حسین صداقت

اقتدار دولت و اعتماد عمومی دو رکن اساسی در حکمرانی کارآمد هستند. در شرایطی که دولت در فضایی از عدم اطمینان، تغییرات ناگهانی و بحران‌های اقتصادی به قدرت می‌رسد، این دو عامل به‌شدت تضعیف می‌شوند. مردم با مشاهده نشانه‌هایی از ناهماهنگی در سیاست‌گذاری، ناکارآمدی در تصمیم‌گیری و عدم ثبات اقتصادی، احساس می‌کنند که دولت توانایی مدیریت اوضاع را ندارد. این احساس بی‌ثباتی خود موجب کاهش سرمایه اجتماعی و تشدید بحران مشروعیت می‌شود.
چالش‌های دولت در مسیر تثبیت اقتدار و جلب اعتماد عمومی
1. نبود آمادگی عمومی برای تغییرات سیاسی
در بسیاری از موارد، دولت‌ها در شرایطی روی کار می‌آیند که جامعه هنوز از نظر روانی و سیاسی آماده پذیرش تغییرات نیست. این عدم آمادگی باعث شکل‌گیری نوعی گسست میان مردم و دولت می‌شود که خود به کاهش اقتدار و مشروعیت دولت منجر می‌گردد.
2. چنددستگی در بدنه دولت
یکی از عوامل اصلی که باعث کاهش اعتماد عمومی به دولت‌ها می‌شود، عدم هماهنگی در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها است. وقتی دولت دچار چندصدایی، تغییرات مکرر در مدیریت و اختلافات درونی باشد، این ناهماهنگی به جامعه نیز منتقل می‌شود و احساس بی‌ثباتی را در میان مردم تقویت می‌کند.
3. بحران اقتصادی و فشار معیشتی
مهم‌ترین فاکتور در تعیین مشروعیت و اقتدار یک دولت، وضعیت اقتصادی جامعه است. افزایش قیمت‌ها، تورم، کاهش قدرت خرید و نبود سیاست‌های کارآمد برای کنترل بحران اقتصادی، مستقیما بر احساس بی‌اعتمادی مردم به دولت تأثیر می‌گذارد. اگر دولت در این زمینه نتواند سیاست‌های موثری ارائه دهد، اقتدار خود را به‌شدت از دست خواهد داد.
4. رویکردهای غیرعملی و بی‌اثر در مدیریت بحران
دولت‌هایی که در بحران قرار دارند، نمی‌توانند با روش‌های سنتی و کلیشه‌ای مانند بازدیدهای مکرر، جلسات بی‌پایان و سخنرانی‌های تبلیغاتی، اعتماد عمومی را جلب کنند. مردم به دنبال نتایج واقعی و محسوس هستند، نه وعده‌های تکراری و بدون پشتوانه عملی.
5. کاهش سرمایه اجتماعی و ضعف ارتباط با مردم
یکی از پیامدهای مهم ضعف عملکرد دولت، کاهش سرمایه اجتماعی است. وقتی مردم احساس کنند که دولت به مشکلات آن‌ها توجهی ندارد یا سیاست‌های آن بیشتر در جهت منافع خاص است، سرمایه اجتماعی تضعیف شده و دولت با بحران مشروعیت مواجه می‌شود.
راهکارهای پیشنهادی برای بازسازی اقتدار و جلب اعتماد عمومی
1. پذیرش شرایط غیرعادی و مدیریت آن به‌عنوان یک بحران واقعی
دولت باید بپذیرد که در شرایط عادی روی کار نیامده و بنابراین، نمی‌تواند با روش‌های معمول به حکمرانی ادامه دهد. در چنین شرایطی، مدیریت بحران باید در اولویت قرار گیرد و سیاست‌ها بر اساس واقعیت‌های موجود، نه فرضیات ایدئولوژیک یا وعده‌های غیرعملی، تنظیم شوند.
2. یکپارچه‌سازی سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری‌ها
دولت باید از چنددستگی و ناهماهنگی در درون خود جلوگیری کند. تصمیمات باید شفاف، قاطع و هماهنگ باشند و همه بخش‌های اجرایی در جهت اجرای یک سیاست مشخص عمل کنند. این امر نیازمند ایجاد یک مرکز تصمیم‌گیری قدرتمند و حذف تعارضات درونی است.
3. تمرکز بر حل مشکلات ملموس اقتصادی و معیشتی
اگر دولت بتواند تورم را کنترل کند، روند اشتغال را بهبود بخشد و فشار اقتصادی را کاهش دهد، اقتدار خود را باز خواهد یافت. برای این کار، دولت باید سیاست‌های مشخص، عملی و قابل سنجش ارائه دهد و اجرای آن‌ها را به‌طور شفاف به مردم گزارش کند.
4. حرکت از رویکردهای نمایشی به اقدامات عملی و موثر
دولت نباید به بازدیدهای میدانی، جلسات بی‌نتیجه و سخنرانی‌های تبلیغاتی بسنده کند. مردم انتظار دارند که اقدامات دولت نتایج عینی و قابل لمس داشته باشند. سیاست‌هایی که تنها در سطح رسانه‌ای اجرا شوند، به‌جای تقویت اقتدار دولت، به بی‌اعتمادی عمومی دامن می‌زنند.
5. بازسازی سرمایه اجتماعی از طریق شفافیت و پاسخگویی
دولت باید با مردم صادقانه و شفاف سخن بگوید. اگر مشکلاتی وجود دارد که حل آن‌ها نیاز به زمان دارد، این موضوع باید به‌وضوح با مردم در میان گذاشته شود. همچنین، مسئولان باید پاسخگوی تصمیمات خود باشند و در برابر ناکامی‌ها، مسئولیت بپذیرند.
6. ارائه یک گفتمان جدید مبتنی بر واقعیت‌ها و آینده‌نگری
دولت نباید صرفا به دفاع از عملکرد خود بپردازد، بلکه باید یک روایت منسجم و امیدبخش از آینده‌ای بهتر ارائه دهد. این گفتمان نباید متکی به شعارهای توخالی باشد، بلکه باید بر تحلیل‌های واقعی، برنامه‌های عملی و سیاست‌های قابل اجرا استوار باشد.
نتیجه‌گیری
اقتدار و اعتماد عمومی، پایه‌های اصلی ثبات و کارآمدی یک دولت هستند. اگر دولت در شرایط غیرعادی و بحرانی روی کار آمده باشد، نمی‌تواند با روش‌های سنتی و غیرعملی این بحران را مدیریت کند. برای بازسازی اقتدار و جلب اعتماد عمومی، دولت باید به مدیریت واقعی بحران، سیاست‌گذاری شفاف، اقدامات ملموس اقتصادی و بازسازی سرمایه اجتماعی بپردازد. بدون این اقدامات، نه‌تنها اقتدار دولت بازنخواهد گشت، بلکه بحران مشروعیت نیز عمیق‌تر خواهد شد.
در نهایت، مردم زمانی به یک دولت اعتماد می‌کنند که نتایج ملموس و تغییرات واقعی را در زندگی خود احساس کنند، نه اینکه صرفا وعده‌های تکراری بشنوند.