مهدی بسارده*

در فلسفه ایران کهن، انسان بهایی خاص دارد. هم علت العلل آفرینش های مادی ست و هم دادار اوهرمزد رای اومد، او را از همان فروری که خود از آن پدیدار گشته است برساخته و دایر مدار خویشتن در اداره امور گیتی گردانیده است و مهمترین تکلیف وی را گسترش نیکی و داد قرار داده است تا جهان هستی را که بر اثر زایش های اهریمنی تیره و تار می شود پاک سازد.

در جاي جاي اين ديار قهرمان پرور، چهره‌هاي برجسته‌اي در زمينه‌هاي مختلف علمي، فرهنگي، ادبي، سياسي، اجتماعي و اقتصادي قدم به عرصه تاريخ گذاشته و به ابديت پيوسته‌اند كه نام و ياد آن‌ها بايد زنده بماند تا نسل‌هاي بعدي بتوانند با تجليل از آن بزرگواران، هم دينشان را نسبت به آنان ادا كنند و هم درس‌هاي گرانبهائي از زندگي پرمايه، خدمات و مجاهدت‌هاي آن رجال نام آور فرا گيرند.

زنده یاد استاد سروش اتابک زاده یکی از این میان است. بزرگ مردی که عمر خود را صرف مطالعه و پژوهش در خصوص تاریخ دشتستان نمود.

پر واضح است كه نوشتن درباره اين نماد عشق به زادگاه كارآساني نيست. ولي ننوشتن هم مسئوليت وجداني دارد. چرا که این مرد بزرگ برای نگارنده همچون پدری بزرگوار، استادی فرهیخته، منتقدی دلسوز و یاوری با شهامت در روزهای سخت و تلخ تنهایی نبرد با سوداگران فرهنگی از یک سو و تخریب گران منتقد نما از دیگر سو بود.

او همیشه سعی می کرد پاسدار میراثی باشد که به بهای رنج و فداکاری گذشتگان به ما رسیده است. وی این میراث ارزشمند را نتیجه فداکاری و کار و کوشش ملتی می دانست که در این راه گام‌ها یی مهم برداشته و به موفقیت‌هایی عظیم در طول تاریخ دست یافته است.

در روزگارانی که هنوز سازمان میراث فرهنگی درون استان و شهرستان بصورت رسمی تاسیس نگردیده بود به عنوان یک ایرانی اصیل و با شرافت به تنهایی در مقابل تخریب گران عرصه های باستانی ایستاد و با اقامه دعوی در مراجع قضایی به دنبال احقاق حقوق میراث فرهنگی بود.

امروز هنگامی که در گالری بخش هخامنشی و ایلامی موزه منطقه ای خلیج فارس گذر می نمایی مجسمه ای بسیار زیبا از جنس سنگ مرمر که یک اثر شاخص هنری از پیکر تراشی یونانیان باستان است توجه ات را به خود جلب می کند. اثری فاخر و کم یاب که در جهان به زحمت همانند آن پیدا می شود و این حاصل تلاش های زنده یاد استاد اتابک زاده بود که گویا در اواخر دهه هفتاد خورشیدی پس از شکایت در مراجع قضایی و با پیگیریهای بسیار موفق می شود آن را به میراث فرهنگی استان تحویل دهد.

صیانت از میراث فرهنگی، صیانت از میراث مدنی و معنوی جامعه و صیانت از ریشه های انسان بودن آدمی است. صیانت از هویت انسانی او، این که به حقیقت که هست و چه نیست.

هر اثر به جا مانده از کرده‌ها و میراث اعصار و آثار فرهنگی اعم از مدنی و معنوی، آیت و ا شارت و مدرسه معرفت و عبرتی است برای آدمی، برای همه نسل‌ها یی که یکی پس از دیگری می‌رسند.

طی دهه های اخیر در سکوت سیاه و خاموشی حتی به اصطلاح متولیان و مدیران فرهنگ و میراث فرهنگی کشور، جنگ تمام عیار و گسترده ای را سازمان‌ها و نهادهای رسمی و نارسمی سود و سودا علیه مواریث تاریخی و فرهنگی میهن آغاز کرده‌اند که در هیچ دوره ای از تاریخ ملت با چنین وسعت و مقیاسی سابقه نداشته است.

زنده یاد سروش اتابک زاده تا واپسین روزهای حیات دمی از تلاش برای حفظ میراث فرهنگی و تاریخ زادگاهش دست بر نداشت و لحظه ای نیاسود. متاسفانه اجل مهلت نداد تا آخرین کتابش که بیش از یک دهه از عمر خود را صرف مطالعه، پژوهش و نگارش آن نموده بود را به زیور طبع بیاراید که امیدوارم روزی شاهد چاپ آن از سوی بازماندگان باشیم.

اتفاقا اولین آشنایی من با نام ایشان از طریق کتاب "جایگاه دشتستان در سرزمین ایران " بود. این آشنایی در بدو استخدام اینجانب در سازمان میراث فرهنگی کشور روی داد. در مدت 12 سالی که افتخار خدمت به تاریخ ، فرهنگ و میراث فرهنگی دشتستان را داشتم نظرات ایشان همواره راهگشایم بود.

از نکات جالب شخصیتی زنده یاد استاد اتابک زاده تعصب بسیار زیاد ایشان به زادگاهش بود. بگونه ای که علیرغم رابطه بسیار نزدیک ، صمیمی و معنوی که با ایشان داشتم اما هر جا احساس می نمود حق دشتستان آنگونه که بایستی ادا نشده است در نشریات خصوصا اتحاد جنوب قلم فرسایی و زبان به انتقاد می گشود. من نیز بی آنکه از ایشان تکدر خاطری پیدا کنم گاه موارد را خدمتش بصورت نامه یا تلفنی توضیح می دادم و یا آنکه علیرغم میل باطنی ولی بر اساس وظیفه اداری مجبور به ارسال جوابیه برای نشریه می شدم.

هر چند آن مرد بزرگ اکنون در میان ما نیست اما خدمات ارزنده ای که به میراث فرهنگی دشتستان نمود از یادها نخواهد رفت. اهداء تعداد بسیار زیادی کتاب به میراث فرهنگی جهت ایجاد کتابخانه در کاروانسرای مشیرالملک برازجان، همکاری در ساخت چند فیلم مستند به عنوان نویسنده، پیگیریهای بسیار جهت ایجاد دفتر میراث فرهنگی در دشتستان، پیگیری و اهدا برخی اشیا جهت افتتاح موزه تاریخ دشتستان (اینجانب در زمان تصدی مسئولیت میراث فرهنگی دشتستان موزه فوق را راه اندازی نمودم که متاسفانه در سالیان بعد بنا به برخی دلایل موزه فوق بسته شد و خواست مردم و علاقمندان مغفول ماند. لکن در حال حاضر مجدانه در حال پیگیری آن می باشم و قطعا دیدگاه مثبت و حمایتهای مدیرکل فعلی میراث فرهنگی استان می تواند این خواسته را محقق نماید) ارائه نظرات مشاوره ای پیرامون کاروانسرا و سایر آثار شاخص دشتستان، تشویق افراد محلی جهت تحویل اشیاء مکشوفه به میراث فرهنگی و... تنها بخشی از خدمات زنده یاد سروش اتابک زاده می باشد.

شاد باد هر که از او نام نکو ماند بجا

*رئیس اسبق اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان دشتستان