✍ احمد خواجه حسنی

از ابتدای انتشار اخبار ناگوار و دهشتناک سانحه ی بالگرد حامل رئیس جمهور فقید در استان آذربایجان شرقی ، شوربختانه برخی از کاربران شبکه های اجتماعی دگربار اسیر فضای دو قطبی شده و با قضاوت‌های کلیشه‌ای و تفکّرات قالبی، نسبت به اعلام مواضع برخی شخصیت های اعتدالی یا عمدتاً منتقد عمل کرد دولت، با اظهار نظرها و استنباط های نابخردانه واکنش های نامعقولانه ای از خود نشان داده اند از جمله این که شما چگونه تا دیروز به کرّات و به تناوب از رویه های دولت در زمینه های مختلف انتقاد داشتید و امروز مواضع خود را تغییر دادید و ایرادهای بنی اسرائیلی و سطحی نگری از این دست که در چنین شرایط غم باری مایه تأسف است.
نخست، این یک قاعده ی جامعه‌شناختی است که وقتی مردم یک جامعه با درد و رنج بزرگی به مانند حادثه ی اخیر مواجه می‌شوند، وحدت می‌یابند هم چنان که با شهادت سردار دل ها این قاعده تعبیر شد در این بین امّا فضای دوقطبی که برون دادی از تفسیر نادرست رویدادهاست باعث شده بسیاری از پدیده ها تسلیم قضاوت های حدّی و هیجانیِ منشاء از فضای دوقطبی شود و این رویه در پائین ترین سطح نهاد اجتماعی یعنی خانواده تا سایر سطوح نمود پیدا کند و هر فردی "واقعیات" پیرامون خود را در چارچوب مفروضات، پیش دانسته ها و پیش فرض های خود درک و تحلیل کند، در فضای دوقطبی اذهان قالب بندی شده و تمایل مغزها به تقسیم بندی های نادرست به شدت افزایش می یابد تا جایی که ذهن انسان گرفتار انبوهی از خطاهای شناختی در تعامل‌ها ، قضاوت‌ها و تحلیل‌های موضوعی می شود و تحلیل ها مدام بر مبنای صفر و یکی یا سیاه و سفید، خوب یا بد و چپی یا راستی در جریان است.

در این وضعیت، موضع گیری های افرادی که مشی اعتدالی دارند به نوعی دردسر ساز شده و نیازمند صرف وقت و انرژی در جهت روشن گری و آگاهی بخشی است چرا که دو قطبی موجود، کور رنگی تحلیلی ایجاد کرده و قدرت تحلیل و استنباط را از برخی افراد سلب می کند و اینان پیش انگاره هایی را که در ذهن ناخودآگاه خود چیده اند بنیانگذار اصلی واقعیت ها قرار داده و همین امر منجر به کج فهمی یا بد فهمی در آن ها می شود.

دکارت به ‎عنوان پدر مدرنیته اعتقاد دارند که برای فهمیدن، ابتدا باید از بدیهیات شروع کرد و بدیهی‎ترین امور، تفکر و اندیشه به جای قضاوت نا به جاست، پیش تر از مرحوم شریعتی آموخته ایم قضاوت هر کسی برجسته ترین نشانه ی شخصیت اوست بنابراین اندیشه ورزی و تکیه بر عقلانیت در پرتو منطق راه برون رفت از قضاوت های نابخردانه است...
حاصل سخن این که برای آن که فردابینی مجال بروز یابد بایسته می نماید از این مدار ناصواب بیرون جست.
ما نیاز داریم به این که با پرهیز از افراط و تفریط و ایجاد نوعی انتظام در کثرت و برقراری ارتباط آگاهانه و پایدار میان حیات ذهنی و حیات اجتماعی ، هر چه بیشتر از بازتولید "منطق مقابله" فاصله گرفته و با طرف دیگر خودمان فضای بیناذهنی تلطیف شده‌ای را برساخت کرده، با تکیه بر اهداف مشترک به وفاق و وحدت اجتماعی نائل گردیم.
ارزش ها و اهداف مشترک به مثابه دیوار دفاعی هستند که از ریزش نظام اجتماعی و نظام شخصیتی جامعه جلوگیری می کنند و در عین حال موجبات وحدت و همبستگی را فراهم خواهند کرد.
ایمان داشته باشیم که وحدت از درون اختلاف نظرها و تفاوت ها هم قابل دست یابی است اگر اندیشه پیشه کنیم.