گفتگو با قشقاوی درباره رتبه پاسپورت ايرانی

امروز: جمعه 31 فروردين 1403

تاريخ انتشار: 04 آبان 1396 - 08:51

اتحاد خبر: «در عرف دنيا لغو رواديد، تسهيلات صدور رواديد (صدور ويزاي فرودگاهي يا مدت‌دار و چند بار ورود) از معيارهاي ارزش‌گذاري گذرنامه است. هر چند بررسي‌ها و ارزش‌گذاري‌هاي موسسات خارجي را نمي‌توانيم ملاك تعيين ارزش گذرنامه ايراني قرار دهيم، اما حتي اگر به نتايج اين پژوهش‌ها هم استناد كنيم، مشاهده مي‌كنيم كه ارزش و اعتبار گذرنامه ايراني در سال‌هاي اخير افزايش داشته است.»

به گزارش روزنامه اعتماد؛ اين جملات را حسن قشقاوي، معاون كنسولي، امور مجلس وزارت امور خارجه در گفت و گو با «اعتماد» مي گويد و اضافه ‌مي‌كند: « در يك سال اخير شاهد لغو رواديد كشورهايي مثل گرجستان و صربستان بوده‌ايم و در عين حال ٧٦ كشور دنيا با ايران لغو ويزاي سياسي و خدمت كرده‌اند؛ به اين معنا كه مقامات و مستخدمين دولت بدون اخذ ويزا مي‌توانند به اين ٧٦ كشور سفر كنند.

در حال حاضر با بعضي كشورهاي اروپايي در حال مذاكره هستيم كه لغو ويزا داشته باشيم. معيار ديگري كه براي ارزش‌گذاري گذرنامه در دنيا مورد بررسي قرار مي‌گيرد، افزايش صدور ويزا براي اتباع يك كشور براي كشورهاي ديگر به خصوص كشورهاي غربي است و اين ميزان در مورد شهروندان ايراني در حال حاضر ٦ ‌برابر شده است. ميزان صدور ويزا براي اتباع ايراني طبق آمار دقيق ما نسبت به سال‌هاي قبل ٥ برابر شده است.»

«اعتبار را به پاسپورت ايراني بر مي‌گردانم» اين جمله يكي از وعده‌هاي حسن روحاني در سال ٩٢ بود. وعده‌اي كه در آن سال و با شرايطي كه مسافران ايراني در كشورهاي ديگر داشتند، نقطه اميدي محسوب مي‌شد براي ايرانياني كه نه تنها پاسپورت‌شان جزو بي‌اعتبارترين پاسپورت‌هاي دنيا بود كه هنگام ورود به كشورهاي ديگر با برخوردهايي تحقيرآميز نيز روبه‌رو بودند. اما حالا چهار سال پس از اين وعده، پاسپورت ايراني چه جايگاهي دارد؟ در سال ٢٠١٢ پاسپورت ايراني هم‌رده با پاسپورت افغانستاني در ميان ١٠٠ كشور دنيا، در رده ٩٦ قرار داشت.

در رده‌بندي جديد كه توسط شركت مشاوره جهاني «آرتون كاپيتال» منتشر شده، ايران در رده ٨٩ قرار گرفته است و شهروندان ايراني مي‌توانند بدون اخذ رواديد به ٣٦ كشور دنيا سفر كنند. معيار آرتون كاپيتال براي اين رده‌بندي تعداد كشورهايي است كه دارندگان يك پاسپورت مي‌توانند بدون رواديد به آن سفر كنند. بر همين اساس در اين گزارش پاسپورت سنگاپوري بيشترين و پاسپورت افغانستاني كمترين اعتبار را دارد. شهروندان سنگاپوري مي‌توانند بدون رواديد به ١٥٩ كشور دنيا سفر كنند و دارندگان پاسپورت افغانستاني تنها امكان سفر بدون رواديد به ٢٢ كشور دنيا را دارند. اما دو نكته مهم در اين گزارش وجود دارد، رتبه ايران از ٩٦ دنيا به رتبه ٨٩ ارتقا و رتبه امريكا از سوم به ششم تنزل پيدا كرده است.

