امان الله شبانکاره

علیرغم زحمات شهرداری ها در بحث زیباسازی شهرها، متاسفانه یکی از مواردی که تاکنون یا مغفول مانده یا فکری اساسی برای حل آن نشده و علاوه بر ایجاد مشکلات فراوان برای شهروندان، باعث ایجاد صحنه ها، تصاویر و چهره ای اسفناک برای اغلب شهرهایمان گردیده، معضل سگ های ولگرد می باشد، سگ‌های بی‌صاحبی که پای ثابت بسیاری از مسائل اجتماعی هستند، یک روز شرط‌بندی بر سر جنگ آنها خبرساز می‌شود، روز دیگر کشتن‌شان با تزریق اسید یا شلیک گلوله جنجال می‌آفریند، اما این تمام داستان مشکلات سگ‌های ولگرد نیست که لابه‌لای معضلات ریز و درشت شهری به فراموشی سپرده شده‌اند. اکنون باید مسائل بهداشتی را نیز از عواقب این بی‌توجهی دانست، مسائلی که برای کنترل آنها هر سال اعتبار زیادی در کشور هزینه می‌شود .

در سالیان اخیر سگ‌های ولگرد دوباره مورد توجه قرار گرفته اند، موجوداتی که چوب سهل‌انگاری بسیاری از انسان‌های ندانم‌کار و مسئولانی را می‌خورند که وظایف خود را به فراموشی سپرده‌اند، چون جمع‌آوری نشدن اصولی سگ‌های بی‌صاحب در بسیاری از شهرها مساله‌ای است که سبب بروز حوادث ریز و درشتی می‌شود که برخی مواقع افکار عمومی را جریحه‌دار نیز می‌کند، برای نمونه بسیار پیش آمده پیمانکارانی که در زمینه جمع‌آوری سگ‌های ولگرد فعالیت می‌کنند با استفاده از سلاح و یا تزریق سم اقدام به کشتن سگ‌های ولگرد کرده‌اند و در نهایت نیز با توجه به نیمه کار ماندن این طرح ها به دلایل مختلف، این معضل همچنان جزو یکی از مشکلات اساسی شهرهای ما می باشد.

این سگ‌ها همان‌هایی هستند که می‌توانند خطر هاری را در شهر زیاد کنند و در استان‌های مختلف گاهی اخباری از حمله انفرادی یا گروهی‌شان به مردم در رسانه‌ها منتشر می‌شود در این شرایط به نظر می‌رسد باید با اتکا به روش‌های اصولی و مناسب آنها را از سطح شهر جمع آوری کرد و پس از عقیم کردن در پناهگاه‌های مناسب نگهداری کرد. 

خطر حمله سگ‌های بی‌صاحب را بگذارید یک طرف و مشکلات بهداشتی را که برای مردم ایجاد می‌کنند بگذارید طرف دیگر. کارشناسان معتقدند اگر مساله سگ‌های بی‌صاحب بخوبی کنترل نشود، زمینه را برای شیوع بیماری‌های مشترک انسان و حیوان فراهم می‌کند. مدفوع سگ‌های ولگرد می‌تواند سبب انتقال بیماری‌های مشترک بین این‌گونه و انسان شود، افزون بر این، خطر انتقال بیماری هاری را در صورت گاز گرفتن انسان‌ها باید جدی گرفت. این هشدارها در شرایطی صورت می‌گیرد که سالانه میلیاردها ریال برای خرید واکسن هاری در کشور هزینه می‌شود، و ای کاش بجای هزینه برای درمان، به فکر پیشگیری می بودیم.  

شهرداری‌ها می‌توانند از به‌روزترین روش‌ها برای جمع‌آوری سگ‌های بی‌صاحب بهره ببرند، زیرا امروزه در کشورهای موفق سگ‌های بی‌صاحب را نمی‌کشند بلکه آنها را پس از عقیم کردن در پناهگاه‌ها مخصوص نگهداری کرده و با ارائه آموزش و تمرینات خاص حتی از آنها به‌عنوان سگ‌های نگهبان یا موادیاب استفاده می‌کنند. 

طبق قانون جمع اوری سگهای ولگرد به عهده شهرداری ميباشد كه از شهرداری خواهشمنديم فکری به حال سگ های ولگرد کنند. حضور سگهای ولگرد در سطح شهر خطراتی دارد که از نظر بهداشتی شهروندان را تهدید میکند.

از معضلات و مشکلات افزایش جمعیت سگ‌های بدون صاحب، شیوع بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان و خطر حمله و گزش، سلب آسایش و آلوده کردن محیط است که لزوم کنترل اصولی این حیوانات را نشان می‌دهد. سگ‌ها دارای قابلیت تولید مثل بالا هستند، در نتیجه عدم نظارت در کنترل جمعیت سگها و اجرا نشدن برنامه‌های کنترلی موجب می‌شود به سرعت جمعیت این حیوانات افزایش یافته و مخاطرات یاد شده را برای شهروندان به همراه خواهد داشت.  سگهای بدون صاحب معمولا در دو گروه با رفتار دوستانه و خجالتی و رفتاری کاملا تهاجمی و خطرناک با عنوان سگهای گزند دسته بندی می شوند. گروه اول حیواناتی هستند که با دیدن مردم دم تکان می دهند و دوست دارند از دست مردم چیزی به عنوان غذا برای خوردن دریافت کنند اما گروه دوم با رفتاری تهاجمی روزها فعالیت کمتری دارند و بخش اصلی بیداری و جستجوی غذا را در ساعات پایانی شب انجام می دهند.

