پیمان رحیمی قره میرشاملو

منطقه عشایری شاه قاسم از توابع بخش سعد آباد شهرستان دشتستان از توابع استان بوشهر می باشد. در این منطقه 13 خانوار عشایری زندگی می کنند که در مجموع 8 نفر از کودکان 6 تا 10 ساله  این خانوارها از نعمت تحصیل محروم هستند. این بچه ها که همراه با والدین خود به شغل دامداری مشغول می باشند تاکنون فرصت تحصیل و بهره مندی از امکانات دولتی و تحصیل رایگان  در مدرسه را به دست نیاورده اند.

این در حالی است که قوانین اساسی  و نیز پیمان بین المللی حقوق کودکان علاوه بر اینکه کار کردن را برای کودکان منع کرده و به کارگیری کودکان در مشاغل را جرم اعلام نموده است (ماده 32 کنوانسیون بین المللی حقوق کودک: كودك بايد در برابر هر كاري كه رشد و سلامت او را تهديد مي كند , حمايت شود. دولت ها بايد حداقل سن كار و شرايط كار كودكان را مشخص كنند و ماده 79  قانون کار ایران: به کار گماردن افراد کمتر از 15 سال ممنوع است)، دولت ها را موظف به تامین امکانات لازم و حداکثری برای تحصیل رایگان کودکان می نمایند.

این موضوع بهانه ای شد تا با عنوان مطالبی، به لزوم  آموزش برای کودکان و قوانین و مقررات داخلی و بین المللی در زمینه حقوق کودکان و تحصل آنها پرداخته و مطالبی را از باب تفسیر موضوع، عنوان نماییم.
توجه به حقوق کودک، مختص جوامع امروزی نبوده، بلکه در تمامی ادوار و جوامع نسبت به حقوق کودک توجه ویژه ای شده است . انسان برای زندگی اجتماعی خویش، علاوه بر اینکه نیازمند امنیت جسمی، روحی، اقتصادی و... می باشد؛ به آموزش صحیح نیز نیاز دارد . کودکان نیزکه پایه و اساس رشد جسمی، عقلی و اجتماعی آنان، از همان سالهای نخست زندگی، آغاز می شود، باتوجه به وضعیت خاص آنان به لحاظ جسمی و روحی، نیاز به حمایتها و مراقبتهای ویژه  و نیز آموزش دارند. این اقدامات باید مفهوم و قالب متناسبی یافته و با توجه به ناتوانی کودکان برای استیفای مستقیم حقوق خویش، جنبه های حمایتی وسیعی یابد; به گونه ای که الزام ناشی از حمایت آنان کاملااحساس شود.

