✍️ امرالله آذرکشت

با توجه به صلاحیت ترافعی دیوان بین المللی دادگستری به حل و فصل اختلافات میان دولت‌ها بر اساس حقوق بین ‎الملل، این دادگاه جهانی که یکی از ارکان سازمان ملل متحد می باشد، از اسرائیل خواست تا گذرگاه رفح را برای ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه باز کند، اجازه دسترسی بازرسان را به مناطق محاصره شده را بدهد و گزارش پیشرفت در این زمینه را ظرف یک ماه دیگر ارائه کند.
در نتیجه همینطور که انتظار میرفت حکم جدید دیوان بین المللی دادگستری درباره جنگ علیه نوار غزه، قاطع تر از احکام پیشین این دیوان بود.
همانگونه که آفریقای جنوبی به عنوان شاکی نیز اعلام کرد، حکمی که جدیدا از سوی دیوان بین المللی دادگستری صادر شد، از احکامی که در ماه های ژانویه و مارس صادر شده بود قاطع تر بود.

قضات دیوان از وخیم تر شدن اوضاع انسانی در نوار غزه نسبت به زمان صدور احکام گذشته خود سخن گفته و ابراز نگرانی کردند.
اوضاع بسیار وخیم مردم نوار غزه در اثر حمله نظامی اسرائیل باعث حکم جدید دیوان بین المللی دادگستری درباره ضرورت توقف عملیات نظامی در «رفح» در چارچوب اختیارات آن و در راستای احکام پیشین در همین پرونده شد.
در حکم دیوان بین المللی دادگستری به صراحت آمده است که هر گونه عملیاتی در رفح ممکن است به تخریب جزئی یا کلی در این شهر منجر شود و اسرائیل بایستی فورا حملات نظامی خود به رفح را متوقف کند.

این دادگاه جهانی عنوان کرده است که هیچ تغییری در این حکم دیده نمی شود مگر در موضوع عقب نشینی نظامیان اسرائیلی از رفح ، زیرا آفریقای جنوبی علاوه بر توقف عملیات نظامی ، خواستار عقب نشینی کامل نظامیان اسرائیلی از رفح شده بود.
دلیل موافقت با درخواست آفریقای جنوبی در دیوان بین المللی دادگستری مبنی بر توقف عملیات نظامی ، این بود که رفح تنها پناهگاه باقیمانده برای آوارگان نوار غزه است.
دیوان بین‌المللی دادگستری با بررسی شکایت آفریقای جنوبی ، حکم توقف عملیات نظامی در رفح در جنوب نوار غزه را صادر کرده و شدیدا از اسرائیل خواسته که تا قبل از اینکه فاجعه انسانی رخ دهد از نوار غزه عقب نشینی کند.
«نواف سلام» رئیس دیوان بین‌المللی دادگستری گفت که آفریقای جنوبی از دادگاه در خصوص اتخاذ تدابیر اضافی با توجه به عملیات‌های نظامی در رفح را درخواست کرده است.
وی با اشاره به وخامت اوضاع معیشتی ساکنان نوار غزه گفت : اوضاع در رفح پس از چند هفته بمباران ، فاجعه‌بار است و از زمان آغاز حمله زمینی اسرائیل به نوار غزه حدود ۸۰۰ هزار نفر آواره شده‌اند.
قاضی نواف سلام گفت : تدابیر موقتی که دادگاه در ماه مارس اتخاذ کرد با توجه به تحولات اخیر پاسخگو نیست و اسرائیل بایستی از هر گونه عملیات‌هایی که خطری برای فلسطینیان محسوب می‌شود ، خودداری کند.
وی تصریح کرد : دادگاه در خصوص تدابیری که اسرائیل در رفح اتخاذ کرده ، قانع نشده است ، مسئولان بین‌المللی درباره خطرات علیه غیرنظامیان در رفح هشدار داده‌اند ، وضعیت کنونی نیز خطراتی دارد و خسارت‌های جبران‌ناپذیری در حقوق مردم در نوار غزه خواهد داشت.
طبق معاهده منع نسل‌ کُشی ، هر گونه عملیاتی در رفح ممکن است به تخریب جزئی یا کلی در این شهر منجر شود و اسرائیل بایستی فورا حملات نظامی به رفح را متوقف کند ، از دیدگاه ما هر گونه عملیات نظامی در رفح، موجب ویرانی کلی در منطقه خواهد شد.
دیوان بین المللی دادگستری ضمن محکومیت جنایات اسرائیل در نوار غزه، خواستار اقدام اسرائیل بر اساس خواسته های دیوان است:

۱ - وضعیت انسانی در رفح پس از هفته‌ها بمباران فاجعه‌بار است. به نظر ما حمله نظامی به رفح باعث ایجاد یک وضعیت شکننده و تغییر موضع شد. این دادگاه حمله نظامی در رفح را تحولی خطرناک می‌داند که بر رنج مردم می‌افزاید.
۲ - ما مشروعیت درخواست‌های آفریقای جنوبی در مورد حق حمایت از فلسطینیان غزه در برابر اقدامات نسل‌کشی را تأیید کردیم.
۳ - اسرائیل باید از هرگونه اقدامی که برای فلسطینی‌ها خطرآفرین است خودداری کند.
۴ - اقدامات موقت اتخاذ شده به طور کامل پیامدهای تغییر وضعیت را برطرف نمی کند
۵ - اسرائیل باید اقدامات مؤثری برای حفظ شواهد و عدم از بین بردن آن‌ها، همانطور که در کنوانسیون نسل‌کشی تصریح شده است ، انجام دهد. اسرائيل بايد ظرف يك ماه گزارشي از اقدامات خود به دادگاه ارائه دهد
۶ - اسرائیل باید فورا حمله نظامی خود به رفح را متوقف کند

و در آخر سوالی که در ذهن نویسنده متبادر می شود اینست که آیا اسرائیل با چراغ سبز آمریکا و یا پشتیبانی شورای امنیت سازمان ملل متحد در مقابل احکام دیوان بین المللی دادگستری مقاومت کرده و تمکین نمی نماید که به عملیات های نظامی و ویرانگر خود در نوار غزه ادامه می دهد و به وضوح مرتکب اعمالی همچون نسل کشی ، جنایت علیه بشریت و جنایات جنگی می شود؟
به نظر می رسد که ضرورت دارد تا مجمع عمومی سازمان ملل متحد تدابیری اندیشیده و ساز و کاری را در  نظر بگیرد تا مانع سوءاستفاده اعضاء دائم شورای امنیت از حق ناعادلانه وتو در برابر احکام دیوان بین المللی دادگستری شود.

*کارشناس ارشد حقوق بین الملل
بوشهر - خردادماه ۱۴۰۳