، جوانان زیادی را گرد خود جمع کند.

او که خود درس خوانده حوزه علیمه قم، خوانسار و مدرسه چهل ستون بود، در سال 1356 لباس روحانیت را از تن بدر کرد و مروج تفکر جدیدی شد که اگر چه در محتوا تفکر نویی به شمار نمی رفت اما در عرصه عمل تازگی داشت.

گودرزی که به شدت با روحانیت یا به تعبیر خودش «آخوندیسم» مخالف بود و سمت سوی حرکت مسلحانه خود را پس از پیروزی انقلاب هدف قرار دادن روحانیون قرار داد، بسیاری از شخصیت های تاثیر گذار که وجودشان می توانست برای نهال نوپای انقلاب حیاتی باشد را به کام مرگ کشاند.

با این وجود تا مدتها پس از شهادت شهید مطهری کسی نمی دانست که مسببین این حادثه و حوادث مشابه چه فرد و یا گروهی است؛ موضوع باعث سردرگمی برای کشف حقیقت ماجرا شده بود.

اما گره این معما زمانی گشوده شد که دکتر محمد مهدی جعفری در جلسه ای با حضور تنی چند از انقلابیون که برای بررسی شهادت مطهری تشکیل شده بود، نکته ای را یادآور شد که همان گره این قتل و قتل های مشابه را گشود.

سالروز شهادت مرتضی مطهری بهانه ای شد تا با دکتر سیدمحمد مهدی جعفری گفتگویی درباره جزئیات این اتفاق داشته باشیم:

جناب آقای دکتر جعفری، از چه زمانی با گروه فرقان و تفکرات آنها آشنا شدید؟

آشنایی بنده با این گروه به سالهای 55 و 56 بر می گردد که بعضا بیانه های که از سوی آنها منتشر می شد به دستم می رسید یا برخی از جزوه های تفسیر قرآن آنها را می خواندم. از آن زمان با این گروه و آقای گودرزی آشنا شدم.

همان زمان با توجه به مواضع این گروه که مخالف روحانیت بود بعضی معتقد بودند که که ایدئولوگ اصلی گروه مرحوم شریعتی است. آیا این ادعا درستی بود؟

خیر؛ اصلا اینطور نبود. گروه فرقان در ابتدا چنین تفکری را به صورت برجسته بروز نمی داد حتی نام این گروه در ابتدا فرقان نبود ولی بعدها این نام را به روی خود نهادند. خود گودرزی آخوند و ملبس بود، اما بسیار ضد روحانیت بود. حتی با روحانیونی همچون مرحوم طالقانی که خود را با ایشان نزدیک می دانستند هم مخالف بودند هر چند هیچگاه این مخالفت را علنی نکردند.

در ابتدا تصور ما این بود که مخالفت آنها با اصل روحانیت نیست، بلکه با آخوندهای سنتی است که ارتباط خوبی با انقلاب ندارند و بعضا با حرکت های مردمی نیز مخالفند، ولی بعدا متوجه شدیم که مخالفت ایشان و گروه او با اصل روحانیت است. اما مخالفت آنها با روحانیت با دیدگاه شریعتی بسیار متفاوت بود. مرحوم شریعتی هیچگاه با روحانیت مخالف نبود؛ او می گفت ما عالم دینی داریم و وجود علمای دینی امری ضروری و با ارزش است، اما طبقه و صنفی بنام روحانی در اسلام نداریم.

اولین دیدار شما با گودرزی سرکرده گروه فرقان به چه زمانی برمی گردد؟

فکر کنم اواخر سال 56 بود که به منزل یکی از دوستان دعوت شدیم. اولین بار من آنجا گودرزی را ملاقات کردم و قرار بود درباره انتشار تفسیر سوره هایی از قرآن مربوط به گودرزی صحبت کنیم. او هم جزوه های تفسیرشان را آورده بودند تا بررسی و منتشر کنیم.

