اگر در ساعت 12 تا 13:30 به یکی از ادارات پست و... رفته باشیم، با کمال تعجب مشاهده می‌کنیم که کسی جوابگوی ما نیست و با یک جواب قانع کننده که «کارکنان برای ناهار تشریف برده‌اند» روبرو می‌شویم. قصه دیروز و امروز نیست.

بارها اتفاق افتاده که کارمندان در انجام وظایف‌شان تنبلی کرده‌اند، گاه همین تنبلی‌ها و کم کاری‌ها، شما را به عنوان یک ارباب رجوع کلافه می‌کند. آیا واقعاً کارکنان برای صرف ناهار جوابگوی مردم نیستند؟ با کمی دقت متوجه می‌شویم که صرف ناهار و گاهی اقامه نماز، بهانه‌ای برای فرار کارمندان از مسئولیت آن‌ها شده است.

* چرا گاهی کارمندان فرار را بر قرار ترجیح می‌دهند

«چرا کارکنان کم کاری می‌کنند؟» این پرسش ساده‌ای است که بسیاری از مدیران و ارباب رجوع سازمان‌ها با آن روبرو هستند. بسیاری از مدیران از پاسخ دادن به این پرسش ناتوانند و در جست و جوی راه حلی برای کم کاری کارکنان هستند.

برای اصلاح کم کاری برخی کارکنان ابتدا می‌بایست علت این امر را بیابیم و سپس به دنبال راه چاره باشیم. اگر کارکنان اهداف سیستم را بدانند و با آن موافق باشند و یا از سیستم بازخورد مناسب دریافت نمایند، کمتر شاهد این گونه کم کاری‌ها خواهیم بود.

البته ناگفته نماند که برخی کارکنان نسبت به کار خود ناراضی هستند، شاید به این دلیل که خود را بالاتر از آن پستی می‌بینند که اکنون در آن مشغول به کار هستند. نارضایتی از پست موجود برای کارمندان موجب کاهش میزان کار مفید آن‌ها می‌شود.

طبق گزارش‌های منتشره، میزان کار مفید در کشورهای افغانستان و پاکستان بیشتر از ایران است. به یکی از ادارات پست تهران مراجعه می‌کنیم. شاهد کم کاری و اتلاف وقت برخی کارکنان هستیم.

علیرضا 30 ساله، پزشک عمومی درباره کم کاری کارکنان این اداره می‌گوید: من گاهی اوقات برای ارسال نامه به برادرم به این شعبه اداره پست مراجعه می‌کنم و زمان بسیاری معطل می‌شوم. علت این امر را نبود نظارت بر عملکرد کارکنان می‌دانم و بسیاری از برنامه‌هایم به علت بی‌مسئولیتی آن‌ها به هم ریخته است.

* در ژاپن کارمندان در خستگی مزمن و در ایران...

برخی گزارش‌ها حکایت از آن دارد که ساعت کاری مفید کارمندان در سال گذشته 64 دقیقه در روز و امسال به 22 دقیقه رسیده است و تقریباً به یک سوم کاهش یافته است.

مرتضی 35 ساله، تاجر درباره معطل شدن در ادارات و سازمان‌ها می‌گوید: هر وقت به یکی از سازمان‌های دولتی مراجعه کرده‌ام، چند ساعتی معطل شده‌ام. علت این امر را نبود متخصص در هر پستی می‌دانم.

* مدیران دست به کار شوند

بسیاری از مدیرانی که در پی حل معضل کم کاری کارکنان‌شان هستند باید کارمندان را به پیشرفت تشویق کنند و با تشخیص کارمند خوب و دادن پاداش به وی بقیه کارکنان ایجاد انگیزه کنند. یک مدیر موفق انتظارات خود را به طور صریح به کارکنانش انتقال می‌دهد و اطلاعات و امکانات لازم را برای درست انجام دادن کارها فراهم می‌کند.

دکتر امان الله قرایی‌مقدم جامعه شناس درباره علت کم کاری کارمندان می‌گوید: ویژگی برخی کشورها این است که کارمندان هنوز در حالت همبستگی مکانیکی به سر می‌برند. کار را انجام می‌دهند بدون این که بدانند فعالیت آن‌ها چه اهمیتی در نظام اقتصادی و فرهنگی و... دارد و در نتیجه از عمل خود لذت نمی‌برند.

وی مهم‌ترین علت کم کاری کارمندان را ضعف‌های سازمانی می‌داند و می‌گوید: اگر این افراد در کشورهای دیگری قرار بگیرند، مفید کار می‌کنند. سازمانی که از کارکنانش نظر نمی‌گیرد، مانع رشد کارمند می‌شود.

* ارباب رجوع چه کند؟

فاصله صدها کیلومتری ارباب رجوع و تکریم واقعی چیزی نیست که با انعکاس چند خبر و تجلیل و مصاحبه قابل ترمیم باشد و این آسیب فرهنگی و اجتماعی، چالشی است که نظام اداری کشور را با مشکلات بسیاری مواجه کرده است. وقتی مراجعین به پاسخگو نبودن کارکنان اعتراض می‌کنند در برخی موارد به جای تکریم با تهدید روبرو می‌شوند. برخی از همین ارباب رجوع‌هایی که از دست کم کاری کارمندان کلافه می‌شوند، خودشان کارمند هستند و شاید آن‌ها هم در پست خود کم کاری می‌کنند پس بهتر است هر ارباب رجوعی از خودش شروع کند و در هر پستی کار خود را به نحو احسنت انجام دهد.

برخی از ارباب رجوع با این که از کم کاری کارمندان کلافه شدند، همین طور دست روی دست گذاشته‌اند و هیچ گونه اعتراضی به خود کارکنان و یا مدیران آن‌ها نمی‌کنند. بی‌خیالی ارباب رجوع روز به روز به بدتر شدن رفتار کارکنان منجر می‌شود.

* دولت و مقابله با کم کاری کارمندی

دولت در ایجاد وجدان کاری در جامعه نقش بسزایی دارد. اگر مدیران ضعیف مورد مؤاخذه قرار گیرند و از نیروهای خلاق و زحمتکش قدردانی به عمل آید، وجدان کاری در محل مجموعه کشور شکوفا خواهد شد. باید تدبیری اندیشیده شود که برخی کارمندان مجبور نشوند برای گذراندن زندگی خود به کارهای دوم و سوم روی آورند و خستگی ناشی از آن را به محل کار اصلی خود بیاورند. در این بین تبلیغات نیز از عوامل بسیار مؤثر در ایجاد فضای مناسب رشد وجدان کاری است.

اگر دستگاه‌های تبلیغاتی و رسانه‌ها وضعیت کشور را به درستی برای کارکنان تشریح کنند و هر کسی در هر مسئولیتی وظایف خود را به طور دقیق درک کند، به طور قطع در تقویت وجدان کاری مؤثر خواهد بود./ب1

منبع: باشگاه خبرنگاران