احمد خواجه حسنی:

این روزها شاهد برگزاری مراحل پایانی بزرگترین رویداد فوتسالی دنیا (مسابقات جام جهانی فوتسال ۲٠۲۱)در کشور لیتوانی هستیم.
لحظات حساس بازی های جذاب مرحله نیمه نهایی برای اذهان کنشگر، سرشار از پند و اندرز و همراه با درس گرفتن و عبرت آموزی بود که در این یادداشت نه از منظر کارشناسی فوتسال که نگارنده دانشی در این باره ندارد بلکه از باب جامعه شناختی شرح مختصر نکاتی حائز اهمیت می باشد.

نیک مستحضرید که اصولاً نگاه جامعه شناختی شیوه‌ها و نگرش های خاصی را داراست و در این وجیزه، کادر فنی و بازیکنان فوتسال را به عنوان اعضای گروه‌های اجتماعی می‌شناسد نه به عنوان صرف انسان بودن، چرا که به روابط نهادها و متغیرهای موضوعی نیز توجه دارد.
اصولاً ورزش و جامعه دارای الگوهای ارزشی و به اصطلاح پیکربندی های رفتاری مشترک اند از این رو نگارنده بر آن است تا با تحلیل رفتاری، در این انگاره امید را که عنصری حیاتی، اثر بخش و موتور محرکه است در رفتار کادر فنی و مربیان تیم ها به کنکاش درآورد.

• در بازی مهیج پرتغال و قزاقستان زمانی که مربی پرتغال سه ثانیه مانده به پایان مسابقه تایم اوت اعلام می کند عملاً از اهمیت زمان، تمرکز و امید به تغییر در اوج تلاطم پرده برداری می نماید.
این استراتژی شگرف (امید به تغییر) در فشار مضاعف و سختی نفس گیر در ۳ ثانیه پایانی وقت قانونی مسابقه مابین برزیل و آرژانتین نیز رخ داد که با نگرشی جامعه‌شناختی بایسته است مقوله امید را که از سنخ واقعیت اجتماعی و به عنوان یک تولید جمعی به شمار می‌آید در نوع خود تبیین و واکاوی کرد.

آری، امید در بستری از شرایط در هم تنیده با ایمان،خودباوری و باورمندی به بار می نشیند.

حال مایلم این حس امید و دستیابی به هدف مورد نظر را در مقیاسی بزرگتر به جامعه درمانده ی ایران تعمیم دهیم،در وضعیتی که تحریم های خانمان سوز،تورم لجام گسیخته،واریانت های ویروس کرونا،سوء مدیریت،گسل های طبقاتی و کسر قابل توجهی از اتفاقات پیرامونی جامعه را با تهدید و چالش های جدی مواجه کرده و معدودی از کارشناسان جامعه شناسی با عنایت به خانواده محور بودن جامعه ایران از فروپاشی اجتماعی سخن به میان می آورند باورمندم جامعه به طریقی اولی نیازمند است که امید فردی و اجتماعی را در آن زنده نگه داشته و به این مهم اهتمام ورزیم .

نیک آگاهیم که زندگی و تاریخ بشر و از جمله ایرانیان سرشار از دوره‌های دو گانه امید و نا امیدی است، در طول تاریخ، ایران زمین مشحون و ملازم با فراز و فرودهای متعددی بوده است امّا هیچ زمانی مردمان این دیار امیدشان را به آینده از دست نداده اند چه آن زمانی که جامعه ایران با شاه بنگی و هپروتی نظام صفوی (سلطان حسین) در قرن هجده چالش های سهمگینی را پشت سر گذاشت یا در جنگ جهانی اول که روس‌ها و انگلیسی‌ها تمام ایران را اشغال کردند و حدود نیمی از جمعیت کشور بر اثر قحطی و بیماری جان خود را از دست دادند و یا در جنگ جهانی دوم هم که ایران در اشغال آمریکا، روسیه و انگلستان بود و شوربختانه حدود ۴ میلیون نفر از جمعیت ۱۲ میلیونی ایران بر اثر قحطی و بیماری جان باختند و یا جنگ نابرابر ۸ ساله و حوادثی که بر ما گذشت، امّا امید مردمان به فرصت های آینده بود و به شهادت تاریخ امیدواری ها نیز به بار نشست و ایرانیان در مقاطع یاد شده از آن همه مصائب جمعی گذر کردند و در فواصل مختلفی گسست ها به همبستگی اجتماعی تغییر وضعیت یافت و بهروزی و بهگشت اجتماعی را تجربه کردند.

این ضرب المثل عامیانه که انسان با امید زنده است در جمیع اعصار جوامع انسانی کاربردی و حاکم بوده و به انحاء علمی و تئوریک به اثبات رسیده که امید جمعی، نوید بخش زندگی بهتر به کل اقشار جامعه است.
امید اجتماعي ظرفيت عظیم يك جامعه ی پویا است و در ساختن آينده تأثير مستقیم دارد.
مادامی كه مردم يك جامعه نسبت به آينده اميدوار باشند،ظرفيت‌‌هاي فردي و ظرفيت ‌هاي جامعه رشد مي‌‌كند، شاخص رضايت اجتماعی ارتقاء مي‌يابد و احساس رضايت خود باعث تغيير و تحول مثبت در جامعه مي‌‌شود.

✓  تجویز راهبردی ؛

باور شخصی نگارنده بر این بنا استوار است که ظرف چند دهه ی اخیر مقوله ی سیاست گذاری بر مبنای ارتقاء امید اجتماعی از جانب دولت های مختلف مغفول مانده و وقعی در خور و شایسته برای این موضوع قائل نشده اند.
ای کاش برخی از دولت مردان به جای دمیدن شیپور از سر گشاد آن و تداوم کشمکش و دامن زدن به نزاع های سیاسی،حزبی و این ثنویت دو قطبی بودگی ناصواب، بر امید بخشی به جامعه هدف تمرکز می کردند گرچه الان نیز فرصت باقی است و مستلزم اراده دولت سیزدهم می باشد ...
شایسته و بدیهی می نماید سیاست‌گذاران و تصمیم سازان با درک تبعیض‌های اجتماعی و نارضایتی‌های اجتماعی یا انفرادی و ارائه تحلیل و توصیه در قالب گزارش‌های سیاستی، سبب نزدیکی قدرت و جامعه به یکدیگر شوند چرا که بر نظام سیاست گذاری مکتوم نیست که با توجه به تداوم شرایط اسفناک موجود بر کشور،شاخص امید و امیدواری،سالهاست روند کاهشی را در پیش گرفته و از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست لذا توجه به امید، هم به‌عنوان یک ویژگی روان‌شناختی و هم به مثابه پدیده‌ای جمعی و جامعه‌شناختی ضرورت و اولویت دارد از این رو سیاست حفظ و ارتقاء امید در سطوح جامعه و در بین گروه های مختلف هدفی است که می بایست مورد توجه نظام سیاست گذاری قرار گیرد، باشد که افراد درمانده جامعه ی بینوای این روزها بر توسن امید و رستگاری سوار شوند و شاهد تغییر شرایط باشند.

انشاءالله تعالي.