سياست‌هاي ترامپ باعث شده بعضي كشورها از جمله تركيه، شهروندان امريكايي را از فهرست مشمولان لغو رواديد خارج كنند و دليل ارتقاي رتبه ايران نيز اين است كه در طول چهار سال گذشته تعداد كشورهايي كه پاسپورت ايراني را بدون رواديد از شهروندان مي‌پذيرند، افزايش داشته است.

ايراني‌ها در سال ٩٠ تنها مجاز به سفر بدون رواديد به ١٤ كشور بودند و امروز مي‌توانند به ٣٦ كشور دنيا بدون اخذ رواديد سفر كنند. هر چند كشورهايي كه با ايران قرارداد لغو رواديد را امضا كرده‌اند (صربستان، كامبوج، كيپ ورد، كومور، جيبوتي، گينه بيسائو، گويان، لائوس، موريتاني، موزامبيك، سومالي و تانزانيا و...) كشورهايي نيستند كه ايراني‌ها تمايل به سفر به آنها و بالعكس شهروندان آن كشورها امكان سفر به ايران را داشته باشند، اما اعتبار گذرنامه يكي از عوامل مهم در عرصه ديپلماتيك است و در عين حال يكي از مواردي كه متوليان امر گردشگري بر آن تاكيد دارند.

چرا كه لغو رواديد و همچنين تسهيلات ويژه براي صدور رواديد در انتخاب يك كشور به عنوان مقصد سفر توسط گردشگران تاثير چشمگيري دارد. محمد محب خدايي، معاون گردشگري كشور نيز در خصوص برنامه‌هايي كه سازمان ميراث فرهنگي براي افزايش تعداد كشورهايي كه با ايران قرارداد لغو رواديد امضا كرده‌اند هم مي‌گويد: «با همكاري وزارت امور خارجه اقداماتي را در برنامه داريم، اما اين كار نياز به رايزني و برنامه‌ريزي دارد و كاري نيست كه قابل پيش بيني باشد و بخواهيم بگوييم در آينده با چند كشور لغو رواديد خواهيم داشت.»

قشقاوي نيز در اين رابطه مي‌گويد:«مقايسه ايران با كشورهايي مثل فنلاند و سوئد هم قياس درستي نيست. بايد توجه داشته باشيم كه ايران در چه منطقه جغرافيايي قرار گرفته است. ما در ايران حدود ٣ ميليون اتباع خارجي در كشورمان داريم. وضعيت خاورميانه و شرايط امنيتي كشورهاي همسايه ما مشخص است. به همين دليل شرايط ايران در چنين جغرافيايي قابل مقايسه با كشورهاي اروپايي (كه تشنج موجود در كشورهاي همسايه ما را ندارند) نيست. تمام اين موارد روي تسهيلات صدور ويزا براي اتباع ايراني تاثير دارد. تا زماني كه داعش و القاعده و جريان‌هاي تروريستي در اطراف ما فعال هستند، چطور انتظار مي‌رود كه ما ايران را از لحاظ رتبه ارزش گذرنامه با كشورهاي اسكانديناوي مقايسه كنيم. بسياري از اين ارزيابي‌ها غير واقع‌بينانه است و جنبه سياسي دارد. »

در حال حاضر يكي از مهم‌ترين تسهيلاتي كه در اين زمينه با همكاري وزارت امور خارجه و سازمان ميراث فرهنگي براي گردشگران در نظر گرفته صدور رواديد فرودگاهي است.

مهر ماه ٩٤ بود كه هيات وزيران صدور رواديد فرودگاهي ٣٠ روزه را با قابليت تمديد ١٥ روز اضافي، تصويب كرد. در حال حاضر اتباع ۱۸۰ كشور دنيا در ۱۰ فرودگاه بين‌المللي تهران، مشهد، كيش، شيراز، اصفهان، بندرعباس، تبريز، لار و كرمان و همينطور مرز دريايي بندر شهيد رجايي مي‌توانند با مراجعه به دفاتر گذرنامه و رواديد وزارت خارجه مستقر در فرودگاه‌ رواديد گردشگري دريافت كنند.

البته اتباع كشورهاي سومالي‌، امريكا‌، انگليس‌، كانادا‌، بنگلادش‌، اردن‌، عراق‌، افغانستان‌ و پاكستان‌ امكان دريافت رواديد فرودگاهي را ندارند و بايد از طريق سفارتخانه‌هاي ايران درخواست رواديد كنند و روال معمول را براي اخذ رواديد طي كنند.

