اسماعیل ضیاء:*

نظام طبیعت آکنده از شگفتی ها وزیباییهای فراوان است .یکی از مخلوقات شگفت انگیز وپر اعجاب هستی،انسان است .که خداوند متعال در قرآن کریم با تعبیر "فتبارک الله احسن الخالقین" از آن یاد می کند. وقتی خالق انسان که خداوند متعال است بابت آفرینش چنین موجودی به خود آفرین میگوید قطعا مخلوق چنین خالقی نیز بهره ها واستعدادهای فراوانی خواهد داشت. انسان در طول زندگی خویش در دورانهای مختلفی قرار می گیرد. یکی از زیباترین وپر جاذبه ترین دوران زندگی انسان ،دوران جوانی است .دورانی سراسر شور ونشاط واشتیاق ،دوران شکفته شدن تواناییهای عقلانی ،دوران آرزومندیها وبلند پروازیها ،دوران همت های بلند ،دوران نشاط اجتماعی و.آرمان خواهی ،دورانی که خداوند متعال مجموعه ای از مواهب ونعمت هایش را به انسان هدیه نموده است تا انسان به وسیله آن به کمال حقیقی خویش دست یابد .امیر سخن ،امام علی (ع)در نهج البلاغه ،ویژگیهای شخصیتی جوان را تیز بینی وتیز هوشی ،قلب پذیرا داشتن ،وآرزومندی معرفی می کند .ومی فرماید :"انما قلب الحدث کالارض الخالیه ما القی فیها من شی قبلته..سر زمین دل جوان بسان یک زمین خالی ،شخم زده وآماده است که هر چه در آن بپاشی به سرعت می گیرد ورشد می کند ."تاکیدات فراوانی در سخنان بزرگان دین نسبت به اهمیت دوران جوانی ونحوه برخورد با جوانان وارد شده است .واین امر وظیفه خطیر خانواده وجامعه را بیشتر آشکار می سازد .خانواده با توجه به ویژگیهای شخصیتی ای که همه جوانان در این دوران دارا می باشند باید به فکر معرفی الگوهای ناب به جوانان باشند چرا که معرفی الگو یکی از راهکارهای اساسی در امر تربیت می باشد .واز سرزنش ،توبیخ ،نصیحت وموعظه مداوم بپرهیزند. امام علی (ع ) می فرمایند: آداب ورسوم خود را به فرزندانتان تحمیل نکنید زیرا آنان برای زمانی غیر از زمان شما آفریده شده اند. و همچنین در باب اهمیت دادن به جوانان ونظر خواهی از  آنان می فرماید:"
إذَا احتَجتَ إِلَى المَشوَرَةِ فى أَمرٍ قَد طَرَأَ عَلَيكَ، فَاستَبدِهِ بِبِدايَةِ الشُّبّانِ، فَإِنَّهُم أَحَدُّ أَذهانا وَأَسرَعُ حَدسا، ثُمَّ رُدَّهُ بَعدَ ذلِكَ إلى رَىِ الكُهولِ وَالشُيوخِ لِيَستَعقِبوهُ وَيُحسِنُوا، الاِختيارَ لَهُ فَإِنَّ تَجرِبَتَهُم أَكثَرُ؛
هنگامى كه در پيش آمدى احتياج به مشورت داشتى ابتدا به جوانان مراجعه نما زيرا كه آنان ذهنى تيزتر و حدسى سريع تر دارند سپس (نتيجه) آن را به نظر بزرگسالان و پيران برسان تا پيگيرى نموده، عاقبت آن را بسنجند و راه بهتر را انتخاب كنند زيرا تجربه آنان بيشتر است."