تفسیر چه سوره هایی از قرآن؟

اگر اشتباه نکنم تفسیر سوره یوسف و سوره توبه بود.

همه سوره های قرآن را تفسیر کرده بودند یا بعضی از سوره ها را بصورت گزینشی انتخاب کرده بوند؟

همه 114 سوره را تفسیر کرده بوند و قرار بود همه آن را منتشر کنیم.

گودرزی- سرکرده گروهک فرقان

تفاوت تفسیری که گروه فرقان از قرآن داشت با تفاسیر دیگر چه بود؟

تفسیری که این گروه از قرآن داشتند تفسیری سیاسی و از نوع مسلحانه آن بود. یعنی بگونه ای قرآن را تفسیر می کردند که بتوانند حرکت سیاسی مسلحانه خود را توجیه کنند.

بطور مثال در تفسیر سوره یوسف معتقد بودند که یوسف مامور یعقوب برای شناسایی ضد انقلاب بوده و در واقع اتفاقاتی که برای یوسف پیش آمد نوعی ماموریت بود که یعقوب به یوسف برای شناسایی ضد انقلاب داده بود. در داستان یوسف گرگ تعبیر به ضد انقلاب شده بود و یا از برخی واژه های تعابیر خاصی که بتواند دیدگاه سیاسی شان را توجیه کند داشتند. مثلا محراب را تعبیر سنگر علیه ضد انقلاب می کردند. که البته به خاطر جذابیت اینگونه تفسیرها از قرآن و با توجه به حال و هوای آن روزها، خیلی از جوانان به این گروه جذب شده بودند.

انتشار جزوات تفسیری آنها انجام شد؟

خیر، بنده بعد از آنکه جزوه ها را مطالعه کردم به آنها گفتم که این تفاسیر قابل انتشار نیست و از همان زمان ارتباط خود را با آنها قطع کردم.

برخی معتقدند که شکل گیری چنین گروه هایی محصول نوعی تفکر انقلابی بود که حرکت مسلحانه را تجویز می کرد. به نظر شما چنین نظریاتی قبل از سرنگونی رژیم پهلوی در به وجود آمدن این گروه ها سهیم نبود؟

ممکن است که شکل گیری چنین گروه هایی با دیدگاه اولیه برخی انقلابیون چندان ناسازگار نباشد، اما کم بودند کسانی که حرکت های مسلحانه انقلابی را تجویز کنند .

در میان روحانیون شهید بهشتی و شهید مفتح از حرکت های مسلحانه تا حدودی دفاع می کردند البته نه در قالب ترور و یا به شکلی که گروه فرقان دنبال می کرد. در این بین مرحوم مطهری و امام خمینی (ره) تا به آخر مخالف صریح هرگونه حرکت مسلحانه بوده و اعتقاد داشتند که اگر بنا بر سرنگونی حکومت طاغوت است این امر باید در یک حرکت عمومی و فراگیر اتفاق بیفتد.

اما در میان روحانیون تنها کسی که مدافع جدی حرکت های مسلحانه انقلابی بود، مرحوم طالقانی بود. البته از نظر ایشان حرکت های مسلحانه باید هدفمند باشد و مخالف هرگونه حرکت تروریستی بود. از نظر ایشان مدل هایی مثل حرکت مسلحانه ویت کنگها در ویتنام و یا مبارزین فلسطینی می تواند مدل خوبی برای انقلابیون ایران برای سرنگونی رژیم پهلوی باشد. به نظر ایشان حرکت مسلحانه تنها در برابر اشغال کشور باید باشد و حکومت های جور و ظلم به گونه ای اشغال گر هستند. البته ایشان تا آخر عمر هیچ تروری را تایید نکردند.

به نظر شما هدف اصلی گروه فرقان از ترور افرادی چون مطهری چه بود؟ چون در میان مجموعه ترورهایی که طی یکسال بعد از پیروزی انقلاب توسط این گروه انجام شد، تنها روحانیون هدف این ترورها نبودند.

