آب درمانی روشی مناسب برای توان‌بخشی به بیمارانی است که به فیزیوتراپی و ورزش‌های خارج از آب پاسخی نمی‌دهند. آب درمانی مخصوصاً برای درمان بیماری‌های مزمن یا آسیب‌های عضله‌ای و مفاصل بسیار مفید است. هم‌چنین افراد مسن و زنان باردار می‌توانند با آب درمانی بدن فعال‌تری داشته باشند.

در این روش دمای آب را میان ۲۹ تا ۳۴ درجه‌ی سانتی‌گراد نگه می‌دارند. این میزان دما باعث ایجاد احساس آرامش و تسکین درد‌های جسمی می‌شود. ضمناً انجام حرکات ورزشی داخل آب آسان‌تر است. زیرا به جای وزنه از نیروی مقاومت آب استفاده می‌شود. در نتیجه آب درمانی فشار کمتری به مفاصل وارد می‌کند.

به عبارتی جریان آب از تاثیر نیروی جاذبه می‌کاهد و انجام حرکات ورزشی را آسان‌تر می‌سازد. هم‌چنین آب درمانی برای تمام افراد از هر سن و جنسیتی مناسب است. مخصوصاً به افراد مسن و کسانی که نمی‌توانند شنا کنند بسیار توصیه می‌شود. استخر درمانی و هیدروتراپی نام‌های دیگر آب درمانی هستند.

انواع آب درمانی

کارورزان رشته‌ی آب درمانی از ویژگی‌های مختلف آب از قبیل جریان و ویسکوزیته و فشار بهره می‌گیرند تا تکنیک‌های درمانی جدیدی را ابداع کنند.

آیی چی (Ai Chi)

آیی چی یکی از انواع آب درمانی است که موجب تعالی ذهنی و روحی و سلامت جسمی می‌شود. نام آیی چی را از هنر رزمی تایی چی گرفته‌اند. تایی چی یکی از هنر‌های رزمی چینی است که بر سلامت روح و جسم افراد تاثیر می‌گذارد. ترکیب تایی چی و کی گنگ (Qi Gong) در کنار هم تکنیک آبی آیی چی را می‌سازد. Qi در چینی به معنی سطح انرژی بدن انسان و Gong به معنی تمرین است.

آب درمانی به روش آیی چی شامل تمرینات تنفسی و آرامش‌بخش است. برای انجام این تمرینات باید تا شانه وارد آب شوید و همزمان که بدن‌تان را به آرامی تکان می‌دهید، نفس عمیق بکشید.

تکرار این حرکات آرام به مرور زمان باعث افزایش قدرت بدنی می‌شود و سطح اکسیژن و کالری مصرفی سلول‌ها را افزایش می‌دهد. آیی چی حرکت دست و پا‌ها را در محل مفاصل بهبود می‌بخشد و در افرادی که دچار اختلال استرس یا افسردگی هستند، از سطح اضطراب یا ناراحتی آن‌ها می‌کاهد.

PNF

پی ان اف نوعی آب درمانی کششی است که از آن برای توان‌بخشی استفاده می‌شود. این نوع آب درمانی شامل حرکات انعطافی و کششی و چرخشی در آب می‌باشد. البته حرکات چرخشی پی ان اف را باید طبق الگو‌های ورزشی مخصوصی انجام داد که کارورزان آب درمانی تجویز می‌کنند.

BRRM

این نوع آب درمانی معمولاً برای بیمارانی که از آسیب‌های نخاعی و سر و بیماری پارکینسون رنج می‌برند، استفاده می‌شود.
بیمار باید تا کمر یا شانه داخل آب برود و به کمک تیوب‌های شناور تمرین استقامت انجام دهد. تیوب‌های شناور در واقع همان حلقه‌هایی هستند که به بیمار کمک می‌کنند در آب حرکت کند.

حرکات سیال

بیمارانی که از این نوع آب درمانی استفاده می‌کنند، باید پشت‌شان را به دیواره‌ی استخر بچسبانند و تا گردن در آب فرو روند تا قفسه‌ی سینه‌ی آن‌ها در تماس با آب قرار بگیرد. سپس در همان حالت حرکاتی آهسته و ریتمیک انجام دهند و هم‌زمان نفس عمیق بکشند. این حرکات سیال توسط درمانگر و با توجه به نوع بیماری تجویز می‌شود.

روش هالیویک

در ابتدا از این روش برای آموزش شنا به بیمارانی که دچار ناتوانی‌های جسمی و فلج مغزی بودند استفاده می‌شد. برهم خوردن تعادل و سعی در ایستادن مجدد از ویژگی‌های اصلی روش هالیویک می‌باشد. در این نوع آب درمانی معمولاً بیمار را در آب نگه می‌دارند. در حالی که درمانگر به طور منظم و به تدریج سعی می‌کند تعادل بیمار را بر هم بزند و از این طریق نحوه‌ی حفظ تعادل و درست ایستادن را به او آموزش دهد.

آب درمانی‌های مخصوص کمردرد

در بعضی روش‌های آب درمانی، به جای تمرکز بر درمان نقطه‌ی آسیب‌دیده، بر کل اجزای بدن تاثیر می‌گذارند تا همه‌ی قسمت‌ها با هم به درمان ناحیه‌ی آسیب‌دیده منجر شوند.

