سال هاست که کارشناسان و فعالان مدنی،بر مقدم بودن توسعه ی سیاسی یا اقتصادی، با هم کلنجار می روند.با این حال بوده اند و هستند صاحبنظرانی که اولویت واصالت را نه به اقتصاد یا سیاست ،بلکه به "فرهنگ" می دهند.

به نظر می رسد که حق با این گروه از صاحبنظران باشد چرا که اقتصادها و سیاست های توسعه یافته ی بدون شالوده ی فرهنگ، در جهان بسیار دیده ایم و می بینیم که هم ناقص اند و هم نا موفق.

برای هر دو نوع ،می توان مثال های فراوان زد که  به نظر می رسد توسعه اقتصادی از نوع"چینی"و توسعه ی سیاسی از نوع"پاکستانی" برای روشن شدن مقصود ما  گویا باشند.

این دو جامعه(چین و پاکستان)،متاسفانه،به زیربنای توسعه که همان فرهنگ باشد؛بی توجه اند  و به همین خاطر توسعه ی اقتصادی و سیاسی شان ابتر و نامتوازن است.
شوربختانه  ما در ایران نیز  بر این مقوله ی مهم ،کمتر پای فشرده ایم و معمولا اگر موقعیتی نیز برای توسعه پیدا کرده ایم ؛عنایت اندکی به  مولفه ی زیربنایی "فرهنگ"داشته ایم و متاسفانه همواره، نتایج مخرب این کم توجهی، بر این ملک و مملکت آسیب جدی وارد کرده است.

به طور مثال در همین رویدادهای تاسف بار اخیر،آنچه باعث شد صدمه ی اساسی به معترضین و همینطور به مجموعه ی حاکمیت وارد شود و نهایتا نتیجه ی شایسته ای هم برای هیچکدام از دو طرف، عاید نشود؛خلا فرهنگی و تربیتی است.

همه می دانیم که قانون اساسی ما ظرفیت قابل اعتنایی دارد.در این میثاق ملی،حقوق و تکالیف متقابلی برای مردم و حاکمیت در نظر گرفته شده است.به طور مثال طبق اصل۲۷قانون اساسی، مردم می توانند بدون حمل اسلحه تجمعاتی داشته باشند (البته مشروط به این که این تجمعات مخل به مبانی اسلام نباشد.)
فکر می کنید اگر از ابتدای انقلاب۵۷،  این اصل قانون اساسی به عنوان حق مسلم مردم،اجرایی و عملی می شد؛آیا ما باز هم در سال۱۳۹۶ به این شکل و سیاق،شاهد تخریب اموال عمومی و شعارهای ساختارشکنانه توسط معترضین بودیم؟

تحقیقا هنگامی که مردم از ابتدایی ترین حقوق قانونی خود محروم می شوند و متولیان امور، از ترس این که تجمعات حتی مسالمت آمیز هم ،خطری برای آنان یا اصل نظام ایجاد کند؛ حتی الامکان از اجتماعات قانونی جلوگیری می کنند. معترضان تربیت نشده ی آموزش ندیده نیز،که سال ها،عقده ی بیان مطالبات قانونی خود را در دل نگه داشته اند؛اگر شرایط و زمینه ای برایشان فراهم شود؛هیچ حد و  مرز و خط قرمزی نمی شناسند و برای عقده گشایی، دست به هر اقدام هنجارشکنانه ای می زنند(حتی اگر این اقدام باعث تخریب اموالی باشد که اختصاص به خود آنان داشته باشد).

پس در این ماجرا تنها معترضین خشمگین نیستند که شایسته ی سرزنش اند بلکه مسببین این رویداد های تأثرانگیز پیش و بیش از معترضین،مسولانی هستند که هم در تربیت و آموزش مدنی مردم قصور دارند و هم حقوق قانونی مردم را محترم نشمرده اند و ضمن ممانعت از اعتراض های مسالمت جویانه ی آنان، بستر اعتراضات غیرمتعارف را موجب شده اند./ص

مختار فیاض- چهاردهم دیماه۹۶