همچنین نامه های فراوانی از امام علی (ع)به فرزندش امام حسن (ع)نوشته شده که در آن به نکات ظریف تربیتی اشاره شده است .امام به فرزندش می نویسد: "من تورا از دنیا وحالات آن وزوال ودگرگونی  اش آگاه ساختم واز آخرت وآنچه که بر ای اهلش در آن مهیا شده مطلع ساختم ."امام در حالی که پدر ی مهربان ودلسوز است بسان یک مربی تربیتی با جملاتی مهربانانه وپر از عطوفت راه را برای فرزندش می نمایاند ..پس نقش اساسی خانواده همراهی وآگاهی دادن به جوان با شیوه های مناسب تربیتی ومعرفی الگو های ناب تربیتی است .البته این آگاهی ومعرفی باید آمیخته با عطوفت ومحبت باشد .اریکسون می گوید: ویژگیهای اصلی جوانی عبارت است از "تحلیل روابط بین خود وجامعه ،کنار کشیدن نسبی خود از جامعه وهویت مخصوص جوانی که پس از این دوره ادامه نخواهد یافت. در مقابل تغییرات سریع اجتماعی ،جوانان روابط قبلی خود را با اشخاص ،مورد بررسی مجدد وبازنگری قرار می دهند وبا از نو مشخص ساختن آنها ،به گذشته فرهنگی خود توجیه می بخشند ،پیش از آنکه خود را آماده برای تحقق وظایفی بدانند یا در تصور خویش برای آینده خود مهیا باشند .این بررسی مجدد سنت فرهنگی به وسیله جوانان ،دارای پیامدهای مهم وامید وار کننده ای برای جامعه است ،زیرا این امر چنین معنا می دهد که آنچه پشت سر گذاشته شده از رده چیزهای پایدار ودوام پذیر کنار گذاشته شده است وموضوعات مربوط به جهت گیری آینده مدام مورد بررسی قرار می گیرند وبه تحول جامعه به دیدگاه یک مفسر انتقادی می نگرند ."وقتی به تاریخ سرزمین مان مینگریم ،مشاهده می کنیم بهترین وشجاع ترین جوانان را داشته ایم .در جریان پیروزی انقلاب نقش پر رنگ جوانان در مبارزات واعتراضات ضد شاهنشاهی وبعد از آن نقش حیاتی وبرجسته آنان در دوران 8سال دفاع مقدس ،جوانانی با سن کم که فرماندهانی پر آوازه بودند که پشت دشمن با شنیدن نام آنان به لرزه در می آمد .جوانانی که فداکاریهایشان امروزه بهترین الگو برای نسل حاضر می باشد .ولی در این برهه حساس زمانی وشرایط وموقعیت خاص منطقه ای کشورمان ،دشمنان برای سست کردن اعتقادات واراده ی این جوانان تمام تلاش وکوشش خود را به کار بسته اند .آنها با ایجادوساخت  هزاران شبکه وبرنامه ماهواره ای وتبلیغات ضد اخلاقی ودینی در شبکه های اجتماعی ،سعی در تضعیف روحیه انقلابی وایمانی وجدا کردن جوانان از اعتقاد به ارزشهایی دارند که همیشه کلید موفقیتشان در اوج سختی ها بوده است .واین امر مسئولیت بسیار بزرگ ومهمی رابر دوش متصدیان فرهنگی جامعه قرار میدهد .که باید بیش از پیش به فکر تدوین برنامه های فرهنگی ای باشند که با اندیشه وتفکر امروزی جوانان همخوانی داشته باشد ودر عین حال مسیر روشن سعادت را به جوانان نشان دهد. آیا متصدیان فرهنگی جامعه بحران بیکاری وبالا رفتن سن ازدواج جوانان را جدی نگرفته اند ؟آیا میلیونها جوان تحصیلکرده وفاقد شغل در جامعه بدون اینکه امکان مالی برای کار آفرینی داشته باشند خطری برای جامعه محسوب نمیشود ؟هرچند همت وتلاش جوان ایرانی همیشه ستودنی بوده وخواهد بود .ولی این امر از وظیه مهم وخطیر مسئولین نمیکاهد./م

* کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی