چگالی آلاینده های هوا در تهران بالا می رود. کمیته اضطرار آلودگی هوا تشکیل جلسه می دهد. ساعت ۲۳ شب اعلام می شود مهد کودک ها، پیش دبستانی ها و دبستان های پایتخت تعطیل است و این تازه آغاز یک معضل جدید است؛ و خانواده هایی که نمی دانند با فرزندان خانه نشین خود چه کنند.

چه بسیار مادران شاغلی که نمی دانند دقیقه از ۹۰ گذشته چگونه مرخصی بگیرند یا برنامه های کاری خود را جا به جا کنند و در اکثر مواقع راه حل های جایگزینی مانند بردن فرزندان به محل کار، سپردن فرزندان به اقوام نزدیک و یا حتی تنها گذاشتن بچه ها در منزل انتخاب می شود.

مادران غیرشاغل هم اگر قرار باشد به کارهای روزمره خود مثل بازار رفتن و خرید و کار اداری برسند، چه بسا با فرزندانشان به دنبال این امور می روند و حتی هستند مادرانی که فرصت را مغتنم می شمارند و بچه ها را به پارک و بازار و ... می برند. در واقع تعطیلی مدارس که به عنوان راه چاره ای برای کمتر آسیب دیدن کودکان اتخاذ شده بود و از سوی دیگر قرار بود رفت و آمد در سطح شهر را کاهش دهد، در نهایت بی ثمر می ماند. راه چاره ای که ظاهرا گریزی هم از آن نیست؛ بچه ها در زمان آلودگی هوا آسیب پذیرند. اما حلقه مفقوده در این میان کدام است که این راه چاره کارساز نمی افتد و خود گرهی در بطن خانواده ها ایجاد می کند. آیا راه حل اصلاح شده ای وجود دارد؟ این موضوع را با دو کارشناس آموزشی و سلامت اجتماعی در میان گذاشتیم و هر کدام راهکاری را پیشنهاد دادند.

مریم پازوکی کارشناس سلامت اجتماعی و عضو هیات مدیره جمعیت همیاران سلامت اجتماعی درباره این موضوع به خبرنگار مهر گفت: توجه نکردن به فرهنگسازی در مسائل مختلف، سبب می شود خانواده ها نتوانند در موقعیت های مختلف عمل درستی داشته باشند. به طور مثال آلودگی هوا توسط خانواده ها جدی گرفته نمی شود و آنها متوجه نیستند که این مسئله تا چه میزان می تواند مشکل ساز شود. درست مانند پدیده بیمه در کشور که تا وقتی فرد با لزوم وجودش در اثر رخ دادن یک حادثه، روبرو نشود، متوجه اهمیت آن نمی شود.

وی ادامه داد: در کشور ما متاسفانه مسائلی که نیاز به فکر بلندمدت دارد مورد توجه قرار نمی گیرد و ما عموما درگیر مسائلی هستیم که زودرس هستند.

می توان مراکز آموزشی را کامل تعطیل نکرد

پازوکی همچنین با بیان اینکه یک بعد دیگر این ماجرا این است که واقعا مادران شاغل نمی دانند با فرزندان تعطیل شده از مدرسه چه کار باید بکنند، بیان کرد: کل برنامه ریزی یک خانواده در چنین شرایطی به هم می خورد و عموما هم ما تک بعدی تصمیم می گیریم به این معنا که شاید لازم نباشد ما به طور کامل مراکز آموزشی را تعطیل کنیم و اتفاقا راهکار این باشد که ما مراکز آموزشی و مهد کودک ها را کامل تعطیل نکنیم و اعلام کنیم اجباری به بردن بچه ها در آن روز به مدارس نیست تا اگر خانواده ای واقعا راه چاره ای برای نگه داشتن فرزندش نداشت بتواند فرزندش را به مدرسه و مهد بسپارد. یعنی بیاییم و هر دو سمت ماجرا را نگاه کنیم.

ما نباید مراکز آموزشی و مهد کودک ها را کامل تعطیل کنیم و اعلام کنیم اجباری به بردن بچه ها در آن روز به مدارس نیست تا اگر خانواده ای واقعا راه چاره ای برای نگه داشتن فرزندش نداشت بتواند فرزندش را به مدرسه و مهد بسپارد

وی همچنین با انتقاد از اینکه معمولا دیروقت شب، تعطیلی ها اعلام می شود نیز گفت: وقتی ساعت ۱۱ شب تعطیلی مدارس اعلام می شود کل سیستم یک زندگی به هم می ریزد. شاید آن وقت شب خانواده نتواند برنامه اش را تغییر دهد و حتی بسیاری از خانواده ها صبح زود متوجه موضوع می شوند.

این کارشناس سلامت اجتماعی همچنین درباره فرهنگسازی میان خانواده ها در مورد مسائل حیاتی چون آلودگی هوا اظهار کرد: ما در این زمینه ها ضعیف عمل کرده ایم. باید از مدارس و از سطح پیش دبستانی روی این موضوعات کار شود. اما همان نداشتن دید آینده نگر باعث می شود آموزش و فرهنگسازی را نیز جدی نگیریم. چرا باید در جامعه بیمه شخص ثالث با اجبار و ناله از طرف افراد جامعه صورت بگیرد و مردم ما متوجه این نباشند که چنین چیزی به صلاحشان است.

