بنابراین محمدجواد ظریف به عنوان وزیر امور خارجه باید دسترسی عملی به این سه هدف را در شرایطی فراهم آورد که در محیط سیاست خارجی ایران چه در منطقه و چه در بازیگران متعارض و متخاصم به وفور یافت می‌شوند. بنابراین در شرایطی که فی‌المثل ایالات متحده امریکا، عربستان سعودی و رژیم اسرائیل و برخی دیگر از بازیگران منطقه‌ای علیه کشورمان همگام شده‌اند؛ او باید سیاست خارجی را به نحوی پیش ببرد که چنین دشمنانی نتوانند حلقه‌ای تنگ در اطراف ایران ایجاد کنند.

 

این وظیفه‌ای است که وزارت امور خارجه و شخص وزیر آن را به درستی می‌داند و دنبال می‌کند. تلاش و تحرک ظریف در فضای بین‌الملل و سفرهای او به کشورهایی در مناطق مختلف جهان و به طور ویژه سفرهای دوجانبه او به کشورهای اروپایی را باید از همین منظر ارزیابی کرد. سکاندار دیپلماسی کشورمان همچنان که در سفر اخیر به دو کشور آلمان و ایتالیا و با حضور و سخنرانی در شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا نشان داد توانسته است چنان فضایی را فراهم نماید که کشورهای اروپایی از باب استقبال و همکاری با جمهوری اسلامی ایران تردیدی به خود راه ندهند و در مقابل ظریف از چنین تریبونی برای بیان مواضع جمهوری اسلامی و بیان جدی‌ترین انتقادات به سیاست غرب در خاورمیانه بهره گیرد.

 

این موقعیت بویژه در شرایطی که دولت دونالد ترامپ در امریکا رویه خصومت‌آمیز نسبت به ایران را تشدید کرده است، حائز اهمیت است. اما این همه داستان نیست. تلاش ظریف برای تحقق بخشیدن به اهداف دیپلماتیک با موانعی در درون و بیرون مواجه است که از اثرگذاری تلاش‌های او می‌کاهد. یکی از موانع  شرایطی است که از نظر بین‌المللی می‌تواند روی ایران فشار بیاورد. در حالی که کشورهای اروپایی از گسترش روابط با ایران استقبال می‌کنند و ایران را مدعی مبارزه با تروریسم می‌دانند و در طرف مقابل دولت ترامپ از تلاش برای قراردادن ایران در جایگاه متهم حمایت از گروه‌های تروریستی کوتاهی نمی‌کند.

 

شاهد آن هستیم که سیاست خارجی موضوع بگو مگوهای داخلی قرار گرفته است و برخی متولیانی که باید خود حرمت امامزاده را نگاه دارند، چنان دستگاه سیاست خارجی را آماج طعنه‌ها و انتقادها و حتی توهین‌های خود گرفته‌اند که نمی‌توان از کشورهای دیگر در روابط دیپلماتیک‌شان با ایران توقع تبدیل شدن به دایه بهتر از مادر داشت. بنابراین برای فراتر رفتن سیاست خارجی ایران از روابط مبتنی بر نزاکت دیپلماتیک باید بر این دو مانع فائق آمد؛ آنچه اکنون مهم است نخست سر و سامان دادن به چندصدایی و تبدیل آن به همصدایی ملی است و سپس چاره‌اندیشی جدی برای بهانه‌جویی‌های بین‌المللی و منطقه‌ای./ج