احسان مظاهری

فرهنگی، نویسنده و کارگردان نمایش

*پایگاه و شأنِ معلم را در جامعه یِ امروز چگونه می بینید، چه شخص یا اشخاصی(قاعدتاً حقوقی) در صعود و افولِ این جایگاه می توانند نقشِ موثر داشته باشند؟
-پیش از هرچیز می‌بایست بپرسیم معیارِ تشخیص پایگاه و شأن یک فرد در جامعه چیست؟ در تاریخ و جغرافیایی که ما زندگی می‌کنیم؛ دانش و درس و بحث و کتاب، درصد بسیار پایینی از وجهه و شأن اجتماعی را تعیین می‌کنند و در عوض آنچه این جا و اکنون شأن و شخصیت می‌بخشد، امری عینی و انضمامی است؛ یعنی قدرت. آن چه حیوانات را قدرتمندتر می‌کند توان فیزیکی برای به چنگ آوردن است و آن چه به قدرتِ انسان اضافه می‌کند، توان خریدن و از آنِ خود کردن. بنابراین قشر فرهنگی به دلیل جیب‌های تهی از قدرت، همچون حیوانی دندان‌کشیده در جنگل است که چون ابزار بقا را از دست داده، احترام و شأن و شخصیت چندانی هم ندارد.
مضاف بر این که؛ عمده‌ی کتاب‌های درسی مطابق باورهای امروز جامعه نیست و تدریس و تحمیل این موضوعات توسط معلمان، دانش‌آموزان و عموم مردم را به آن‌ها بدبین کرده و تصویری ریاکارانه به آنها بخشیده است. بدیهی است که نقاشانِ این شأن و تصویر ناموزون از وجهه‌ی معلم، سیاستمداران هستند.

*آموزش و پرورش کنونی تا چه اندازه پاسخ گوی توقعات، نیازها، انتظارات و آمالِ جامعه و فرهنگیان است؟

- آموزش و پرورش نیازها و انتظارات جامعه‌یِ فرهنگیان؛ اعم از معلمان و دانش‌آموزان را برآورده نکرده است چون اساساً تعریف آن ها از تربیت یک نسل متفاوت است. سیاست آموزش و پرورش در عمل، نه آموزش است و نه پرورش؛ بلکه کنترل کودکان و نوجوانان و پر کردن وقت آن هاست که مبادا آسیبی به خودشان یا دیگری وارد کنند. به‌همین ترتیب، ما معلمان هم می‌بایست نقش دایه‌های مهربانی را بازی کنیم و حدود ۴۰ دانش‌آموز را به مدت ۹۰ دقیقه در کلاس‌های ۱۲متری سرگرم کنیم. این است که بودن یا نبودن معلمان را مهم تلقّی نمی‌کنند، چون نیازی به دانش معلمان احساس نمی‌شود و همین که مثل یک سرباز به کلاس بروند و پُست بدهند، کافی است. این کار هم که از همه برمی‌آید. پس همیشه می‌توان جایگزینی برای فرهنگیان پیدا کرد. از نگاه سیاستمداران، معلمان در جایگاهی نیستند که نظرشان تغییری ایجاد کند، پس نظرخواهی از آن‌ها بی‌مورد است. بنابراین، اصولاً توقعات و انتظارات و دستورات از بالا به پایین جاری است، اما از پایین به بالا شنیده نمی‌شود.

*افق و آینده یِ آموزش و پرورش را با وجود کمبودها، برای نیل به استانداردهایِ جهانی را چگونه ارزیابی می کنید؟

- از آن جا که افق و آینده‌ی آموزش و پرورش تابعی از آینده‌ی کلی جامعه است، نمی‌توان به پیشرفت دانش و درس و مدرسه خوش‌بین بود وقتی دغدغه‌ی اصلی نان است. وضعیت اقتصادی و معیشتی از یک سو و فلاکت فرهنگی که از تحمیلِ باورهای سنتی سربرآورده از سوی دیگر، اجازه‌ی تحرک به افراد و افکار بالنده و خلاق نمی‌دهد. این است که هم در محتوا و هم در فرمِ آموزش نه تنها با استانداردهای جهانی فرسنگ‌ها فاصله داریم بلکه گویا تعمداً در مقابل آن گام برمی‌داریم. تحمیلِ محتوای عقیدتی به دانش‌آموزان، برخورد قهریه با معلمان مطالبه‌گر، ایجاد مدارس طبقاتی برای طبقات مختلف جامعه، کمّی شدن آموزش بجای کیفیت بخشی، تئوری پردازی به جای عمل‌گرایی، عدم آموزش رایگان که تخطی روشنی از قانون اساسی است و... فقط مُشتی کوچک از این خروار است.

* اگر جای وزیر آموزش و پرورش بودید؛ اولویت یا اولویت های خود را بر روی کدام مسائل متمرکز می کردید؟

- وزیر آموزش و پرورش می‌بایست معلمان را برای انتخاب کتاب درسیِ مطابق با سطح فکری و دغدغه‌ی‌ دانش‌آموزانِ آن منطقه مورد وثوق بداند. همچنین می‌بایست برای احقاق حقوق فرهنگیان و انگیزه‌بخشی به آنان‌ مُصر باشد چرا که این شور و اشتیاق به واسطه‌ی معلمان در دانش‌آموزان اثر خواهد کرد. وزیر آموزش و پرورش می‌بایست وکیل مدافع فرهنگیان باشد، نه سدّی در برابر خواسته‌های برحق آنان.