کارشناسان می‌گویند بحران آب در خاورمیانه در مقایسه با سایر مناطق دنیا بسیار حادتر است و همین امر درنهایت سبب می‌شود که ظرف 25 سال آینده جابه‌جایی عظیمی در جمعیت منطقه اتفاق بیفتد. در این میان کشور ما هم که در منطقه گرم و خشکی قرار گرفته و متوسط بارندگی در آن براساس برخی آمارها کمتر از 240 میلیمتر است، که کمتر از یک سوم متوسط بارندگی دنیاست، در تنگنای بحران بی‌‌‌آبی گرفتار آمده است. سال گذشته، رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست نسبت به مساله کم‌آبی هشدار داد و اعلام کرد که «دوران پرآبی کشور به انتها رسیده». عیسی کلانتری همچنین ادامه داد که «جمعیت ما در حال حاضر به 81‌میلیون نفر رسیده و بارش‌ها بیش از 20‌درصد کاهش یافته است، همچنین به‌علت گرمایشی که در زمین ایجاد شده تبخیر بالقوه افزایش یافته است.» سایر مسئولان امر نیز نگرانی‌های خود را از چگونگی تامین منابع آب در آینده ابراز و بر لزوم آموزش و مشارکت مردم در زمینه مدیریت این بحران تاکید کردند.

آن‌طور که آمارها نشان می‌دهد مصرف آب در کشور ما از استانداردهای مربوطه فاصله زیادی دارد و در حالی که در دنیا از کل آب تولیدی، ۷۰‌درصد صرف کشاورزی، ۲۲‌درصد صنعت و حدود هشت‌درصد شرب است، اما در کشور ما بیش از ۹۲‌درصد صرف کشاورزی با راندمان آبیاری زیر ۳۵‌درصد می‌شود که آن‌طور که مسئولان گفته‌اند اگر وضع فعلی مصرف آب در این بخش ادامه پیدا کند، در کمتر از 25 سال دیگر شرق و جنوب کشور کاملا خالی از سکنه می‌شود. افزون بر این، مشاور وزیر نیرو اواخر سال گذشته با اعلام این مطلب که وضعیت سرانه آب کشور بحرانی است، عنوان کرد که «ورودی به سدها در سال 95 در کل کشور تقریبا 14‌میلیارد متر مکعب بود که این عدد امسال (سال96) به حدود 10میلیارد متر مکعب رسیده و کاهشی حدود 27‌درصد دارد.»

از اصلاح الگوی مصرف تا احتمال واردات آب

ایران با بحران آب و خشکسالی روبه‌روست که این موضوع می‌تواند ابعاد مختلف زندگی در ایران را تحت تاثیر قرار دهد. برای رفع این مشکل راهکارهای مختلفی همچون اصلاح الگوی مصرف، باروری ابرها، تغییر الگوی کشت و... مطرح شده است و در این میان یکی از گزینه‌ها واردات آب است. در همین راستا بود که سال گذشته صحبت‌هایی درمورد احتمال واردات آب مطرح شد و در همین رابطه، معاون اول رئیس‌جمهور اعلام کرد که «انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به بخش مرکزی کشور باید به یک طرح جدی در کشور تبدیل شود و لازم است به تامین آب با نمک‌زدایی از آب دریا و از طریق آب‌شیرین‌کن نیز توجه کنیم، چرا که در بسیاری از کشورها آب مورد نیاز از این طریق تامین می‌شود، اما در ایران توجه چندانی به این روش صورت نگرفته است.» اسحاق جهانگیری محدودیت منابع آب را موضوعی نگران‌کننده برای امروز و آینده ایران دانست و افزود: «البته در این مورد هنوز وارد بحران جدی نشده‌ایم، اما مساله محدودیت منابع آب موضوعی جدی است که باید به آن بپردازیم و باید آن را به مساله‌ای ملی تبدیل کنیم.»

