اتحاد خبر:در تهیه و تولید و مصرف و نگهداری هر غذا یا میوه یا هر دارویی باید نکاتی را رعایت کرد، مهمترین نکته آن است که غذاها را با "مصلح" آنها مصرف کنیم

در واقع رعایت این نکته باعث هضم و جذب بهتر موادغذایی در بدن می‌شود و احیاناً چنانچه غذایی دارای عوارض جانبی خاصی باشد، مصرف‌کننده در صورت مصرف با مصلح‌، کمتر دچار آن عوارض خواهد شد.

 از نظر لغوی، کلمه مُصلِح بر وزن مُفعِل، اسم فاعل است و به‌معنای "اصلاح‌کننده" طبع غذا و هر خوردنی و آشامیدنی است؛ چنین واژه‌ای در هیچ کجای علم تغذیه و پزشکی نوین وجود ندارد چون در طب نوین و علم تغذیه معاصر‌، هیچ توجهی به طبع و سرشت غذاها نشده و نمی‌شود.

اما در طب ایرانی، حکما و اطبای قدیم، توجهات زیادی به این موضوع، و تأکیدات فراوانی در خصوص به‌کارگیری مصلحات در مصرف داروها و غذاها و میوه‌ها و هر خوردنی و آشامیدنی داشته‌اند.

بر اساس تحقیقات در زمینه مصلحات مواد غذایی و دارویی، مصلحات به‌عناوین مختلفی در نظر گرفته شده‌اند؛ گاهی اوقات مصلحات، نقش کاتالیزور در هضم و جذب غذاها را به‌عهده دارند یعنی اینکه سرعت هضم و جذب مواد غذایی را در معده، روده‌ها، کبد، اندامها و عروق و حتی سلولهای بدن بیشتر و بیشتر می‌کنند.

مثلاً در مورد مصرف ماهی آن‌طور که ساکنین گیلان‌زمین و غرب مازندران برای پخت ماهی یا نگهداری آن عمل می‌کنند در هیچ کجای دنیا دیده نشده است؛ در طب طبرستان و طب گیلان‌زمین، برای مصرف ماهی از مصلحاتی چون گردو، چوچاغ یا شیشاک، سیر و نعناع یا اوجی به‌عنوان شکم‌پر ماهی به‌کار می‌گیرند که هر کدام فلسفه‌ای در خود نهفته دارند.

در این ترکیب‌، سبزی چوچاغ یا شیشاک که در زبان ترکی به آن بوقناق گویند‌، مصلحی است که به‌عنوان کاتالیزور عمل کرده و سرعت هضم و جذب ماهی را در بدن افزایش می‌دهد.

گاهی اوقات مصلحات نقش "بالانس‌کننده و متعادل‌کننده " را ایفاء می‌کنند مثلاً گوشت گاو منبعث غلظت خون است، توصیه و تأکید شده که همراه با سماق فراوان که رقیق‌کننده خون است، میل شود (مصرف گوشت گاو در طب ایرانی مطرود است).

گاهی مواقع مصلحات‌، نقش "سینرژیسمی" را در بدن ایفاء می‌کنند؛ سینرژیسم یعنی هم‌افزایی؛ زمانی که دو یا چند عنصر، با هم‌، برهمکنش (تعامل) داشته باشند معمولاً اثری به‌وجود می‌آید که مجموع اثرهایی که هر کدام از آن عناصر جداگانه می‌توانستند به‌وجود آورند، بیشتر شود.

مثلاً مصلح پرتقال گلپر است؛ مصلح باقلا و لوبیا، گلپر است؛ مصلح انار و زرشک، گلپر است، پرتقال، لوبیا، باقلا، انار و زرشک، طبعی سرد و تر دارند باید کنار گلپر که طبعی گرم و خشک دارد، مصرف شود؛ دراین‌صورت است که اثرات تغذیه‌ای این مواد غذایی بهتر و بیشتر می‌شود.

گاهی اوقات‌، مصلحات، نقش پیشگیرنده دارند و عوارض جانبی مواد غذایی را کمتر و کمتر می‌کنند چون هر خوردنی و هر آشامیدنی از سه قسمت دارو، سم و غذا تشکیل می‌شود، مصلحات، اثرات سمی و دارویی این خوردنیها و نوشیدنیها را به‌مراتب کمتر می‌کنند.

مثلاً ماست و دوغ هر دو باعث بالا رفتن بلغم و تری‌گلیسرید خون (چربی خون نوع سرد) می‌شوند؛ بهتر است همراه با کمی شوید خشک یا نعناع خشک یا پودر موسیر که کاهنده بلغم و چربی خون (چربی‌سوز) هستند، مصرف شوند.

مصرف برنج  موجب کبد چرب و متعاقباً باعث افزایش پرخاشگری و عصبانیت در افراد می‌شود، به همین دلیل بهتر است همراه با زعفران یا سبوس که هر دو آرامبخش هستند، مصرف شود.

*حمزه سام دلیری؛ پزشک و محقق طب ایرانی