دکتر ایرج مزارعی*

در چند روز  گذشته نظام پادشاهی کویت با ادعای حمایت  معنوی و دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران از «گروه العبدلی» به فرماندهی حسن عبد الهادی  که عنوان می‌شود 14 نفر  از اعضای این گروه پس از صدور حکم رسیدگی‌شان در دادگاه کویت از طریق دریا با قایق های تندرو  به سمت ایران متواری شده‌اند، سفیر ایران را احضار کرد و  عملا در یک اقدام غیر متعارف دیپلماتیک دفتر رایزن فرهنگی  جمهوری اسلامی ایران در کویت را تعطیل  و کاهش تعداد دیپلمات‌های ایرانی از 19 به 4 نفر را به سفیر ایران ابلاغ کرد که البته بدنبال این اقدام غیر متعارف ، کاردار کویت در تهران به وزارت امور خارجه احضار و مراتب اعتراض جمهوری اسلامی ایران به وی ابلاغ شد.
بر اساس امارهای غیر رسمی از جمعیت حدود  ۴ میلیون نفری کویت حدود ۴۰ درصد آن  شیعه هستند که زادگاه اصلی آنها بیشتر به بوشهر و خوزستان و فارس در  ایران ،منطقه احساء در عربستان ، جمعیت بحارنه در بحرین و نجف ، کربلا و بصره  عراق برمیگردد که کویت و خاندان آل صباح معتقدند که همه این گروها از  دستگاه دیپلماسی ایران  تعیین تکلیف و هدایت میشوند و فلذا به هر طریق باید ارتباط این گروها را با دستگاه دیپلماسی ایران به هر بهانه ای قطع و یا به حداقل رساند . 

با این مقدمه که عنوان شد در ارزیابی این  رفتار ناهنجار دیپلماتیک  دولت کویت  در این مجال کوتاه به این نکته اشاره میکنم که اصولا صرف ادعا توسط کویت بدون حرکت سازمان یافته و  رفتاری  از طرف ایران نمیتواند مبنای چنین رفتار تند دیپلماتیک باشد و   بیشتر یک بهانه سیاسی است که کویت برای ورود به ایجاد فصلی نوین از ارتباط دستگاه دیپلماسی خود با حمایت معنوی عربستان با ایران طراحی کرده است  که ضرورت دارد به آن دقت ویژه  شود .  چرا که  حمایت  فوری و انی و  قاطع عربستان سعودی از این اقدام کویت شائبه‌هایی را در مورد نیت واقعی کویت از اخراج دیپلمات‌های ایرانی به ذهن متبادر میکند . از انجا که یکی از راهبردهای اساسی  عربستان علیه ایران در عصر نوین ارتباطات خود با ایران ، ایجاد تنش‌های فرمایشی و  ساختگی و به‌تبع آن اجماع سازی کشورها بویژه کشورهای عربی بر علیه ایران  و رقابت بر سر هژمونی و برتری طلبی  در  غرب قاره کهن با ایران است که اوج  آن را در اجلاس سازمان کنفرانس اسلامی سال گذشته و بیانیه ضد ایرانی آن به اتهام واهی دخالت در کشورهای منطقه، مشاهده کردیم موضوع به حداقل رساندن سفارتخانه ایران در کویت را نیز در همین راستا میتوان ارزیابی کرد .

امروزه سفارتخانه تمام کشورهای جهان در هر کشوری در راستای حاکمیت و سرزمین و  منافع ملی ان کشور تعریف میشود و انجام رفتارهایی در راستای منافع ملی ، از کوچکترین وظایف آن سفارتخانه ها قلمداد میشود . که اگر به هر دلیلی بخواهیم موضوع کاهش ارتباطات دیپلماتیک  کویت را در این زمینه ارزیابی کنیم واکنش کویت با این مدل باید ناشی از  حمله نظامی و تهدید  اساسی و ماهوی  از طرف ایران باشد که ما شاهد چنین واکنش سریع و آنی از طرف کویت باشیم  نه اینکه  بدون هیچ دلیل و مدرکی واقعی از ایران در حمایت از  گروه العبدلی چنین  رفتار دیپلماتیک از خود به نمایش بگذارد . هر چند همین کشور کویت در جنگ ۸ ساله برای سالیان متمادی حامی یکی از بزرگ‌ترین جنایتکاران تاریخ بشریت، «صدام حسین» بوده است و با  پشتیبانی مادی و معنوی خود بویژه در اختیار دادان جزایر استراتژیک سه‌گانه «بوبیان»، «فیلكه» و «وربه» نقطه اوج  حمایت کویت از رژیم بعثی عراق   را اثبات کرد که باید به  کاهش حداقلی رفتار دیپلماتیک ایران در مقابل کویت منجر میشد .
اما با این وجود این اقدام کویت واکنش  فعال دیپلماتیکی از سوی جمهوری اسلامی ایران در پی نداشته که این نیز نشات گرفته از سیاست خارجی منسجم و مدبرانه و بدور از احساس ایران ناشی میشود که به نظر میاد البته به موازات این مدل دیپلماسی  اقدامات دیپلماتیک متقابل منطقه ای نیز باید انجام می‌شد تا از شائبه سیاست   متسامحانه دستگاه دیپلماسی  کمی فاصله گرفته میشد .

این اتفاق و همزمانی آن با تشدید خصومت عربستان علیه ایران و تحریک متحدان نزدیک خود علیه ایران نشان دهنده سناریوی های جدید و پنهان  علیه ایران است . چرا که معنی ندارد که از اعلام دیدگاه  تا اخراج  دیپلمات های ایرانی چند ساعت بیشتر فاصله باشد و چنین اتفاق مهمی بدون مقدمه و تذکر و درخواست توضیح از طرف ایران باشد .
به هر حال باید گفت  که تنش و رویارویی غیر مستقیم به عنوان یک استراتژی در راهبرد جدید عربستان در کنار سایر راهبردهای قبلی قرار گرفته است که از ان طریق عربستان سعی میکند با ائتلاف سازی عربی و اسلامی علیه ایران و متحدان منطقه‌ای آن  محور تحرکات خود را مبتنی بر تضعیف توان کنش دیپلماتیک ایران در سطح منطقه ای و بین المللی در عین تضعیف متحدان خود قرار دهد که البته با این رویکرد از طرف عربستان و گماردگان و کشورهای وابسته به آن  هر روز شاهد وضعیت پیچیده خاورمیانه و شکل گیری بحرانهای جدید و نو ظهور  یکی پس از دیگری خواهم بود که صد البته میتواند منطقه را تبدیل به آتش زیر خاکستر تبدیل نماید .
در پایان باید گفت که منازعه و رویارویی ایران و عربستان در حال حاضر وارد یک جنگ نیابتی شده است که به شکلهایی مختلف چون بحران اخیر کویت ، قطر ، یمن ، سوریه  و عراق خودش را نشان داده است که جالب است در تمام این منازعات و تنشها کفه ترازو به نفع ایران و محور مقاومت  و عدالت سنگینی میکرده است.

*کارشناس روابط بین الملل