فرهنگستان فعلی زبان و ادب فارسی سال 1368 با هدف پاسداری و گسترش و پرورش زبان و ادب فارسی به ریاست غلامعلی حدادعادل بنیان‌گذاری شد. فرهنگستان بنا ندارد معادل‌هایی برای کلمات عربی‌ پیشنهاد دهد. در واقع فرهنگستان کلمات عربی را بیگانه تلقی نمی‌کند و آن‌ها را در پاس نگه داشتن زبان فارسی مهم می‌داند و به- این ترتیب کلمات عربی به قوت خودشان باقی می‌مانند و می‌شوند الگوی اصلی اغلب مکاتبات اداری. حضور پررنگ کلمات عربی در مکاتبات اداری در حالی ‌است که اکثریت اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی سال 1392 ضمن مخالفت با آموزش زبان مادری در مدارس استان‌ها آن را تهدیدی جدی برای زبان فارسی و توطئه‌ای برای کمرنگ کردن زبان فارسی به حساب آوردند که البته این رویکرد باعث انتقاد نخبگان قومیت‌های مختلف در ایران شد.

 

مهدی‌ محقق، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی که خود دکتری الهیات و معارف اسلامی و همچنین دکتری زبان و ادبیات فارسی دارد و محققان ادبیات و تمدن ایرانی اسلامی ا‌ست در این‌باره که چرا تاکنون فرهنگستان نسبت به معادل‌گذاری کلمه‌های عربی اقدامی نکرده به «آسمان آبی» می‌‌گوید: «کلمات عربی چندین قرن است که وارد زبان فارسی شده‌اند و رنگ واژه‌های فارسی را گرفته‌اند، مثل آدم‌هایی که از اولاد پیامبر(ص) هستند و سید. نمی‌شود آن‌ها را تنها عرب دانست و بیگانه. وقتی مولانا می‌گوید: از خدا جوییم توفیق ادب/ بی‌ادب محروم ماند از لطف رب، خب در این بیت چندین لغت عربی وجود دارد. با این حساب نمی‌شود به این واژه‌ها ایرادی گرفت. آن‌ها به مرور زمان شناسنامه فارسی به خود گرفته‌ و مورد استقبال مردم بوده‌اند.»

 

محقق همچنین درباره معادل‌هایی که در این سال‌ها از طرف فرهنگستان پیشنهاد شده‌اند می‌گوید: «لغاتی که اخیرا معادل‌گذاری می‌شوند اگر مطابق ذوق مردم نباشند از بین می‌روند و استفاده‌ای بین عموم ندارند. مانند کلمات «مستقیم، یواشکی، کس‌نداند که قرار شد به جای کلمه‌ محرمانه پشت پاکت‌های اداری ثبت شوند، اما جا نیفتادند و از بین رفتند.»

 

فریدون جنیدی یک‌سر منتقد فرهنگستان فعلی است. او از پژوهندگان فرهنگ و زبان‌های باستانی است و خود را ایران‌شناس و اسطوره‌شناس معرفی می‌کند. جنیدی عدم معادل‌گذاری برای واژه‌های عربی را اشتباه می‌داند و جا افتادنش را بین عموم ناشی از کمبود مطالعه می‌بییند و معادل‌گذاری‌های امروزی را به هیچ وجه قبول ندارد. او به «آسمان آبی»می‌گوید: «وقتی رئیس فرهنگستان دارای دکتری حقوق باشد نه کسی که در علم زبان و ادبیات فارسی تحصیل کرده باشد، همین می‌شود.»

 

حسن انوشه، نویسنده و پژوهشگر تاریخ و زبان و ادبیات فارسی، یکی دیگر از عضوهای فرهنگستان است. او نیز به «آسمان آبی» می‌گوید: «حضور کلمات عربی در ایران تاریخی هزار ساله دارند و در واقع فارسی شده‌اند. حتی بعضی از عرب‌ها معنای آن‌ها را نمی‌فهمند، چون آن‌ها بار معنای فارسی پیدا کرده‌اند. وقتی از کلمه تعارف در فارسی استفاده می‌شود، به‌طور مثال، به دوستم تعارف کردم بیاید خانه، این‌جا به معنای بفرمایید است. در حالی که در عربی تنها معنای شناختن را دارد. در شبه‌قاره به این کلمات می‌گویند کلمه‌های عربی‌ که فارسی شده‌اند.»

 

انوشه درباره جا نیفتادن معادل‌های ساخته‌شده در فرهنگستان گفت: «به این دلیل است که فرهنگستان از مردم عقب است و دنبال آن‌هاست. فرهنگستان باید یا از مردم جلو باشد یا حداقل در کنارشان. مردم نمی‌توانند بعد از 30 سال به ترمینال بگویند پایانه. فرهنگستان باید آمریت داشته باشد که ندارد و باید بتواند دستور بدهد. فرهنگستان قدیم این‌طور بود، برای همین است کلماتی مثل دبیرستان و دانشکده و دادگستری بین عموم جا افتاده‌اند.»با وجود تمام این توضیحات، من و پرشکوفه‌ام خیلی چیزها هستیم. دختر خوب، کارآمد لایق و هزار تا چیز دیگر چرا که زبان فارسی را پاس می‌داریم و قدر کلماتی را که بابت هرکدامشان چیزی قریب به 13 میلیون تومان هزینه می‌شود./د

 

منبع: زهرا گودرزی-روزنامه آسمان آبی