رضا خدری*

دسترسي به اطلاعات و اخبار، يک حق مهم از حقوق اساسي افراد در جامعه محسوب مي گردد، شهروندان حق دارند که به اخبار و اطلاعات داخلي و خارجي دست رسي داشته باشند و محدود نمودن اين حق به معني محروم کردن شهروندان از اطلاعات و معلومات است. مهم ترين رسالت رسانه‌هاي همگاني و مطبوعات آگاهي دادن و اطلاع رساني به شهروندان، از ابعاد مختلف قضاياي سياسي، اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و امثال آنها در جامعه مي باشد.

آزادي مطبوعات و رسانه‌ها در جوامع بشري رکن اساسي و عنصر مهم دموکراسي در عصر حاضر تلقي گرديده است. لذا هيچ نيروي به شمول دولت و حکومت نمي توانند به بهانه مصلحت عمومي، حفظ نظم و نظام و تامين امنيت، مردم را در بي اطلاعي قرار داده و حقايق و واقعيت‌هاي اجتماعي را در جامعه به صورت غير واقعي و گمراه کننده جلوه دهند. بنابراين، آزادي رسانه‌هاي همگاني و مطبوعاتي عبارت است از آزادي افراد در نشر افکار، ديدگاهها، واقعيت‌هاي اجتماعي، رويدادها و اخبار، با وسايل و طرق مختلف که در قانون پيش بيني شده است، بدون سانسور و بدون ارائه قبلي آن به مقامات دولتي.

نقشی که رسانه ها در پیشرفت جامعه ایفا می کنند

تاثیر و نقش رسانه بر توسعه در دنیای امروز بر هیچ کس پوشیده نیست؛ رسانه ها به عنوان بازوان قدرتمند از طریق مختلف می توانند در پیشرفت جامعه کمک کنند. انسان همواره از انزوا بیزار و موجودی اجتماعی است که به طور انفرادی نمی تواند زندگی کند و این رسانه ها هستند که می توانند نقش نور افکنی را بازی کنند که در شب تاریک راه را از بیراه نمایان کرده و مسیر واقعی را به مسافر نشان می دهد.

رسانه های جمعی اعم از روزنامه ها، مجلات، رادیو و تلویزیون، گاه از انحرافات اجتماعی، نظیر تجاوز، خشونت و قتل پرده برمی دارند و با اطلاع رسانی به موقع و مناسب برای اعضای جامعه، در پیشگیری از انحرافات اجتماعی نقش مؤثری ایفا می کنند. رسانه ها از طریق برجسته کردن نیازهای توسعه ای چراغ راهی را به مسئولین نشان می دهند، که سرآغاز بالندگی در جامعه است.

نقش فرهنگ سازی و اجتماعی سازی در ذات یک رسانه نهفته است. در واقع رسانه ها با ایجاد روابط پویا با عناصر اجتماعی، فرهنگی، سیاسی به انباشت حافظه اجتماعی جامعه کمک می کنند.

کارشناسان رسانه و ارتباطات، رسانه ها را به عنوان پلی میان نخبگان و مسئولین عنوان کرده اند که می توانند زمینه ساز توسعه و مشارکت همه جانبه شوند. عصر ما عصر تغییر است، رسانه ها باید آموزش تغییر را برای بقاء ما فراهم سازند و بیاموزیم چگونه خود را حفظ کنیم و به نیروهای خلاق خود پاسخی مناسب برای مشکلات روزافزون خود داشته باشیم.

رسانه های اطلاعاتی و خبری، واسطه اصلی بین سیاست گذاران و مردم هستند. رسانه ها توده ها را بسیج می کنند تا اندیشه های جدید و تکنیک های مدرن را بپذیرند. باید بیاموزیم که دنیای امروز دنیای تغییر است و اگر نتوانیم خود را به روز کنیم بی شک بازنده بزرگی خواهیم بود.

رسانه و نقش آن در جامعه

در جهان امروز، وسایل ارتباط جمعی، روزنامه، رادیو، تلویزیون و سینما با انتقال اطلاعات و معلومات جدید و مبادله افکار و عقاید عمومی، در راه پیشرفت فرهنگ و تمدن بشری نقش بزرگی را به عهده گرفته اند به طوری که بسیاری از دانشمندان، عصر کنونی را «عصر ارتباطات» نامیده اند. فراوانی جمعیت، تمرکز گروه های وسیع انسانی در شهرهای بزرگ، شرایط خاص تمدن صنعتی و پیچیدگی وضع زندگی اجتماعی، وابستگی ها و همبستگی های ملی و بین المللی، ناامنی و بحران ها، تحول نظام های سیاسی و اجتماعی، دگرگونی مبانی فرهنگی، بیداری وجدان اجتماعی، همه از جمله عواملی هستند که روز به روز نیاز انسان را به آگاهی از تمام حوادث و و قایع جاری محیط زندگی بیشتر می کند تا جایی که پیشرفت وسایل ارتباط جمعی و توسعه اقتصادی و اجتماعی و تحکیم مبانی دموکراسی و تفاهم بین المللی لازم و ملزوم یکدیگر شده اند.

در این جوامع افراد انسانی کوشش می کنند همیشه در جریان همه امور و مسائل اجتماعی قرار داشته باشند تا بتوانند به طور مستقیم یا غیر مستقیم نقش خاص خویش را در زندگی گروهی ایفا نمایند. به همین جهت آگاهی اجتماعی از مهمترین ویژگی های زمان معاصر به شمار می رود و همین آگاهی است که انسان را به زندگی فردی و جمعی علاقمند می سازد و توجه او را به آزادی ها و مسئولیت های وی جلب می کند.

*روزنامه نگار