اتحاد خبر: چه دانش آموزی در حال تلاش برای به خاطر سپردن مباحث درسی باشید و چه کارمندی که به تازگی به استخدام یک شرکت درآمده اید و در حال یادگیری اصول پایه شغل خود هستید، در هر وضعیتی، در عین حال که سعی در فراموش نکردن اطلاعات مهم قبلی که می دانیم بعدها به آن ها نیاز پیدا خواهیم کرد، داریم.

هفته نامه صدا - ترجمه پدرام مدنی: ما به طور پیوسته در تلاش هستیم تا بر اطلاعات جدید دیگری نیز تسلط یابیم. اما به نظرتان در حالت معکوس چه وضعیتی پیش می آید؛ آیا می توانیم با طی یک روند معکوس، عمدا اطلاعاتی را فراموش کنیم؟

با توجه به مطالعات جدید، این حالت نیز امکان پذیر است. به گفته گروهی از دانشمندان آمریکایی، اسکن مغزی گروهی از مردم که به آن ها گفته شده بود تا نسبت به اطلاعات به خصوصی بی اعتنا باشند، نشانه هایی از «آثار عصبی» فراموشی عمدی را آشکار ساخته است.

تصویرسازی رزونانسی

گروهی از محققان کالج دارتموث و دانشکده برینستون با استفاده از روش تصویرسازی رزونانسی مغناطیسی کارکردی از (fMRI) اسکن مغزی یک گروه 25 نفره حاضر در یک آزمایش حافظه، تهیه کردند. برای این گروه در حین اینکه در حال مطالعه دو لیست از کلمات تصادفی بودند، عکس هایی از محیط بیرون شامل تصاویری از جنگل ها، کوه ها و سواحل، نمایش داده شد.

جرمی منینگ از محققان کالج دارتموث می گوید: ما امیدوار بودیم که تصاویر نمایش داده شده، پس زمینه فکری شرکت کنندگان را در حین مطالعه کلمات منحرف سازد تا به ترتیب افکار آن ها را نیز درگیر تصاویر سازیم، ما از متد fMRI برای پیگیری اینکه فکر شرکت کنندگان در هر لحظه از آزمایش تا چه حد درگیر تصاویر نمایش داده شده است، کمک گرفتیم؛ این موضوع به ما اجازه می داد تا به صورت لحظه ای نحوه درگیرشدن ذهن افراد را با تصاویر و کلمات در طول زمان پیگیری کنیم.

پس از مطالعه لیست کلمات آمیخته با تصاویر به نمایش درآمده، از شرکت کنندگان خواسته شد تا کلماتی را که مطالعه کرده بودند فراموش کنند یا به خاطر بیاورند. زمانی که از آن ها خواسته شد تا کلمات موجود در لیست را فراموش کنند، اسکن fMRI نشان داد که فعالیت مغز مرتبط با کلماتی که به همراه تصاویر به نمایش درآمده، مطالعه شده بودند، از بین رفت.

منینگ در این رابطه می گوید: مانند این است که عمدا افکار و خاطرات مرتبط با آشپزی مادربزرگ خود را زمانی که نمی خواهید به او فکر کنید، به طور کامل از ذهن خود خارج کنید. ما قادر به سنجش کمی این روند با استفاده از داده های مغزی بودیم.

کلمات فراموش شده

هنگامی که از شرکت کنندگان خواسته شد تا کلمات موجود در آن لیست را به خاطر بیاورند، فرآیند از بین رفتن افکار مرتبط با تصاویر، در اسکن fMRI مشاهده نشد. اما زمانی که از آنها خواسته شد تا کلمات را فراموش کنند، گستردگی افکار از بین رفته، نشان می داد که شرکت کنندگان تا چه حد کلمات مطالعه شده را به خاطر می آورند. محققان می گویند که تصویرسازی بصری تنها نوع از زمینه عملکردی ذهنی در مغز نیست، اما با توجه به محدودیت هایی که در بررسی اسکن فعالیت مغز وجود دارد، این تنها راهی است که به کمک آن می توان روند فراموشی را پایش کرد.

در مقاله منتشرشده توسط این محققان آمده است: نوع رانش آرام افکار هر یک از شرکت کنندگان متفاوت و منحصر به فرد است. ما در پژوهش خود، بر سطح فعالیت های بصری و تصویری به عنوان شاخصی از تغییرات زمینه ای تمرکز داشتیم چرا که ما به صورت هدفمند فعالیت های تصویری را به ذهن شرکت کنندگان وارد کردیم- و ما ابزارهای حساس و دقیقی برای سنجش فعالیت های تصویری با fMRI در اختیار داشتیم.

فراموشی عمدی

اگر ما راهکار دیگری برای شناسایی و ردیابی سایر زمینه های فکری حاضر در طول فرآیند به خاطر سپاری کلمات در اختیار داشتیم، احتمالا شاهد روند کاهشی مشابهی در این نوع از فعالیت ها نیز در واکنش به فرمان فراموشی بودیم. این تیم در حال حاضر ادعایی مبنی بر یافتن مکانیزم اصلی مغز برای فراموشی عمدی ندارد، اما آن ها در این رابطه ایده هایی دارند. به گفته آن ها این امکان وجود دارد که پس از دریافت فرمان فراموشی چیزی، مردم با فکر به افکار جدید و نامربوطی که اطلاعات ذهنی قبلی را کنار می زند، زمینه ذهنی خود را تغییر می دهند. این امکان نیز وجود دارد که افراد به نحوی بدون یادآوری خاطرات دیگر، افکار فعلی خود را سرکوب می کنند.

اگرچه این پژوهش بسیار جزیی بوده و براساس یک مفهوم نسبتا گنگ پی ریزی شده است، اما یافته های جدید می تواند زمینه ساز پژوهش های بیشتر در زمینه فراموشی عمدی باشد، به خصوص همانطور که می دانیم، گاهی اوقات به خاطر نیاوردن چیزی می تواند پیامد مثبتی دربر داشته باشد.

منینگ می گوید: مطالعات انجام شده در زمینه حافظه اغلب در رابطه با چگونگی به خاطر آوردن است و نه فراموش کردن. از فراموشی معمولا به عنوان یک شکست یاد می شود، اما گاهی اوقات فراموشی می تواند مفید نیز باشد، برای مثال، ممکن است بخواهیم یک حادثه ناگوار را فراموش کنیم، مانند سربازان مبتلا به PTSD، یا ممکن است بخواهیم به منظور تمرکز روی یادگیری اطلاعات جدید، اطلاعات قدیمی را از حافظه خود پاک کنیم.

ما در پژوهش خود به مکانیزمی دست یافتیم که از این فرآیند پشتیبانی می کند. در حال حاضر مطالعات بسیاری درخصوص نحوه فراموش کردن خاطرات، در حال انجام است. اوایل سال، محققان در انگلستان گزارشی منتشر کردند درخصوص اینکه چگونه اتصالات بازدارنده (ضدخاطراتی که در جهت ساکت کردن خاطرات ما عمل می کنند) می توانند در پایدار کردن پردازش های مغزی مفید باشند. همچنین مطالعات زیادی در رابطه با به کارگیری مواد شیمیایی برای بلوکه کردن خاطرات در حال انجام است. از جمله این پژوهش ها می توان به تحقیقی درخصوص یک دارو اشاره کرد که قادر است خاطرات مرتبط با استفاده از متا فتامین را مختل کند. این دارو می تواند در فرایند ترک اعتیاد افراد بسیار مفید باشد. /ع