اميد يحيايى*

امروز در صدر اخبار رسانه هاى محلى، خبر زخمى شدن سه تن از هموطنانم را بخاطر رسم نادرست تيراندازى در جشن عروسى خواندم. به كرّات در خبرهايى از اين قبيل خوانده ام كه عروس يا داماد آن فرد تيرخورده يا كشته شده هستند. عروس و دامادى كه مراسم عروسى آنها ميتواند بهترين روز زندگيشان باشد، روز مرگشان ميشود يا روز به زندان رفتنشان!
در اين مورد قبلأ خوانده ام از دامادی اهل پلدختر که در روز عروسی بخاطر تيراندازى سهل انگارانه روانه زندان شد.
همه والدين آرزوی دیدن فرزند خود را در لباس دامادی دارند، لحظاتی که گویا یک عمر منتظر آن بوده اند و فرزند رشيدشان رخت دامادى بر تن ميكند. مصداق این لحظات شادی را می توان در بدو ورود داماد به مراسم عروسی دید، لحظه ای که به رسم یک آیین قدیمی پدر و بستگان داماد شادی خود را با شلیک هوایی یا تیراندازی نشان می دهند، شلیکی که گاهأ جشن عروسى را در آنى از زمان به عزا تبديل ميكند.

از ديرباز كه تمدن و شهرنشينى به معناى امروزى تكامل نيافته بود و بسيارى از خانواده ها بصورت جدا از هم زندگى ميكردند، داشتن اسلحه در منزل به نوعى متضمن امنيت خانواده ها بود، چه بسا كه اسلحه در طول تاريخ، جان و مال و ناموس بسيارى از خانواده ها را از چنگ سارقين و متجاوزين نجات داده است. اكثر سكنه ايران، از گذشته به دلیل شرایط خاص محیطی با اسلحه‌های شکاری و بعضأ جنگی قرابتی چند ده ساله دارند و بالتبع آیین‌های مردمان این جغرافیا نظیر نوروز و حتی مراسم عروسی بی‌ ارتباط با حضور نمادین این وسیله ى اغلب دردسرساز، برگزار نشده و همچنان نمی‌شود. حال اینکه سنت حسنه‌ ازدواج و عقد نكاح نه تنها در شرع و قانون، بلکه در عرف عامه ى مردم همواره اهمیت زيادى داشته و حتی در برگزاری آن نيز انجام آیین‌های معنوی خاصی تاکید شده است. جشن عروسى هنوز هم در برخی از شهرها و روستاها با خرده فرهنگ‌هایی باقی مانده از ایامی دور برگزار ميشود و از قضا سینه به سینه از والدین و بزرگترها به نسل بعدی منتقل می‌شود که رسم غلط تیراندازی در جشن عروسی یکی از این مراسم هاست که متاسفانه قربانی های زیادی را هم تا کنون در اقصى نقاط كشور على الخصوص استان بوشهر به ويژه شهرستان دشتستان به همراه داشته است. سنتى كه ريشه در رسومات تاريخى دارد. در گذشته تعدادى از بزرگان ماهر به تيراندازى، چند فشنگ براى ابراز شادمانى رو به آسمان شليك ميكردند. ولى متأسفانه اين رسم به نادرستى شيوع پيدا كرده و اخيرأ توسط افراد كم سن و سال و بدون تجربه انجام ميشود و هر از چندگاهى موجب بروز حوادث ناگوارى ميگردد. امروزه فزونى تفنگ هاى شكارى و جنگى در مراسمات عروسى كه اكثرأ هم در دست افراد كم سن و سال است، اگرچه در نگاه سطحى شادى كاذب و غيرمعقولى را به همراه دارد، ولى در نگاه عمقى ميتواند فاجعه اى بزرگ به بار آورد. فاجعه اى به بزرگى از دست رفتن جان حداقل يك انسان...

اين اتفاقات زنگ خطرى است براى آن عزيز تفنگ به دستى كه شادى يك مراسم ازدواج را به ماتمى ابدى تبديل ميكند. متأسفانه بعضى از ميهمانان در بدو ورود به جشن، اسلحه خود را نمايان ميكنند و با عنايت به اینکه در جشن هاى عروسى، موضوع قوم و خویشی مطرح است اگر ميزبان به عدم تيراندازى در جشن اصرار كند، ممكن است موجب دلخورى و ناراحتى برخى از ميهمانان گردد.