اگر چه دلیل ترور مرحوم مطهری کاملا روشن بود و براساس ضدیتی که با روحانیون داشتند و ایشان هم از مخالفین جدی آنها بود ترور وی را در دستور کار خود قرار دادند، اما در تمام 20 تروری که این گروه پس از پیروزی انقلاب انجام دادند افراد غیر روحانی هم وجود داشتند که تنها به جرم ارتباط با روحانیون ترور شدند افرادی مانند مرحوم حاج تقی حاج ترخانی که از افراد متمکن بود و کمکهای مالی به مسجد قبا می کرد. از نظر این گروه تنها گناه وی همین حمایت های مالی از مسجد قبا بود که به اعتقاد آنها آخوندیسم را تایید و حمایت می کرد.

البته ترورهای کور دیگری هم داشتند که بعضا در این ترورها افراد روحانی که فعالیت های انقلابی نداشتند و چندان موثر نبودند هم به تیر این ترورها گرفتار می شدند. بطور مثال یک روحانی به نام سبزواری بود که قبل از انقلاب در رادیو برنامه داشتند و عملا چندان میانه خوبی با انقلاب هم نداشتند ولی ایشان نیز توسط این گروه ترور شدند.

اما شهید مطهری حکایت دیگری بود. شهید مطهری با صراحت آنها را رد می کرد و عقاید آنها را عقاید ماتریالیستی می دانست که ظاهر اسلامی به خود گرفته است. همین امر باعث شد تا این گروه نقشه ترور ایشان و مرحوم مفتح را عملی کنند.

گفته شده در ابتدا که کسی نمی دانست مرحوم مطهری توسط چه کسی ترور شده، شما اولین کسی بودید که متوجه دست داشتن این گروه در ترور مطهری شدید و سرنخ اولیه شناسایی این گروه و گودرزی توسط شما داده شد. در این خصوص توضیح می دهید.

یکی از شب ها که در منزل یکی از دوستان بودیم بیانیه ای از گروه آرمان مستضعفین را آوردند که در خصوص ترور مرحوم مطهری بود. من آنجا گفتم که ادبیات نگارش این بیانیه شبیه ادبیات بیانیه های گروه فرقان است. همین موضوع سرنخی برای پیگیری موضوع شد. البته تنها این سرنخ نبود و بعدها موضوع که پیگیری شد سرنخ های جدیدی هم کشف شد و عکس های گودرزی هم توسط یکی از دوستان در اختیار دستگاه اطلاعاتی و امنیتی قرار گرفت.

گروه فرقان و آرمان مستضعفین در بوشهر هم شعبه و یا هوادار داشتند؟

بله، گروه آرمان مستضعفین هوادارانی در بوشهر داشت. به یاد دارم شبی در منزل یکی از دوستان در کوی دواس بودم و تعدادی هم حضور داشتند. آنجا درباره عقاید گروه آرمان مستضعفین حرف به میان آمد و من انتقاداتی را به عقاید آنها مطرح کردم که در میان حاضران برخی به این نقدها اعتراض کردند و به طرفداری از این گروه درآمدند. البته گروه فرقان و آرمان مستضعفین اگرچه از نظر دیدگاه مشترک بودند، اما روش این دو گروه متفاوت بود. در واقع گروه فرقان کار
عملیاتی می کرد و آرمان مستضعفین بیشتر کار فکری.

آخرین باری که با مرحوم مطهری دیدار داشتید، کی بود؟

آخرین دیدار با ایشان را به یاد نمی آورم، چون همان ایام درگیر وظایفی بودم که در اوائل انقلاب به من محول شده بود و کمتر ایشان را می دیدم. اما در بهمن و اسفند سال 57 در کمیته استقبال از امام که بعدها به کمیته انقلاب اسلامی تغییر نام داد با ایشان در ارتباط بودم. /ح