«نه» مردم ایران به یارانه سه‌برابر نه‌تنها در رسانه‌های داخلی و بحث‌های تخصصی بسیار مورد نقد قرار گرفت که حتی لوموند فرانسه و سایر رسانه‌های خارجی نیز به تحلیل این رفتار اقتصادی- سیاسی مردم ایران پرداختند.

 

حالا درشرایطی اقتصاد محور اصلی مهمترین همه‌پرسی سیاسی ایران شده بود که در دولت محمود احمدی‌نژاد پدیده رفع محرومیت و اختلاف طبقاتی شعار رئیس دولت قرار گرفت و در دوره پیش از آن یعنی دولت اصلاحات مطالبات فرهنگی و اجتماعی تبدیل به خواسته غالب مردم شد. البته طبیعی است که در دولت سال‌های پس از جنگ نیز سازندگی و عمران کشور محور اصلی خواسته‌ها شود اما این‌که چرا اقتصاد در دولت دوازدهم تبدیل به مطالبه اصلی شد، موضوعی است که «شهروند» با کارشناسان اقتصادی، سیاسی و جامعه‌شناس درمیان گذاشته است. درهمین زمینه، حمیدرضا برادران شرکا، اقتصاددان به «شهروند» می‌گوید: این رفتار مردم نشان می‌دهد که جامعه ضعف‌های جدی در اقتصاد کشور احساس می‌کند و دولت دوازدهم باید اولویت‌های خود را به رفع کاستی‌هایی مانند فساد اقتصادی، بیکاری و نابرابری قرار دهد.

 

احمد شیرزاد تحلیلگر سیاسی هم به «شهروند» توضیح می‌دهد؛ انتخابات دوازدهم بیشتر از هرچیزی ثابت کرد که مردم خواهان اقتصاد آزاد و تعامل با جهان هستند. برای همین است که حتی وعده‌های پوپولیستی مانند افزایش یارانه هم نمی‌تواند به خواسته مردم یعنی تعامل با جهان، امنیت و «نه» به تحریم بچربد.

 

و البته امان‌الله قرایی‌مقدم جامعه‌شناس نیز مسائل اقتصادی و اجتماعی را از هم جدا نمی‌داند و به «شهروند» می‌گوید: مردم این‌بار با فکرشان رأی دادند تا با شکم‌شان و این یک نشانه مهم از رشد اجتماعی مردم است.

 

 

درهمین رابطه، حمیدرضا برادران شرکا در گفت‌وگو با «شهروند» تأکید می‌کند که پررنگ‌شدن مطالبات اقتصادی دراین دوره از انتخابات نشان داد مشکلاتی در اقتصاد وجود دارد که بدنه جامعه را آزار می‌دهد و باید اولویت دولت دوازدهم به سمت مطالبات اقتصادی باشد.

به گفته شرکا، این موضوع که در دوازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری مسائل اقتصادی پررنگ شد، به این دلیل بود که شکاف طبقاتی درجامعه وجود دارد، گرانی‌هایی از دولت دهم به ارث رسیده و درعین حال بیکاری یکی از مشکلات جدی اقتصادی است که باید به صورت جدی به آن پرداخته شود و حالا این موضوعات و سایر مسائل، به مطالبه عمومی مردم تبدیل شده است.

 

این اقتصاددان با یادآوری این موضوع که در زمان دولت اصلاحات، درمورد اقدامات دولت به مردم اطلاع‌رسانی می‌شد و این اطلاع‌رسانی به مشارکت همگانی کمک می‌کرد، می‌گوید: به نظر می‌رسد که اگر دولت روحانی همچنین رویه‌ای را درپیش بگیرد و هرهفته اطلاع‌رسانی از اقدامات انجام‌شده درهفته قبل داشته باشد و اصطلاحا مردم را دربازی شرکت دهد، می‌تواند مشارکت همگانی را جلب کند.

 

به گفته او، در اقتصاد ایران سه بخش دولتی، خصوصی و عمومی غیردولتی نقش دارند و باید شرایط به‌گونه‌ای فراهم شود که هرسه گروه نقطه‌نظرات خود را مطرح کنند.