استارت واردات آب زده شد

اطلاعات منتشرشده در مورد وضعیت دریاچه ارومیه در سیزدهم اسفند نشان می‌دهد که در حال حاضر وسعت دریاچه ارومیه 30/2116 کیلومتر مربع تخمین زده شده و این در شرایطی است که این عدد در سال گذشته 64/2173 کیلومتر بوده، یعنی وسعت دریاچه ارومیه نسبت به میانگین درازمدت 34/57 کیلومتر مربع منفی بوده است. براساس گزارش خبرگزاری ایسنا، علاوه بر این حجم آب موجود در دریاچه ارومیه در حال حاضر 69/1‌میلیارد مترمکعب بوده که این عدد نسبت به سال قبل ۱۰‌میلیون متر مکعب و نسبت به میانگین درازمدت 58/14‌میلیارد متر مکعب منفی است. از سوی دیگر، تراز سطح آب دریاچه ارومیه 60/1270 متر برای سال ۱۳۹۶ و 65/1270 متر برای سال ۱۳۹۵ تخمین زده شده و باید گفت که این عدد نسبت به میانگین درازمدت 07/4 متر منفی است. نگرانی در مورد احیای دریاچه ارومیه سبب شد که دولت یازدهم از ابتدای امر این موضوع را در دستور کار خود قرار دهد و بر همین اساس قرار شده تا برنامه‌های انتقال آب از کشورهای خارجی مورد مطالعه قرار گیرد که برای این کار نیز مشاور خارجی تعیین شده است. در همین باره، معاون اول رئیس‌جمهوری با تاکید بر اینکه موضوع احیای دریاچه ارومیه به هیچ‌وجه نمی‌تواند از دستور کار دولت ایران خارج شود، اعلام کرد: «حتی اگر نیاز باشد که میلیاردها دلار اعتبار خارجی برای این کار اختصاص دهیم که طرح‌های انتقال آب را از خارج از کشور به دریاچه ارومیه اجرا کنیم، حتما این کار را انجام خواهیم داد، چون حیات بخش وسیعی از جمعیت کشور وابسته به این دریاچه است و ایران در هیچ‌شرایطی نمی‌تواند نسبت به دریاچه ارومیه بی‌‌‌تفاوت باشد.» جهانگیری با بیان اینکه خوشبختانه در حال حاضر تراز دریاچه ارومیه وضعیت مناسبی دارد، افزود: «البته نسبت به شرایطی که پیش‌بینی کرده بودیم کمی عقب‌تر هستیم و امیدوارم با اقداماتی که طی سال‌های ۹۷ و ۹۸ انجام می‌شود، بتوانیم به مردمی که تحت تاثیر دریاچه ارومیه هستند و به مردم ایران این اطمینان را بدهیم برنامه احیای دریاچه ارومیه اجرا خواهد شد.» بدین ترتیب پرونده واردات آب به کشور باز شد.

استقبال از روش‌های تامین آب

نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس درمورد ضرورت واردات آب در گفت‌و‌گو با «آرمان» می‌گوید: ما چند سالی است که دچار تنش آبی شده‌ایم، به‌ویژه در استان‌های کویری کشور مثل کرمان، یزد، اصفهان، بوشهر و فارس با این مشکل مواجه‌ایم. بارندگی هم در برخی مناطق بسیار کم بوده است، برای مثال در شمال و جنوب کرمان در سال جاری آبی در حدود پنج تا شش میلیمتر بارندگی داشتیم. یا در برخی شهرستان‌ها هم تنها شش میلیمتر بارندگی گزارش شده است. حسین امیری‌خامکانی ادامه می‌دهد: این اطلاعات نشان می‌دهد که ما سال سختی پیش رو داریم و لازم است منابع آبی در کوتاه‌مدت مدیریت شود. او می‌افزاید: در این رابطه باید دو کار صورت گیرد؛ هم منابع مالی مدیریت شود، به‌ویژه دولت باید برای تامین آب شرب مورد نیاز مردم برنامه‌ریزی داشته باشد و هم اینکه باید هم مردم و هم دولت به‌صورت اورژانسی در بعضی نقاط کشور مشارکت کنند و دست‌به‌دست هم دهند تا بتوانیم امسال را به‌خوبی پشت سر بگذاریم.

این عضو کمیسیون انرژی مجلس درمورد انتقال آب، تاکید می‌کند: ما باید از هر برنامه‌ای که در نهایت باعث می‌شود آب مورد نیاز کشور تامین شود، استقبال کنیم. اگر دولت با دیپلماسی قوی و خوب بتواند از طریق کشورهای همسایه آب را تامین کند، نیاز کشورمان را تامین کرده است. امیری‌خامکانی درمورد چگونگی تامین منابع مالی واردات آب به کشور نیز می‌گوید: تامین مالی پروژه‌های آب باید از طریق بخش خصوصی، بخش کشاورزی یا فاینانس داخلی و خارجی انجام شود.

منبع: روزنامه آرمان- سوسن یحیی‌پور