اما وفور سگهای بدون صاحب در محیط های شهری و روستایی و یا حاشیه شهرها خسارت‌های اقتصادی، بهداشتی و اجتماعی فراوانی به همراه دارد. نبود قوانین حمایت کننده از حقوق حیوانات و بر خورد قانونی با متخلفین و پرورش دهندگان و فروشندگان غیرمجاز این حیوانات و عدم نظارت و کنترل سازمان‌های ذی‌صلاح بر مراکز فروش حیوانات خانگی سطح شهر، از بین رفتن زیستگاه طبیعی این حیوانات در اثر گسترش شهرها و احداث صنایع، کارخانجات و کارگاه‌ها و... در حاشیه و حریم شهرها، عدم کنترل و نظارت و کمبود مراکز درمانی حیوانات و نبود فرهنگ مراجعه به دامپزشک از سوی صاحبان این نوع حیوانات به منظور اقدامات کیلینیکی و عقیم سازی و... باعث شده معضلات وجود این حیوانات دوچندان شود.

مدتی است که شهر برازجان نیز در تسخیر سگ های ولگرد قرار گرفته است و این سگ ها موجب سلب آسایش از مردم شده اند. پدیده حضور سگ‌های ولگرد در شهر برازجان داستان دیرینه ای دارد و چند سالی است که این حیوانات وحشی به شهر آمده اند و باعث ایجاد رعب وحشت در بعضی از محلات و حتی خیابان های اصلی شهر شده اند.

همچنین سگ‌‌های ولگرد عامل اصلی حمله و گاز گرفتگی به انسان بوده و بیماری هاری منتقل شده از این سگ‌ها از جمله بیماری‌‌های نادری است که موجب مرگ افراد دچار حادثه می‌شود و این موضوع اهمیت پیشگیری از این بیماری به ویژه واکسیناسیون و کنترل سگ‌های ولگرد را چند برابر می‌کند. این روزها ازدیاد سگ‌های ولگرد در سطح شهر به معضلی اساسی برای شهروندان برازجانی بدل گردیده که از یک سو با پاره کردن کیسه‌های زباله و همچنین فضولاتشان موجب کثیفی سطح شهر شده‌اند، از سویی چهره ی شهر را زشت کرده اند، از سویی با عث ایجاد رعب و وحشت برای عابران شده اند و از سویی دیگر با حمله به شهروندان، باعث گزیدگی و زخمی شدن برخی افراد شده اند که در صورت هار بودن این سگ ها، عواقب ناگواری در انتظار آن شهروندان خواهد بود. صدای زوزه این حیوانات در آخر شب و اوایل صبح نیز موجب بر هم خوردن آرامش مردم در برخی از مناطق شهر شده و علاوه بر این مسائل، نباید از وجود انواع و اقسام بیماری‌هایی که از این حیوان برای انسان به‌وجود می‌آید،غافل بود.

از آنجایی که سگ‌های ولگرد عامل اصلی شیوع بیماری‌هایی از جمله سالک و هاری هستند، مردم انتظار دارند که با جمع‌آوری این سگ‌ها هم نظافت سطح شهر افزایش یابد و هم از شیوع این بیماری‌ها جلوگیری شود.

براساس گفته کارشناسان، سگ‌های ولگرد موجب انتقال بیش از ۱۰۰ نوع بیماری به عنوان مخزن و میزبان واسطه هستند که مهم‌ترین آنها هاری، کیست هیداتیک، سالک، تب کریمه کنگو و بیماری‌های روده‌ای و انگلی است. حیوان گزیدگی توسط سگ‌ها نیز خطر ابتلای انسان به بیماری هاری را در پی دارد که این بیماری بسیار خطرناک و کشنده است و باید فرد سگ گزیده بلافاصله به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه و تحت مراقبت ویژه نظیر دریافت واکسن ضد هاری و تزریق سرم قرار گیرد. حضور آزادانه سگهای ولگرد در خیابانها امر پذیرفتنی نیست، و انجام اقدامات اساسی در جهت کنترل اصولی این حیوانات، از وظایف نهادهای مربوطه در سطح شهر امری ضروری است. سگهای ولگرد علاوه بر اینکه از لحاظ بهداشتی برای مردم زیان آور هستند باعث برهم زدن آرامش و امنیت جانی شهروندان مخصوصا کودکان هستند.

امیدواریم با درایت مدیران و مسولان شهری، و قبل از وقوع هرگونه مشکلات حاد و جبران ناپذیری برای شهروندان، شاهد اعمال و اجرای راهکارهای علمی و عملی جدی در این زمینه باشیم.