اظهار نظر ابوالقاسم طالبی در مورد شجریان که کنایه به فعالیت های انتخاباتی اصلاح طلبان دارد، کلی بازتاب پیدا کرد و خبر ساز شد. عبارت «هنرمندِ سرطانی» که غیر مودبانه هم بیان شد، شاه بیت حرف های طالبی بود. کارگردانی که در این سال ها همه او را با «قلاده های طلا» می شناسند، اما مساله همین است که آیا این که او فیلمی مثل «قلاده های طلا» ساخته و اصلا این که تمایلات سیاسی آشکار دارد، دلیل قانع کننده ای برای تکفیرش است؟ آیا همه ی مایی که شاکی هستیم، متن سخنان او را درست خوانده ایم؟ سطحی نگری آیا چیزی غیر از این است؟ غیر این که ما به سرعت با جو عمومی همراه می شویم و به دسته ی اکثریت می پیوندیم. آیا ما فریفته ی هر آن چه اکثریت کُنَد، نشده ایم؟

گمان نکنید هوای هواداری از ابوالقاسم طالبی را داریم و یا با هنر شجریان آشنا نیستیم که بارها با صدای استاد عروج کرده ایم؛ چه در کویر و سکوت، چه در باران و چه وقت دلتنگی و یاد ایام. غرض این که هم هواخواه استاد هستیم و قدر و منزلتش را می دانیم و هم با فعالیت های طالبی آشنایی داریم و می دانیم در کدام فضا سیر می کند. منتهی مساله این است که ما چقدر از ظرفیت حواسمان بهره می بریم؟ چقدر عمیق می خوانیم؟ چقدر دقیق می بینیم؟ چقدر با حوصله گوش می دهیم؟

 

مردمانی که گوش دادن و تماشا بلد نباشند، چگونه ادعای طرفداری از موسیقی اصیل می کنند؟ چند درصد از این هواداران چند سال گذشته شجریان، با عمقِ جان صدای هنر او را شنیده اند؟ تضاد است و تناقض که تتلو و آرمین گوش کنیم و پشتِ استاد موسیقی اصیل ایرانی در بیاییم!

 اگر حرف های طالبی را دوباره بخوانید متوجه می شوید که او احتمالا در نقد شعارهای روحانی سخن گفته (هدف روحانی بوده نه شجریان و این میان متاسفانه استاد شجریان ابزار ستادهای انتخاباتی شده) این می تواند یک فرض باشد، اما در گمان دوم اصلا می توانیم فرض کنیم طالبی توهین کرده و قصد فرو کاست شان و منزلت شجریان را داشته، انتخاب ما چیست؟ هیاهو و تکه پرانی و لعن و نفرین؟ یا به عمق رفتن و بی اعتنایی به تمام افرادی که سعی می کنند از یک نام وزین کیسه برای خودشان بدوزند.

طرفدارِ شجریان بودن باور بفرمائید در فحاشی به طالبی و کف و هورا برای شعارهای هیجان ساز ، خلاصه نمی شود. هوادارِ شجریان بودن در ابتدا کشف و لذت هنر اوست. گوش دادن به قدرت آوازی او و همنشینی با آثار اوست. اصلا اگر با چنان فضایی آمیخته شوید دیگر سخت است به راحتی به این طرف و آن طرف غلتیدن. همان طور که شعارهای روحانی در این چهار سال و در رابطه با شجریان خیلی گیرا و دلچسب نیست و تاریخ مصرف دارد، توهین ابوالقاسم طالبی هم ور دیگر ماجراست. منظره ای را تصور کنید که یکی آن بالاهاست و یکی این پایین سنگ می اندازد، دستش نمی رسد به عظمت دیگری و ...

---

 

انصراف قالیباف از ادامه رقابت انتخابات اتفاق شوکه کننده ای بود. آن چه بیشتر از هر چیز جمعیت را غافلگیر کرد، حجم تبلیغات وسیع و تلاش و هیاهوی قالیباف در میتینگ ها و مناظره ها بود. او طوری پیش رفت که جدی ترین و پایدار ترین کاندیدا به نظر می رسید، حتی در چهره رئیسی می شد رگه ها یی از تردید را دید اما قالیباف خیلی مستحکم و استوار نشان می داد.

در این ساعات پس از انصراف، عمده تحلیل ها بر دو مدار می چرخد؛ اصلاحاتی باور دارند که سبد رای قالیباف ضعیف بوده و ریسک این که او چند باره خودش را در معرض انتخاب قرار بدهد، سوخت شدن آینده سیاسی اش را در پی دارد. به عبارتی  آن ها امروز محسن رضایی را برای قالیبافی که انصراف نمی داد، متصور بودند.