پازوکی رسانه ملی را یکی از مهمترین منابع فرهنگسازی مطرح کرد و گفت: ما باید از طریق رسانه ملی برای مادران فرهنگسازی کنیم چون آنها تربیت کنندگان نسل آینده ما هستند. تنها در این صورت است که می توانیم ببینیم ۲۰ سال بعد کجا ایستاده ایم.

اینگونه تعطیلی مدارس تردد را افزایش می دهد

ژما جواهری پور کارشناس آموزش و محیط زیست و دبیر قطب کشوری محیط زیست و توسعه پایدار وزارت آموزش و پرورش در گفتگو با خبرنگار مهر درباره تعطیلی مدارس در زمان آلودگی هوا و معضلاتی که گریبان خانواده را می گیرد، با مرور این مشکلات گفت: علت تعطیلی مدارس در زمان آلودگی هوا که خوب است خانواده بیشتر به آن توجه کنند، این است که در این زمان بیشترین قشر آسیب پذیر کودکان و نوجوانان هستند چرا که ارتفاع آلودگی در سطح پایین قرار دارد و کودکان به لحاظ جثه ای و اینکه تعداد تنفس و تحرک بیشتری دارند، در معرض تنفس آلودگی بیشتر هستند و از سوی دیگر سیستم ایمنی آنها نیز به طور کامل شکل نگرفته است.

وی ادامه داد: اما تعطیلی مدارس خود منجر به ایجاد مشکلاتی می شود. اولین مشکل این است که برنامه روزمره خانواده ها که پیش بینی کرده بودند بچه هایشان در مراکز آموزشی باشند، به هم می ریزد. اگر مادرها شاغل باشند ممکن است مرخصی نداشته باشند و اگر خانه دار هم باشند باز هم برنامه ریزی خود را دارند و برای این تعطیلی برنامه ریزی نکرده اند.

جواهری پور با بیان اینکه در واقع تعطیلی مدارس راهکار کاهش آلودگی هوا نیست چون مدارس تولیدکننده آلودگی نیستند، بیان کرد: کارخانه ها و مراکزی که آلودگی ایجاد می کنند و یا شوفاژ خانه، منازل و خودروهایی که احتراق آنها ناقص است عامل آلودگی هستند نه مدارس و با تعطیلی مدارس ممکن است تردد و رفت و آمد در سطح شهراتفاقا بیشتر شود. اما مدارس را تعطیل می کنیم چون ناچار هستیم این رده سنی را از آلودگی دور نگه داریم ولی مسئله اینجاست که برنامه ای برای دانش آموزی که تعطیل کرده ایم نداریم و همین خانواده ها را دچار مشکل می کند. خصوصا کودکان سن پایین که امکان تنها ماندنشان هم در خانه نیست.

این کارشناس آموزش و محیط زیست ادامه داد: حتی ممکن است شاغلین مجبور شوند در این شرایط از وسایل نقلیه شخصی استفاده کنند تا فرزندشان را به اقوام بسپارند و یا به مجموعه ای ورزشی ببرند که در شرایط آلودگی هوا اصلا نباید این اتفاق بیفتد. این تعطیلات هم یک روزه است و زمانی اعلام می شود که امکان برنامه ریزی برای یک مسافرت نیست. پس یک مقدار زیادی مسائل حاشیه ای در کنار این قضیه رخ می دهد.

یک روز تعطیلی مدارس برای آموزش و پرورش هزینه ساز استبهتر است یک هفته در اوج آلودگی هوا را که قابل پیش بینی است را از قبل به عنوان تعطیلات زمستانی تعطیل عمومی اعلام کنیم و اگر لازم است از آن سو از تعطیلات تابستانی کم کنیم

وی در این میان به ارایه راهکاری پرداخت و گفت: من شخصا پیشنهادم این است که با توجه به اینکه در چند سال آینده نمی توانیم از آلودگی تهران و کلان شهرها خروج پیدا کنیم بهتر است یک هفته در اوج آلودگی هوا که قابل پیش بینی است را از قبل به عنوان تعطیلات زمستانی تعطیل عمومی اعلام کنیم و اگر لازم است از آن سو از تعطیلات تابستانی کم کنیم. می توان با توجه به میزان بارندگی که قابل پیش بینی است و وزرش باد که آن را هم می توان پیش بینی کرد و اینکه چه زمانی برودت هوا که باعث پدیده وارونگی هوا می شود، رخ می دهد، برنامه ریزی از قبل برای تعطیلات عمومی یک هفته ای در تهران داشته باشیم که شاغلین بتوانند از تهران خارج شوند و به کاهش آلودگی هم کمکی بشود.

هر چند پازوکی اصل قضیه پرداختن به معضل آلودگی هوا را عمل کردن به لایحه هوای پاک عنوان کرد و گفت: سال ها پیش این لایحه مصوب شده است که باید تا امروز اجرایی می شد و طبق آن بحث خروج آلاینده ها از تهران و درست شدن سوخت و استانداردسازی موتور خودروها و... پیش بینی شده که دولت باید کارهای اساسی در آن زمینه انجام دهد. چند روز تعطیلی بدون برنامه آن هم در روزهایی که نزدیک به ترم اول دانش آموزان است راه حل این مشکل نیست. باید بدانیم همین یک روز تعطیلی چه هزینه اقتصادی هنگفتی را به آموزش و پرورش تحمیل می کند./د