دوران كودكي در رشد و پرورش كودكان اهميت ويژه اي داشته و اساس رشد جسمي , ذهني , عاطفي و اجتماعي آنان در اين سال ها شكل مي گيرد و نیز ؛ با توجه به اینکه در بیشتر مواقع نقش یک فرد تربیت یافته در یک سیستم آموزشی صحیح و پویا در ساختن جامعه ، بسیار پررنگ تر از یک نهاد می تواند باشد. همه می دانند تاریخچه و بنیان آموزش و پرورش عشایری ایران با نام و یاد بزرگمردی بنام محمد بهمن بیگی گره خورده است که هر چند در دوران کودکی از حداقلی امکانات هم بهره مند نبود اما بیشترین بهره را از آموزش و تربیت صحیح نظام آموزشی زمان خود برد ؛بیشترین خدمت را به کشور خود کرد و نیکوترین یاد ها را اذهان از خود برجای گذاشت ...
"من در یک سیاه چادر به دنیا آمدم ...زندگانی را در چادر با تیر تفنگ و شیهه اسب آغاز کردم...تا ده سالگی حتی یک شب را در شهر و خانه شهری به سرنبردم...دار و ندار ماهم به دست حضرات دولتی و ملتی به یغما رفت.دوران تبعیدمان بسیار سخت گذشت و بیش از یازده سال طول کشید. چیزی نمانده بود که در کوچه ها راه بیفتیم و گدایی کنیم ...پدرم تحت نظر شهربانی بود...برای خرید خربزه هم که میرفت مامور دولت درکنارش بود . بیش از بیست تبعیدی قشقایی در تهران بود ...
سرانجام ...تصدیق لیسانس گرفتم ... پدرم لیسانسم راقاب گرفت و به دیوار گچ فرو ریخته اتاقمان آویخت ...پس از عزیمت رضا شاه که قبلا رضاخان بود و بعدا هم رضاخان شد ، همه تبعیدی ها رها شدند... "
برگرفته از کتاب: بخارای من ایل من / محمد بهمن بیگی
از اين رو، توجه به دوران کودکی  و تلاش در راه بهتر كردن زندگي کودکان و نیز تربیت و آموزش صحیح آنان , امري ضروري بوده و از اهمیت ویژه ای برخوردار است. علاوه بر آن، دانش آموزان مهم ترین سرمایه های یک کشور هستند که بعنوان نسل پویا ، اقتدار و استقلال آینده یک کشور را تضمین می نمایند. به هر میزان که آموزش و پرورش بتواند نقش تربیتی و پرورشی خود را بهتر انجام دهد، به همان اندازه هم خروجی آن افرادی توانمندتر و مفیدتر خواهند بود  که این امر بستگی دارد به اینکه تا چه اندازه اراده قوی در مسئولان تصمیم گیرنده در سطح ملی برای نظام آموزشی کشور در جهت تدوین برنامه های مدون برای تحصیل تمام  کودکان به دور از تبعیض و تناقض ها وجود داشته باشد تا این کودکان که بخشی از بدنه اجتماع هستند تا پایان عمر در بیابان ها رها شده نمانند.
شرایط سنی کودکان و آسیب پذیر بودن آنان، حمایت و مراقبت همه جانبه از آنان در جهت رشد و سلامت جسم و روان آنها را ایجاب می کند. ضرورت قوانين خاص براي كودكان از اين اصل اساسي روان شناسي ناشي مي شود كه كودكان نه تنها از نظر كميت , بلكه از نظر كيفيت با بزرگسالان تفاوت هاي اساسي داشته و خواست ها, نيازها و ويژگي هاي خود را دارند. بنابراين از نظر حقوقي نيز , نياز به قوانين خاصي دارند كه با بزرگسالان متفاوت است.
در اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دولت موظف است علاوه براینکه همه امکانات خود را در رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانا عادلانه برای همه، در تمام زمینه های مادی و معنوی به کاربندد ، آموزش و پرورش رایگان را برای همه در تمام سطوح تسهیل و تامین نماید. 
پيمان جهاني حقوق كودك نیز با در نظر گرفتن نيازهاي كودكان، ضرورت هایی ازجمله  1- اهمیت دوران کودکی 2- اسيب پذيري كودكان 3- تفاوت كودكان با بزرگسالان، برای آنها برشمرده و قوائدی را تدوین نموده است.
ماده4 این کنوانسیون در باب تحقق حقوق كودكان، دولت ها را به تلاش به اجرای حقوق کودک موظف کرده   و ضمن اینکه در ماده6 همان معاهده ، هر کودک را دارای حق طبیعی زندگی می داند، دولت ها را موظف می کند زندگي، بقا و رشد كودك را تضمين نمایند.  ماده 17 همان قانون نیز صراحتا اعلام می کند : دولت ها بايد امكان دسترسي كودكان به اطلاعات مناسب را تضمين نمایند.
ارائه خدمات بهداشتی و توجه به  سطح زندگی کودکان در مواد 24 و 27 کنوانسیون حقوق کودکان مورد توجه قرار گرفته است.
طبق ماده24 كودكان حق دارند از بالاترين سطح بهداشت و خدمات پزشكي برخوردار شوند. دولت ها بايد برگسترش و مراقبت ها و اموزش هاي همگاني بهداشتي, توجه خاص مبذول دارند . و درماده27 هر كودك حق دارد از سطح زندگي برخوردار شود كه رشد جسمي, ذهني, رواني و اجتماعي او را تامين كند.
ماده28 برخورداري از اموزش و پرورش را حق هر كودك می داند واعلام میکند دولت ها بايد امكان اموزش ابتدايي رايگان و اجباري را براي همگان فراهم اوردند. همچنین در ماده29اموزش ارزش ها را هدف کلی آموزش و پرورش ذکر کرده و صراحتا اعلام می نماید؛ هدف اموزش و پرورش بايد رشد شخصيت و توانايي هاي كودك به كاملترين صورت باشد و كودک را براي يك زندگي فعال در يك جامعه اماده سازد.
توجه این معاهده عام بین المللی به حقوق کودکان تا آنجا پیش رفته که حتی در ماده31؛ بازي و فعاليت هاي فرهنگي کودکان را مورد توجه جدی قرار داده و بیان می کند: كودك حق بازي, تفريح و مشاركت در فعاليت هاي فرهنگي و هنري را دارد.
در پایان این بحث سخن امام خمینی که خطاب به دانش آموزان دبستانی فرمودند :"امید من به شما دبستانی هاست" را آورده و از مسئولان و تصمیم گیرندگان نظام آموزشی کشور این سوال را می پرسم که:
 آیا به این کودکان محروم از تحصیل نیز امیدی هست ؟؟؟

/ج