در نوعی آب درمانی مخصوص کمردرد از افراد می‌خواهند در آب قدم‌های بلند بردارد. زیرا انواع قدم زدن در آب در درمان آرتروز یا آسیب‌های زردپی پا یا ناهنجاری‌های ناشی از فلج مغزی مفید است.

TTTA

این روش شامل پارامتر‌هایی است که در نهایت موجب پیشرفت در روند درمان بیماری می‌شود. این روش مخصوصاً برای افرادی که دچار مشکلات سیستم عصبی هستند، مفید است. در TTTA تمرکز بیشتر معطوف عملکرد است. به طوری که بیمار را تحریک می‌کنند تا اعمالی که قادر به انجام آن‌ها نیست را انجام دهد. به بیان دیگر در این روش بیمار را تشویق می‌کنند تا در بهبود توانایی‌هایش مشارکت کند.

واتسو (Watsu)

حرکات واتسو انواع حرکات کششی با هر شدتی را شامل می‌شود و این واقعیت که در آب انجام می‌شود، فشار تحمیل شده بر مفاصل را کاهش می‌دهد. واتسو برای کسانی که به تازگی زانویشان را عمل کردند یا از بیماری آرتروز رنج می‌برند، بسیار توصیه می‌شود. این نوع آب درمانی، گرفتگی ماهیچه و کمردرد را نیز درمان می‌کند و باعث آرامش ذهنی می‌شود.

۶ فایده‌ی آب درمانی

۱. نیروی مقاومت آب

ویسکوزیته‌ی طبیعی آب ماهیچه‌ها را قوی می‌کند. یکی از مزایای آب درمانی این است که نیروی مقاومت آب بسیار بیشتر از مقاومت هوا است. در نتیجه انجام حرکات ورزشی در آب، ماهیچه‌های بیشتری را درگیر می‌سازد و از ضعیف شدن آن‌ها جلوگیری می‌کند. هم‌چنین آب باعث می‌شود بیماران کمتر درد بکشند و ماهیچه‌های قوی‌تری داشته باشند که این در روند درمان بسیار اهمیت دارد.

۲. فشار هیدروستاتیکی

فشار معمول و متداول مایعات را فشار هیدروستاتیکی می‌گویند. از آن جایی که آب چگال‌تر از هوا است، فشار بیشتری بر بدن اعمال می‌کند و کارایی قلب و شش‌ها را افزایش می‌دهد. فشار به ماهیچه‌ها و مفاصل درد‌های مزمن را کاهش می‌دهد و جریان خون و قدرت ماهیچه‌ها را بهبود می‌بخشد.

۳. بهبود گردش خون

همان طور که پیش‌تر گفتیم، آب درمانی با آب گرم انجام می‌شود. گرمای آب جریان خون داخل رگ‌ها را بهبود می‌بخشد؛ بنابراین آب درمانی به بیمارانی که عضلات قلبی ضعیف دارند، توصیه می‌شود. گرما هم‌چنین درد و گرفتگی‌های ماهیچه را تسکین می‌دهد.

۴. رانش آب

خاصیت رانش آب باعث می‌شود بتوانید در آن شناور باشید و بیشتر از وقتی که در خشکی هستید، احساس سبکی کنید. در ضمن آب اثر گرانش را خنثی و از مفاصل و ماهیچه‌ها محافظت می‌کند. این ویژگی آب به خصوص برای افرادی که مبتلا به بیماری‌های مزمن هستند یا اضافه وزن دارند، بسیار مفید است.

۵. استراحت عضلات

در آب درمانی، گرمای آب باعث انبساط دیواره‌ی رگ‌های خونی و استراحت عضلات می‌شود. درمانگر با استفاده از تجهیراتی مانند پدال‌های آبی، جریان آب را به قسمت‌هایی از بدن بیمار که نیاز به درمان دارند، هدایت می‌کند و جریان آرام آب مانند ماساژوری طبیعی عمل می‌کند که جریان خون را متعادل می‌سازد.

۶. محیط شاد

درمان در محیط آبی لذت‌بخش است و حس مثبتی در بیمار ایجاد می‌کند. آب درمانی اثرات قابل توجه‌ای بر روحیه‌ی بیمار دارد و روند درمان را سرعت می‌بخشد.

در چه شرایطی آب درمانی خطرناک است؟

• تب بالا
• زخم‌های سرباز مگر این که زخم با برچسب یا لباس ضد آب پوشانده شده باشد.
• بی‌اختیاری ادرار
• مشکلات تنفسی مانند آسم
• بیماری صرع
• آلرژی به کلر
• هیدروفوبیا یا ترس از آب
• عوارض دوران بارداری

در آخر باید اضافه کرد در شرایط ویژه حتی اگر آب کم‌عمق باشد نیز احتمال خطر وجود دارد. اما اگر آب درمانی تحت نظر درمانگر و شرایط استاندارد انجام شود، مشکلی ایجاد نمی‌کند و برعکس، برای بدن بسیار مفید و ضروری می‌باشد.