مختار فیاض*
فکر کنم سال هشتاد و سه بود که کتاب "ما چگونه ما شدیم" اثر صادق زیباکلام را مطالعه کردم. در این کتاب، زیبا کلام علل توسعه نیافتگی ایران را به صورت ریشه ای، تحلیل و بررسی کرده است.شاکله ی اندیشه ی زیباکلام در"ما چگونه ما شدیم"،این نکته ی ظریف است که دلیل اصلی عقب افتادگی "ایران" صرفا داخلی است.یعنی بر خلاف بسیاری از کسان که سعی دارند به هر شکل ممکن، دلیل عقب افتادگی کشور را به دولت های خارجی و دست های مرموز بیگانه نسبت دهند؛ ایشان معتقد است که: "از ماست که بر ماست". یعنی هر چه بر سر ما می آید؛ از ناحیه ی سهل انگاری و بی اندیشگی خود ماست نه توطئه ی بیگانگان.
از آن روز تا سال ۱۳۹۵ که کتاب "غرب چگونه غرب شد" زیبا کلام منتشر شد؛ همواره این سوال برایم مطرح بود که آیا واقعا، غرب برخلاف ما، هیچگونه سهل انگاری و بی اندیشگی نداشته است که امروز، فرسنگ ها از ما جلوتر حرکت می کند و با ریشخند، ما را عقب افتاده و شایسته ی ترحم و کمک می داند؟
ذهنم همواره درگیر این سوال بود تا این که  کتاب "غرب چگونه غرب شد" زیبا کلام، چاپ و منتشر شد.
در این کتاب، مفصلا سیر حرکت غرب، از انحطاط تا توسعه ی همه جانبه، مورد بررسی قرار گرفته است.
به اعتقاد "زیبا کلام" پس از قرون وسطی، جای غرب و شرق، تغییر کرد. یعنی شرق توسعه یافته، رو به سوی قهقرا رفت و غرب عقب افتاده به سمت توسعه و تعالی سیر کرد.
در کتاب "غرب چگونه غرب شد"، عوامل موثر در این جابجایی، لیست و مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند.
به باور این نویسنده، رنسانس، انقلاب تجاری، توسعه ی دریانوردی، رفرماسیون یا اصلاح دینی، عصر روشنگری و نهایتا انقلاب علمی، از مهم ترین عوامل پیشرفت غرب به شمار می روند.
زیبا کلام علاوه بر این که همه ی  موارد مذکور را تجزیه و تحلیل می کند؛ تاریخی مختصر از قرون وسطی تا عصر حاضر غرب را نیز به  زبانی ساده و روان روایت می نماید.
گرچه صفحات کتاب از دویست هم تجاوز نمی کند ولی انصافا نویسنده با مهارت و هنرمندی، نکات و مطالبی ظریف و قابل اعتنا به خواننده منتقل می نماید؛ به نحوی که پس از صرف وقت و مطالعه ی کتاب، نه تنها خواننده احساس غبن نمی کند؛ بلکه با حس رضایت و شعف، تا روزها، حلاوت آن را با خود به همراه خواهد داشت.
البته نگاه مثبت به "غرب چگونه غرب شد" به این معنی نیست که کتاب بی عیب و ایراد است و هیچ نقدی بر آن وارد نیست (چرا که قطعا نقد علمی آن باید در یک فرصت مقتضی و از زوایای مختلف، صورت بگیرد) بلکه به این معنی است که تحلیل های دکتر زیبا کلام می تواند پاسخگوی بخشی از سوالاتی باشد که سال هاست ذهن و ضمیر اهل دغدغه را درگیر خود کرده است.