البته در كنار تمام اين تسهيلات براي جذب گردشگران محدوديت‌هايي هم وجود دارد كه عباس عراقچي در گفت‌وگو با ايسنا آن را اينطور تشريح مي‌كند: «رواديد عامل مهمي در سفر گردشگران است. آنها نبايد دغدغه اخذ رواديد داشته باشند، اما مباحث امنيتي در اين زمينه خيلي جدي است و دوستان ما در حوزه‌هاي امنيتي دغدغه‌هاي خودشان را دارند كه وظيفه شان است. در اين موضوع بايد به يك اجماع برسد و نيروهاي امنيتي، اقتصادي و سياسي به يك برداشت واحد برسند. امريكا و انگليس كشورهاي حساسي براي ما هستند و برخورد نيروهاي امنيتي كاملا معقول و منطقي است. به آنها رواديد فرودگاهي نمي‌دهيم و سفيران ما نيز بدون استعلام قبلي نمي‌توانند براي‌شان رواديدصادر كنند.

بخش كنسولي در تماس مداوم با وزارت اطلاعات، نيروهاي مسلح و نيروي انتظامي است. در حالي در برابر اتباع بقيه كشورها دست سفيران براي صدور رواديد باز است و قرار نيست كسي معطل رواديد بماند.»

اعتبار پاسپورت ايراني در گذر زمان مي‌گويد كه در طول سال‌ها رويدادهاي تاريخي و سياسي نقش عمده‌اي در ميزان اعتبار پاسپورت ايراني‌ها داشته‌اند. تا پيش از پيروزي انقلاب ايراني‌ها مي‌توانستند به تمام كشورهاي اروپايي به جز سوييس و اتريش بدون ويزا سفر كنند اما امريكا و كانادا جزو كشورهايي بودند كه ايراني‌ها براي سفر به آنها بايد رواديد دريافت مي‌كردند. در سال ٢٠١٢ گذرنامه ايراني در ميان ١٠٠ كشور رتبه صد و بيستم را داشت. اما در سال ٢٠١٣ اين رتبه ارتقا پيدا كرد و ايراني‌ها از نظر آزادي سفر رتبه نود و پنجم را در دنيا داشتند و اخيرا بر اساس رده‌بندي اعلام شده، رتبه آزادي ايراني‌ها در سفر ٨٩ است. با توجه به رويكردي كه دولت روحاني به مقوله گردشگري دارد و تلاشي كه متوليان اين امر در مجلس، وزارت امور خارجه و سازمان ميراث فرهنگي به كار گرفته‌اند، بايد ديد در رده‌بندي سال‌هاي آينده آيا رتبه ايران شاهد بهبود چشمگير خواهد بود يا خير.

حسن قشقاوي در خصوص وضعيت گذرنامه ايراني در دنيا مي‌گويد:«طبق آمار ما وضعيت گذرنامه ايراني روز به روز در حال بهبود است. نتايج برخي بررسي‌ها غيرواقع‌بينانه است و با واقعيات و آمارهاي موجود ما همخواني ندارد. ميزان اعتماد به گذرنامه ايراني در سال‌هاي اخير چندين برابر شده است.

برخي ممكن است در تحليل‌هاي‌شان بگويند كشوري به سفير ما در سازمان ملل ويزا نداده است، در نتيجه اعتبار گذرنامه ما پايين آمده است. اين موضوع به هيچ‌وجه نمي‌تواند ملاك چنين نتيجه‌گيري باشد. كمااينكه در حال حاضر هم تصميمات ترامپ به معناي كاهش اعتبار گذرنامه ايراني نيست. اينكه به بعضي مقامات ويزا نمي‌دهند به معناي كاهش اعتبار گذرنامه ايراني نيست، ويزا طبق كنوانسيون ١٩٦٣ يك امر حاكميتي است؛ هر كشوري مي‌تواند به هر كسي كه صلاح نمي‌داند ويزا ندهد و دليل آن را هم ذكر نكند، اما اين به معناي پايين آمدن اعتبار گذرنامه يك كشور نيست.»/س