 

برادران شرکا معتقد است که تشکیل کمیته‌هایی متشکل از بخش خصوصی، بخش دولتی، بخش عمومی غیردولتی، دانشگاهیان و نخبگان و همچنین اعزام نمایندگان ویژه‌ای به استان‌ها از راهکارهایی است که می‌تواند به پاسخگوبودن دولت درمقابل مطالبات اقتصادی کمک کند.

 

 

اما احمد شیرزاد، تحلیلگر مسائل سیاسی به «شهروند» توضیح می‌دهد که در دوازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری اقدامات صداوسیما برای بیش ازحد پررنگ جلوه‌دادن موضوعات اقتصادی ازعواملی بود که موجب شد مطالبات اقتصادی بسیار پراهمیت جلوه کند. او درعین‌ حال تأکید می‌کند که مردم درکنار خواسته‌های اقتصادی، مطالبات امنیتی هم داشتند و خواستار تعامل با دنیا و صلح و آرامش بودند.

 

شیرزاد با اشاره به این‌که همیشه مطالبات اقتصادی برای مردم از درجه اول اهمیت برخوردار بوده است، می‌گوید: البته مردم دراین دوره از انتخابات نشان دادند که تغییرات سیاسی را زمینه‌ساز مسائل اقتصادی می‌دانند.

 

به گفته او، دراین دوره از انتخابات صداوسیما عمدا مسائل اقتصادی را بیش از آنچه که مهم بود، بزرگ کرد که مصداق این موضوع در سوالات کمیته نظارت بر انتخابات درجریان مناظره‌ها هم مشهود بود، اما نوع تلقی مردم از مسائل اقتصادی این‌گونه نبود که در سوالات مناظره‌ها و گفت‌وگوها مطرح شد.

 

شیرزاد با بیان این‌که دراین دوره انتخاب رئیس‌جمهوری به مثابه انتخاب نوع زندگی بود، تأکید می‌کند: افراد جامعه کار می‌کنند و پول درمی‌آورند که زندگی کنند اما مردم می‌خواهند آن‌گونه که دوست دارند، زندگی کنند که این موضوع به‌خصوص برای قشر متوسط که بخش اعظمی از رأی‌دهنده‌ها بودند، بسیار مهم است.

 

این کارشناس سیاسی معتقد است که دراین دوره مردم درکنار مطالبات اقتصادی، به موضوع امنیت و صلح و تعامل با دنیا هم نگاه ویژه‌ای داشتند. البته هیچ دوره‌ای از انتخابات ریاست‌جمهوری نبوده که مردم زندگی بهتر را نخواسته باشند اما برای مردم این موضوع که این زندگی بهتر درچه قالبی هم باشد، مهم است.

 

شیرزاد تأکید می‌کند که اصولگرایان می‌خواهند پول نفت را درقالب افزایش میزان یارانه به مردم بدهند و در واقع به دنبال یک اقتصاد منهای مسائل پیرامونی و سیاست‌هایی که منجر به آن می‌شود، هستند که این موضوع درنگاه خاص صداوسیما هم نمایان بود.

 

 

اما امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس معتقد است که دراین دوره از انتخابات مطالبات اجتماعی هم درکنار مطالبات اقتصادی پیروز شد. او در گفت‌وگو با «شهروند» عنوان می‌کند که مطالبات اقتصادی هم جزیی از مطالبات اجتماعی است و دراین دوره از انتخابات مسأله آزادی، مسأله زنان و جوانان و تعاملات اجتماعی درونی و بیرونی برای مردم مطرح بود و درنهایت هم به پیروزی رسید. قرایی‌مقدم می‌گوید: هرچند دراین دوره از انتخابات نمی‌توان منکر وجود مطالبات اقتصادی شد، اما مردم به دلیل خرد و تفکری که دارند، گول وعده‌های پوپولیستی اقتصادی را نخوردند و مردم به خاطر شکم‌شان رأی ندادند، بلکه به خاطر فکرشان رأی دادند.

 

او تأکید می‌کند که دیگر نمی‌توان وعده‌های پوپولیستی را خورد. مردمی که آگاهی‌هایشان افزایش یافته و به سطحی رسیده‌اند که منافع ملی را تشخیص دهند.