از آن طرف اصولگرایان هم که همه تخم مرغ هایشان را در سبد رئیسی گذاشته اند این اتفاق را با انصراف عارف به نفع روحانی شبیه سازی می کنند و از این انصراف تعبیر به ایثار و فداکاری می کنند. آن ها گمان می کنند، نبود قالیباف شانس رئیسی را بالا می برد و اصلا کیست که نداند اصولی ها در صدد یک دو قطبی سازی سلبی هستند.

 

ترکیب انصراف عارف با  فضای دو قطبی ساز، مثل  دور دوم انتخابات 84  که مابین مرحوم رفسنجانی و احمدی نژاد بود، به نظر خلاصه ای از تمهیدات اصولگرایان برای پیروزی است. سلب وضع موجود و سوار شدن بر موج ناراضیان  وضع نه چندان مساعد اقتصادی و مانور روی خواست های جذابی مثل مسکن و اشتغال و...تمهید تازه ای نیست، اما همین تمهید هیچ وقت کهنه هم نشده، این که سرنوشت انتخابات چه می شود و ائتلاف رئیسی و قالیباف به نفع اصولگرایان خواهد شد یا نه؟ در این مقال نمی گنجد و باید صبر کنیم تا شنبه که اعلام نتایج، نام فرد پیروز را از صندوق در خواهد آورد به فرض دو مرحله ای شدن هم شرایط مبهم تر خواهد و پیش بینی دشوارتر! هر چه صلاح مملکت است آن شود، آن چه صلاح است و بیشتر به مسیر انقلاب اسلامی می آید.

از قالیباف دور نشویم، خلبان دیروزها که با انرژی و عملگرایی مضاعف یک نظامی از پسِ مدیریت موفق در نیروی انتظامی، به شهرداری آمد. سیر تحول سه پله ای او از سیاست ورزی نورس در دوران پسا خلبانی تا  ولع عملگرایی در نیروی انتظامی و بعد شیفتگی ژست یک تکنو کرات انقلابی در شهرداری تهران که با غلبه نگاه مهندسی حضورش دائما رسانه ای شد و حالا از آن عملگرایی و ولع  و اقتدار یک نظامی گذشته و وارد تعاملات سیاسی شده. این انتخابات با هر نتیجه ای که برای اصولگرایان تمام شود، یک چهره برای آنان ساخته است (فارغ از درستی و نادرستی رفتارها و اصولا مشی سیاسی او)  قالیباف زین پس ظریف تر رفتار خواهد کرد، او به مرور از نظامی گری به سیاست ورزی شیفت شده است.

---

 

اوباش های ایرانی در نقطه ای ایستاده اند که چند معضل اجتماعی در آن نقطه به هم می رسند. شاه مازندران که با جلوه گری در فضای مجازی ایجاد رعب  وحشت کرده بود، دستگیر شد و در زندان فوت کرد. این زیست مغشوش و این وجود اغراق آمیز دوباره در جسمی دیگر خبرساز خواهد شد امروز یا فردا و...ریشه ی چنین خودنمایی ها اما از چند علت حیات می گیرد، خلاصه مرورش می کنیم.

یکم این که پس از پی ریزی جامعه مدرن در دوران رضا شاه، لوطی ها و لات ها از بین نرفتند و در نظام بوروکراتیک تازه ایجاد شده حل شدند. بدتر این که وجود آن ها ابزاری شد برای قدرت ها که با استفاده  از آن ها میل خودشان را به مردم کوچه و بازار تحمیل کنند. نمونه اش را همه می دانید؛ شعبان بی مخ، در این فضا اوباش کارکردی داشتند برای حکومت، اما از لوطی گری کاریکاتوری مانده بود فقط. پس حکومت ها در آن زمان وجود اوباش را تقویت کردند.

دوم این که جامعه ایرانی به هزار و یک دلیل تمایل به تکیه فردی در راس دارد. فردی قدرتمند! ما مردمانی هستیم که گاها در چاپلوسی گوی سبقت را از هم می رباییم و هر آن که چاپلوس تر است، بهتر است! در چنین فضایی نگاه به قدرت در هر سطح و فرمی جایگاه دارد. فرقی نمی کند یک گنده لات محله باشد و یا یک سیاستمدار قدرتمند، رشد و نمو لات ها و اوباش از چنین روحیه ای در میان مردم نبض می گیرد. مضاف بر این که نظام بوروکراتیک دائما لنگ می زند، اتکا به فرد ارجح است به اتکا به سیستم، فرد ترجیح می دهد با عامل نا امنی رفاقت کند، بره با گرگ رفاقت می کند اما این رفاقت اتوبان یکطرفه است، نظام شورا و محلات و ...دادرس نیستند و عملا قدرت دست گنده لات ها می افتد.