ولى بايد نيمه پر ليوان را هم ديد. اگر تيراندازى توسط بعضى از ميهمانان موجب نارضايتى و ناراحتى سايرين گردد، تكليف چيست؟
آيا اين عمل تعرض به حقوق سايرين نيست؟
آيا با اين عمل جان بقيه به خطر نمى افتد؟
قطعأ هم تعرض به حقوق ديگران است و هم موجب سلب امنيت جانى سايرين...

بايد راهكار مناسبى براى اين فرهنگ غلط انديشيد. اين رسم نادرست بارها محافل شادى را به ماتم تبديل كرده و بى شك ادامه آن بر اين مصيبت خواهد افزود. امتحان راهكارهايى كه به ذهن نگارنده ميرسد، قطعأ در اين مسير راهگشا خواهد بود؛
١) درج عباراتى همچون "از اينكه در جشن ما اسلحه همراه خود نمى آوريد، سپاسگذاريم" در قسمت زيرين كارت عروسى.
٢) مداخله عقلا، معتمدين و ريش سفيدان محلى در صورت مشاهده اسلحه در جشن و تذكر محترمانه به شخص يا والدين افراد كم سن و سال.
٣) فرهنگ سازى براى برچيدن اين رسم غلط از طريق رسانه هاى محلى و اهالى قلم.
٤) نصيحت ائمه جمعه و امامان جماعت مساجد به نمازگزاران.
٥) تذكر قبلى مجريان قانون (رؤساى كلانترى ها و پاسگاه هاى محلى) به تالارها و صاحبان جشن عروسى در خصوص عدم استفاده از سلاح و تيراندازى در مراسم و بازخواست آنها بعد از مراسم در صورت استفاده از سلاح.
٦) تلاش و نگاه ويژه مسئولين و متوليان امر على الخصوص نمايندگان محترم مجلس به اين موضوع و مطرح نمودن آن در مجلس شوراى اسلامى. زيرا قانونگذار در تبصره ماده ١٢ قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غيرمجاز (مصوب سال ١٣٩٠) خريد و حمل مواد محترقه غيرمجاز كه براى جشنها و مراسمات استفاده ميشود را مستوجب جزاى نقدى ميداند ولى استفاده غيرمجاز از اسلحه در مراسمات فوق را بدون مجازات رها كرده است. آيا خطر و حادثه سازى مواد محترقه بيشتر از اسلحه و تيراندازى در مراسمات است كه براى مواد محترقه مجازات تعيين كرده ولى براى اسلحه مجازاتى تعيين نكرده است؟ حال آنكه استفاده از اسلحه هاى شكارى و جنگى در مراسمات عروسى (فارغ از مجوز دار بودن يا نبودن آنها) به نوعى استفاده غيرمجاز و خلاف قانون محسوب ميشود ولى آيا ميتوان آن را تحت تعقيب و مورد مجازات قرار داد؟ گرچه همه جرايم به نوعى امنيت و آسايش عمومى را خدشه دار مى كنند، ولى بى شك اين خصيصه در بعضى جرايم واضح تر بوده و نمود بيشترى دارد.

البته امروز كمپينى در اين خصوص بين بعضى از فعالان مدنى با اين مضمون تشكيل شد كه منبعد در صورتى كه در مراسمات اسلحه و تيراندازى را مشاهده كرديم، مراسم را ترك نماييم. اين طرح اگرچه خلاقانه و از روى غيرتمندى و تعقل ارائه شد ولى بنظر نگارنده، توان عملى شدن را ندارد. چون در زمان وقوع اين عمل، اين واكنش و عكس العمل قدرى سخت خواهد بود.

در اين يادداشت از مقوله تيراندازى در عروسى با عناوين متعدد و مختلفى چون رسم غلط، اشتباه، خطرناك و... سخن به ميان آمد. حتى شايد نياكان نگارنده نيز از اين رسم استفاده ميكرده اند ولى بايد قبول كنيم كه ديگر اين رسم منسوخ شده و جايى در زندگى متمدن امروزى ندارد.

 *كارشناس حقوق- فعال سياسى اجتماعى