حسن انصاری (امرو هیچستانی)

می نویسم تا من نیز در انباشت نوشته های نخوانده ی مردم سرزمینم نقشی داشته باشم. کاغذ سفید خیلی گران است؛ کسی برای پاک کردن شیشه، خشک کردن ماهی، سفره ی کارگری و دانشجویی و مجرّدی، و پاک کردن آن جای بچه در هنگام سفر، از کاغذ سفید استفاده نمی کند. کاغذ را با نوشته هایم سیاه می کنم تا به کارآید.
می پرسی: عقاید یک دلقک را خوانده ای؟ می گوید: نه. چند صفحه اش خواندم و از جوک هایش خوشم نیامد.
می پرسی: اُدیپ شهریار را خوانده ای؟ می گوید: نه استاد، اصلا از اُدیپش خوشم نیامد، فقط غزل هایش را دوست دارم.
پس نتیجه این که گروه اندکی می نویسند تا گروه بزرگی ادای کتاب خوان ها در بیاورند.
شاید سه سال هم بیشتر باشد که برای سلامت خود و خانواده ام دست به قلم نمی شوم اما خیلی ها وقتی با من کار دارند، برای مقدمه، به دروغ می گویند: استادجان، من مرتب طنزهای شما را در اتحادجنوب می خوانم، اتفاقا این هفته هم جالب نوشته بودید و من در دلم بدجوری فحش می دهم به محارم نسبی خودم و محارم سببی آن طرف مقابل که با دروغش سبب این عصبانیتم شده است.
چرا می نویسم؟
می نویسم زیرا آزادی بیان دارم. این تنها چیزی است که مطمئن هستم دارم. این ارزانی نیست که نداشته باشم، حقوق منصفانه نیست که نداشته باشم، اینترنت پرسرعت نیست که نداشته باشم، تلگرام نیست که نداشته باشم، آب نیست که نداشته باشم، هرکس بگوید آزادی بیان نیست دروغ می گوید. سوگند می خورم که هست؛ شما هرچه دلتان بخواهد بنویسید، بسرایید و بگویید؛ احدی مانع شما نخواهد بود. لیکن آن چه نیست، آزادی پس از بیان است که لامصّب بدجوری رهایت می کند از نوشتن و وادارت می کند به بطالت اوقات و ندادن سوغات.
چرا می نویسم؟
می نویسم تا جایزه بگیرم؟
می نویسم برای خوشایند دیگران؟
می نویسم تا جاودانه باشم؟
می نویسم برای ترویج اخلاق؟
می نویسم برای دستیابی به پست و مقام؟
اجازه بدهید برای پاسخگویی به این چرایی، مقدمه ی کوتاه بی زیانی بچینم: راستش آدم وقتی کاری را پیشه می کند، بی گمان هدفی دارد، مثلا آن که می اختلاسد، حتما هدفش این است که ثروتمند شود و یا آن که تجاوز می کند به بچه ی مردم، حتما هدفش این است که - چه بگویم؟ هدفی دارد دیگر - اما ممکن است پس از اجرای عمل، در باره ی کنشگر، قانونی اعمال شود که او را از هدف باز دارد؛ مثلا مختلس معدوم شود و یا متجاوز مبخوش (عفو).
منِ طنز پرداز هم برای نوشتنم هدفی دارم: روشنگری.
اما پس از انتشار طنز نوشته ام، ممکن است گاهی احضار شوم به جایی و یا کشانده شوم به دادگاهی، یعنی با دست خود کنده باشم برای خویش چاهی.
حالا وقتش است که بگویم یک بار به واسطه ی طنزهایم در اتحادجنوب این اتفاق افتاد و تمامیت ارضی من مورد هجوم قرار گرفت.
در سال های هشتاد و هفت و هشتاد وهشت، من در ستون تلخند اتحادجنوب، طنزی منظوم و دنباله دار با عنوان «بیژن نامه» می نوشتم که هواداران زیادی داشت و البته مخالفان تندرو و قسم خورده ای. مخالفانی که هرکدامشان به فرآخور دولت مهرورزی با علف سیاست زدگی فربه شده بودند و با جفتک اندازی سینه ی دگراندیشان را هدف می گرفتند.
بیژن نامه ی من، داستان طولانی عاشقانه ای بود که به جنبه های اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و سیاسی و ... می پرداخت.
در قسمت بیست و چهارم بیژن نامه، خران جهان همگی گرد می آمدند تا برای خود حاکمی برگزینند (آن گونه که در منطق الطیر عطار، پرندگان به همین منظور گرد هم می آیند)
رجال خران جمله جمع آمدند/ چو پروانگان گرد شمع آمدند
نشستند در مجلسی پرعلف/خران ایستاده همه صف به صف ...
راستش من اصلا نمی دانستم که گروه مخالف بیژن نامه، نسبت به «خر» حساسیت نشان می دهند و گرنه دنیا پر از حیوان است و من به جای «خر» حیوان دیگری را به کار می بردم. (این را از آن جهت می گویم که یکی از منتقدان به طنز من ایراد گرفته بود که چرا هیچستانی در نوشته اش هیجده بار از واژه ی خر استفاده کرده است.)
به هرحال، من و مدیرمسئول هفته نامه (آقای اکبر صابری) چندین بار به دادگاه احضار شدیم.
با وجود فشارها و احضارهای پیاپی، من به طنز بیژن نامه ادامه دادم و آن را در سی قسمت کامل کردم. ( البته در ادامه اش به احترام رقیبان «خرحسّاس» خود، دیگر از واژه ی خر پرهیز کردم)
این قصه ی پیامدهای بیژن نامه به قول معروف، بسیار «خر تو خر» است؛ اجازه بدهید من بیشتر در باره اش نگویم، به ویژه آن که دارد واژه ی نامقدس «خر» در این نوشته نیز زیاد می شود و خطر محتمل است.
راستش من تاریخ بیهقی را خیلی دوست دارم و به خوانندگان سفارش می کنم که این کتاب ارجمند را بخوانند. اجازه بدهید که ادامه ی مطلب را بیهقی وار بنویسم.
فصلی خواهم نبشت انتهای این، حال به محکمه رفتن حسنک و پس به سر قصه شد. امروز که من این قصه می کنم، هزاره ی اتحاد جنوب است و اوضاع خلق خیلی خوب. و از این دکلیان که سخن خواهم راند، یک دو تن زنده اند و در گوشه ای افتاده و زوزنی ها چند سال است تا به مفسلی گرفتار.
و همه خوانندگان دانند که محال است روبهان را با شیران چخیدن.
و چون امیر محمود، رضی الله عنه، را ریاست به سرآمد، حبیبان و شفیعان وی را نیز اتابکی تمامت گرفت.
و این احمد فکر اندیش مردی بود سردبیر و فاضل و محترم اما سیاست و کیاستی در طبع وی موکد بود و اول کس که لوگوی تلخند را از آن نقش طفل به صورتی رذل مبدّل کرد، هم او بود و لاجرم هر آن چه زشت می بود، به امیر ماضی می نمود و این امیر ماضی محبوب اصولیان می بود. پس اصولیان را صفرا بجنبید و در میان آنان کوتوله ای بود که از خشم می ژکید و خواهان تخته شدن اتحاد بود.
پس حسنک را به دیوان بردند بی بند.
ولش کن آقا به فکر آزادی پس از بیان هم باش. بیهقی گویی بس است./ج