 

سوم این که می دانیم در حال گذاریم و «خانواده» وضعیت لنگ در هوا دارد، نه آن قدر منسجم و کنترل کننده مثل قبل تر ها و نه خیلی رها و قائل به فردیت، در چنین فضایی اوباش ها جولان می دهند چون از میانه اغتشاش و نا امنی می آیند. پس اوباش ها تا امتداد وضعیت مبهم نظام خانواده در ایران فضای مهیایی برای ادامه حیات خواهند داشت. فردیت ناپایدار البته چون در نظام خانوادگی منسجمی نیست نیاز بیشتر به ارضای روانی و خودنمایی دارد. پس لات های این دوران خودنماتر شده اند، بیشتر عربده می کشند، این بار عربده را نه سر کوچه و برزن که با یک کلیپ در یک کانال تلگرامی و یا یک صفحه اینستاگرامی می کشند.

چهارم: نابسامانی اقتصادی و وضعیت اشتغال که با میل به تن آسایی همنشین بشود، قهوه خانه و لم و گپ و گعده های عمدتا بی خاصیت را گسترش می دهد، خب تصدیق می فرمایید که چنین فضایی اوباش ها را غره می کند.

پی نوشت: این ها عوامل هم افزای اوباش گری بودند، این که چه رفتاری از سوی پلیس و نیروهای انتظامی می تواند بازدارنده باشد، حدیث دیگریست که در توان این قلم نیست.

---

 

زادروز ایرج طهماسب و نوروزی که جای کلاه قرمزی خالی بود و ستونی که نمی خواهد تمام تحت تاثیر جریانات روز باشد و گاها بی هیچ بهانه ای یاد بعضی نفرات می کند.

حتی اگر تمام فعالیت هنری ایرج طهماسب را در کاراکتر «کلاه قرمزی» خلاصه کنیم،او کاری کرده است کارستان، عروسکی که در خاطرات کودکی حداقل ما دهه شصتی ها نقش ویژه ای دارد؛ با او خندیده ایم به حماقت هایش، به زیرکی هایش، با او حسرت تلویزیون رنگی کشیده ایم؛ وقتی که پشت مغازه ی تعمیرات تلویزیون چمباته زده بود، با او چشم و هم چشمی کرده ایم؛ وقتی کلاس زبان می رفت و عاجز بود، با او پا را بیشتر از گلیممان دراز کردیم؛ وقتی که دکتر قرمز کلاه شد، با او آرزو کردیم و ترس برمان داشت، با او سماجت کردیم با او ...

 

طهماسب در تمام این سال ها خاطره ساخت و ما مردمان خاورمیانه بهتر می دانیم، خاطره چه گوهری است، ما می دانیم که خاطره چه پشتوانه ای است وقتی که از آینده می ترسی، طهماسب و فعالان عرصه هایی که نخواسته اند وام دار باشند، چون وامی نداده اند و نگرفته اند کمتر پر رنگ شده اند و در چشم جامعه فرو رفته اند، کمتر ویژه بوده اند، آن ها اگر در ذهن ما می مانند تنها و تنها به دلیل کیفیت کاری است، که خلق کرده اند و در حقیقت عاری از هر گونه رانت رسانه ای ذهنیت ساز هستند، آقای طهماسب پیر نشوید؛ خاطره را جوان نگه دارید، کودکی ما به لبخند شما گره خورده.

---

 

خیلی شنبه ها را وعده می کنیم برای تحول، از بس شنبه ها آمدند و رفتند و وعده را وفا نکردیم که کار به طنز و مطایبه هم رسیده، شنبه ای که درس را دوره نکردیم، شنبه ای که ورزش را شروع نکردیم و الا ماشاالله! اما این شنبه را انصافا بیاییم پذیرنده و آرام باشیم، از این بحث ها و دسته بندی ها رد شویم و هر که رئیس جمهور شد بدون رجز خوانی قبولش کنیم.

 

درک و دریافت این که هر کدام از ما یک مسیر متفاوت برای سعادت در ذهن داریم خیلی دشوار نیست. مسیر قابل تصور برای هر کدام از ما بسته به شرایطی زیستی، رنج ها، خاطرات و ایده آل هایمان فرق می کند، هیچ انتخابی لزوما برتر از انتخاب دیگری نیست. همه ی این ها ترجیح است، ترجیحات همدیگر را با احترام دریافت کنیم و از شنبه هیجان انتخابات را با عقلانیت یک ذهن مطالبه گر تعویض کنیم؛ ایمان، آرامش و دعا، والسلام.